Het ei van columbus
André Pieyre de Mandiargues. De dood in Barcelona;
vert. uit het Frans door Henny Scheepmaker, met een nawoord van de uitgever.
Amsterdam, De Arbeiderspers, 1968. 232 blz. (Grote ABC; no. 102) Gesansfil. f 8,90.
Oorspronkelijke titel en uitg.: La Marge, Gallimard, Paris 1967.
Een van mijn vroegere vrienden, met wie ik aan wielrennen deed, was doodsbang om maar iets te doen dat zijn gezondheid zou kunnen schaden. Hij ademde altijd door zijn neus, sliep op zijn rechterzij omdat zijn hart anders in de verdrukking zou kunnen komen en viel op zijn 23e jaar samen met ‘zijn’ straaljager te pletter.
Sigismond, de hoofdpersoon uit La Marge (vreemd genoeg vertaald met De dood in Barcelona) is ook zo'n figuur. Hij koopt condooms om geen sjanker, en insektenpoeder om geen luizen op te lopen - en tenslotte plaatst hij de korte loop van de revolver op zijn borst (op de juiste plaats) en haalt de trekker over, nadat hij eerst als voor de huldiging van een overwinnaar met luide stem over de eenzame vlakte geroepen heeft: ‘Moge het grote Catalaanse volk bevrijd worden van de etterbuil en van de etterbuilenziekte’ (...)!
Dit einde typeert het boek wel enigszins: tamelijk precieus en zeer precies. (Let op de korte loop, op de juiste plaats, e.d.) De luide stem over de eenzame vlakte doet ons aan Jany denken - A. Roland Holst voor de weinigen die hem (nog) niet mogen tutoyeren - maar vervolgens geeft de kreet Moge enz. ons, anti-fascisten die zo graag met vakantie naar Spanje gaan, toch weer een duidelijke hint dat André Pieyre de Mandiargues beslist niet - zoals Jany - alleen maar op het verleden gericht is. Nee, hij staat midden in het leven, in het Leven, als u begrijpt wat ik bedoel. Hij gaat het léven in, in Barcelona. Hij beschrijft dat leven, het rosse leven in en om de fallus van Colón, zoals hij de zuil met het standbeeld van Christoffel Columbus noemt, een fallus met een eikel om precies te zijn: het ei van Columbus!
En wie eenmaal dit ei te pakken heeft, gaat het boek met steeds meer bewondering lezen. Heel de ei-symboliek is er nl. zodanig in verweven, dat ze steeds weer boven alles uitstijgt (Zoals de kolom van Colón).
Sigismond zit gevangen, hij zit in een luchtbel, in een broze schaal. Hij weet onbewust en soms halfbewust dat de schaal zal breken, dat de luchtbel uiteen zal spatten, en dat gebeurt dan ook, aan het einde van het boek, wanneer hij de brief (ei-symbool) onder de stolp (ei-symbool) uithaalt, de brief waarin de jobstijding van de ‘Auflösung’ van zijn gezinnetje vermeld staat.
Auteursrechtelijk beschermd