Raam. Jaargang 1964-1965

[p. 63]

Journaal

WOLKEN: Wim Ibo aan 't eind van een t.v.-uitzending: ‘En bij de volgende uitzending (dan en dan) hoop ik u weer allemaal terug te zien.’ En hij zei 't echt tegen de camera, niet tegen 'n zaaltje huurlingen.

Zoiets illustreert ongewild maar overduidelijk hoezeer televisie-contact een schijncontact kan zijn; ik durf te wedden dat het gros van de kijkers het absurde ervan niet opmerkt. Hoe intelligent is hierbij vergeleken Jan Klaassen.

C. RAMING: In zijn tweede aan Robinson gewijde artikel: Herinterpretatie van het geloof in het licht van de sekulariteit (Tijdschrift voor theologie, 1964, no. 2) stelt Schillebeeckx o.a. vast dat Robinson niet gelooft in het triniteitsdogma als model van het goddelijk Leven zoals het in Zichzelf is, terwijl hij van de andere kant zich evenzeer verzet tegen de teorie van de teologen die beweren dat God Zelf niet trinitarisch is, maar in de heilsgeschiedenis ons als drie-eenheid verschijnt (blz. 126). Schillebeeckx begrijpt daar niets van: ‘de vraag brandt op de lippen: wat dan wel?’ De schrijver ziet in Robinsons afwijzing naar twee kanten een gruwelijke inkonsekwentie, en hij weet de auteur van Honest to God alleen van een volslagen agnosticisme vrij te pleiten door hem een zeer primitieve ken-teorie toe te schrijven.

Ja, wat dan wel? Stel je voor dat we het eens zonder triniteitsteorie moesten stellen! Wat een ondenkbaarheid! De sluizen van het agnosticisme waren dan opengezet. Overigens: het begrip ‘drievuldigheid’ is reeds een teoretische term, ook al zet men er terwille van de beminde gelovigen een hoofdletter M. voor. ‘Dit woord klinkt koud’, zei Luther.

Wat Robinson zegt is eenvoudig dit, dat men God niet los kan maken van zijn Openbaring; dat zij geen zin heeft om te spekuleren over God zoals Hij in zichzelf is, afgezien van de Openbaring, of te geloven in een Openbaring die niet de Openbaring van God Zelf is. Dat is geen nieuwe teorie en geen agnosticisme, maar het openhouden van de Openbaring.

‘Positively, one can say that for the Christian the deepest awareness of untimate reality, of what for him is most truly and finally real, can only be descrbed at one and the same time in terms of the love of God and of the grace of our lord Jesus Christ and of the fellowship of the Holy Spirit (...) the trinitarian Christian insists that he cannot from his experience deny that in each of these he meets the un-

[p. 64]

conditional’ (The Honest to God Debate, blz. 255). Voor Schillebeeckx betekenen zulke uitspraken kennelijk geen antwoord op zijn brandende vraag. Weliswaar onderschrijft hij het inzicht van Robinson dat God alleen in een eksistentiële ontmoeting voor ons toegankelijk wordt; maar terwijl Robinson konsekwent aan dit inzicht vasthoudt door niet anders over God te spreken dan in het vlak van de eksistentiële ontmoeting, tracht zijn opponent voortdurend op te klimmen naar een standpunt boven dit vlak. Bijvoorbeeld. Robinson schrijft: ‘I pray to God as Father. Prayer, for the Christian, is the opening of oneself to that utterly gracious personal reality which Jesus could only address as “Abba, Father!” (o.c. blz. 262). De geloofwaardigheid van dit noemen van Christus berust voor Robinson in Jezus’ onvoorwaardelijke zelfontlediging, waardoor hij geheel en al met de Grond van Zijn bestaan verenigd was (Eerlijk voor God, blz. 80-81). Door de bril van Schillebeeckx komt deze visie van Robinson er als volgt uit te zien: ‘Robinson ziet het Vader zijn niet als realiteit in God zoals Hij in Zichzelf is: de menselijke zingeving (van Jezus) is mede-constitutief voor déze goddelijke inhoud; deze is geen absolute naam en zin van Godzelf, maar wat wij mensen in onze godsdienstige verhouding Vader kunnen noemen. Niet als “God in Zichzelf” maar als “God voor ons” is Hij Vader. Strikt genomen wil dit zeggen dat er in het eigen trinitarisch leven geen sprake is van Vader of Zoon. Consequent zou dit leiden tot een slechts heilshistorische triniteit’ (blz. 144-145). Schillebeeckx wrijft Robinson aan dat hij ‘God Zelf’ en ‘datgene wat van God in onze relatie tot Hem doorlicht’, tegenover elkaar zet. Het komt mij voor dat de kritikus hier in zijn tegenstander een scheidslijn projekteert waar hij in zijn eigen denken tevergeefs (want ze kleeft aan zijn denkstijl vast) bovenuit probeert te komen. Ik ben geneigd om het oordeel dat Schillebeeckx over Robinson velt op hemzelf toe te passen: hij bedoelt het goed, maar zijn ken-teorie zit hem in de weg.

Gevraagd
beschaafd
niet te plat niet te bol
niet te duf niet te dol
maar in ieder geval hol

meisje of jonge vrouw
voor representatieve funktie.

Gedacht wordt aan
drie zinnen in zeven talen
heupwijdte negentig
en maagdelijk althans
de tandartsrekening

bereid zijnde tot klemtooncursus.

Geboden wordt
een interessante werkkring
ihr seid dabeigewesen,
u bent de suiker,
in de thee tussendoor
de poes in de wachtkamer.

[p. 65]

 

(Men denkt na en intussen zegt u

 

eventjes accentloos

 

niets).

WOLKEN

J.J.M. BAKKER: Woordenboekje voor vandaag.

anti-clericalisme: verzet tegen de oud-seminarist in de priester.

de jonge kerk: tegen heug en meug jij en jou zeggen tegen een pater wiens priesterboord toch boven zijn trui uitkomt.

jongeren: soort ongehuwden die nooit iets alleen doen.

kardinale fout: fout die iedereen in de gaten heeft behalve een kardinaal.

oecumenische bijeenkomst: met gezindten de Driekusman zingen

De botterik van onze tijd
is hij die niet op weg is.
Van waar naar wat?
Van niets naar nergens?
Wij zijn op weg,
dat is belangrijk.
En dus is vier versnellingen
het welluidend minimum.

Wij hebben haast
om het geld te verdienen
waarvan we de auto kopen
waarmee we op weg zijn
om het geld te verdienen
waarvan we de auto kopen
waarmee we op weg zijn

Wij zijn op weg,
dat is belangrijk.

WOLKEN

[p. 66]