Raam. Jaargang 1970

[p. 37]

Dirk Kroon
Wie goed is krijgt zetters

tekst voor een manifest

naast een sterfbed gevonden

1

De vrijheid van de kunst bestaat in aanleg nog slechts in de vrijheid van het maken.

2

Er is vrijheid van kunst, maar de kunstenaar zit in de gevangenis.

Men vindt er o.a.:

•	de kunstenaar, die zijn werk niet de buitenwereld in krijgt door middel van expositie, publikatie; zijn cel heet wanhoop.
•	de schrijver, die in een half jaar geen antwoord ontvangt op zijn inzending; zijn cel heet wachten, zijn naam is voorwaardelijk.
•	de schrijver, wiens boeken het grote publiek niet bereiken omdat de boekhandel zijn werk niet inkoopt; hij heeft zijn cel slechts élite genoemd.
•	de kunstenaar, wiens werk verboden werd; onderdrukking is zijn cel.

Een overvolle, bouwvallige, maar adequate cel hebben zij gezamenlijk de uithuizige kritikus genoemd.

3

Zie ginds komt een dichter
Uit honger weer om.
Hij zegt ons, posthuum helaas,
De kunst zal vergaan...
(afgebroken)

4

Fusering, concentratie en allerlei zogenaamde financiële stuiptrekkingen van de publiciteitsmedia zijn op niets anders terug te voeren dan op machtsuitbreiding. Hoe men ook hierover denkt, een feit is, dat genoemde verschijnselen van vandaag de vrijheid van meningsuiting bijzonder in gevaar brengen. De Man Met De Portefeuille zal wel gaan bepalen, welke informatie het (= Zijn) publiek nodig heeft, dat hem daarvoor welke prijs dan ook zal moeten betalen.

[p. 38]

5

Democratisering van de uitgeverij? De auteur kiest zijn uitgever niet, de uitgever kiest een auteur, die op zijn beurt de uitgever alleen in (en met zijn) naam vertegenwoordigt.

6

Toen Kennedy werd vermoord, gold voor de Amerikanen: zij kozen een dode president. Het gevaar bestaat, dat de schrijvers in Nederland b.v. zich ‘quiet though sad’ neer zullen leggen bij een afgestorven democratie. Zij zijn niet meer zo jong als zij eens werden. Omdat verzwegen wanhoop wordt vergeten, tracht ik de Prometheusgevoelens in mij waar te laten worden. Want wie alleen staat, wordt niet gehoord. Wie alleen vecht, wordt tenminste geregistreerd. Aan de andere kant: ik ben alleen met mijn lichaam, wij spreken elkaar niet aan. Cryptische gegevenheid. Ik heb op je gewacht. Dialectisch verspreken.

7

Iemand wordt verondersteld een bepaald kunstwerk te ondergaan. Hij zegt echter: ‘Wat koop je ervoor?’ Antwoord: twee meer nietszeggende werken, m'n beste.

8

hemelse woorden zullen de beurs niet vullen
hoor ik hen vloeken
de demon van de direkteur met een bom duiten
dienstbaar makend

‘o ja, wij willen ook wel vrolijk zijn’
huilen de uithuizige kluizenaars

9

Het voortbestaan en de evolutie van de mens in de maatschappij wordt, naar wij hopen, gewaarborgd niet alleen door een steeds toenemende specialisatie, maar ook en tegelijk en vooral door de wil, de gespecialiseerde uitingen van die maatschappij op (n.b.) fundamentele punten samen te brengen. Zie b.v. de sociologie of de cybernetica als pogingen.

[p. 39]

Aan de andere kant blijkt de maatschappij van nu embolie te vertonen. Anders gezegd: blijkt de hedendaagse maatschappij hermafrodiet te zijn. Economie en kunst laat men copuleren. Aan geestelijke inteelt denken de partners niet.

10

de eeuwige dorst naar de democratie
die de dichter niet zal lessen

11

De dichters raken dronken van gebrek.

12

De schrijvers moeten nu maar eens voor vol aangezien worden, als het om literatuur gaat allereerst. Een vereniging van schrijvers moet nu eindelijk een volmacht krijgen om uit te geven wat zij willen. Om niet anders dan de kwaliteit aan het woord te laten. Financiële waarborgen zullen door de overheid, i.c. het C.R.M., gegeven moeten worden.

Er zou vastgesteld kunnen worden, dat het werk van de schrijvers, die over de uitgaven van bedoelde associatie beslissen, zijn weg bij een andere, b.v. soortgelijke uitgeverij moet vinden.

13

Als je te keer wilt gaan wegens de methode van uitgeven op het ogenblik, let er dan op, dat de uitgever zijn argumenten voor afwijzing of acceptatie van een manuscript aan jou duidelijk maakt.

Wanneer hij met literaire maatstaven aan komt dragen, formeer dan een meer competente schrijversraad en vraag de uitgever, hoe hij in godsnaam tegen die raad kan zijn, die hem veel werk uit handen neemt.

14 Over de wijze van democratisering

Wie demokrasie schrijft zal bij de gevestigde orde gemakkelijk ingang vinden. Het zal namelijk eerder slissen dan beslissen, wat de democratie betreft althans.