Raam. Jaargang 1963-1964

[p. 12]

Hendrik Albertus Sparreboom
Het konsult

Hij moet haar maar volgen, zegt ze. Nu was het niet moeilijk Vrouw Dolle te volgen. Hij moet wel nu hij eenmaal achter haar loopt door de lange donkere gang die leidt naar, de hemel weet waarheen. Ze loopt voor hem uit. Een waaier van knoflook, uien, wierook en de lucht van zwitserse kaas die ontstaat in de kruisen van te lang gedragen onderbroeken. Een taaie lucht die zich vastzet hardnekkig tussen de neusharen en zich moeilijk verdrijven laat.

Net als hij begint te denken dat ze aan de achterkant het huis weer verlaten, slaat ze links af een deur in.

- Ga zitten - zegt ze en duwt hem in de rode trijp. Hier woont ze dus, mompelt hij.

- Ja, hier leef ik - zegt ze. Hemel ja dat was hij vergeten. Ze is helderziende. Ze veegt de katten van de tafel, gaat er achter zitten en legt zonder hem aan te kijken een pak speelkaarten voor zich. Met snelle vingerbewegingen, patience-gewijs. Bij iedere kaart die ze neerlegt komt haar tong naar buiten glijden. In en uit. Klein blauwig reptieltje, vals en glibberig. Ze telt met haar tong, denkt hij. Ze schudt van nee met haar hoofd.

- Schuif je stoel eens wat meer bij -, zegt ze zonder op te kijken van de kaarten. Hij schuift zijn stoel bij zonder te denken. De kaarten liggen nu op tafel. Alleen nog niet open en bloot.

- Kijk me eens aan, recht aan -. Ze vernauwt haar ogen tot spleten waarin het langzaam begint te gloeien. - Je knippert met je ogen - zegt ze, - je hoeft niet bang te zijn.-

Ze tilt zijn oogleden op. - Mmmmm...... je bent ziek -, en ritst de kaarten met een paar handige bewegingen weer tot een stapel. Hij knikt van ja. - Je moet hier weg, - zegt ze. Hij knikt weer. Ze is helderziende, denkt hij, de beste helderziende van de straat.

[p. 13]

Ze spiest haar ogen in zijn waterbleke irissen.

- We lijken op elkaar, Stein - zegt ze.

Ze zijn beiden mager, hebben bleekbruine vlekken op de huid en bijna geen bovenlip. Een wonder was het niet. Want de ene helft van het dorp heette Dolle en die die naam niet droegen heetten Stein.

Ik moet haar vragen hoe ze ziet dat ik ziek ben, denkt hij.

- Je mag het me wel vragen - zegt ze - hoe ik dat zie -. Dat komt omdat ik helder zie, mijn jongen -. Ze tilt zijn oogleden weer op en zegt - Je blik is naar binnen gericht en er is vreemd licht.-

- Oh. - zegt hij. Ze heeft ogen zonder wimpers, net slangenogen en ze knipperen niet.

- Oh - zegt hij weer en nu het tot hem doordringt wat ze heeft gezegd, daalt er onrust in hem. Dit ziende gaat ze snel verder, - En je moet oppassen voor je knieën en geen ringen dragen, want dat kan je een vinger kosten. Ik zie deformatie boven je hoofd. - Ze trekt een kam uit haar gele haar, haalt hem langs haar slapen en steekt hem met een vinnige prik weer op zijn plaats. Water pruttelt op het brabants kacheltje, de katten erachter rekken zich de lucht in en spinnen stilte in de kamer.

- Ik zal je meer vertellen, Stein, dit doe ik anders nooit maar voor jou maak ik een uitzondering.-

De das om haar hals glijdt iets naar beneden en laat een stuk te ruime gebladderde huid zien.

Men zegt in het dorp dat ze zich nooit wast, denkt hij. Wat is moord eigenlijk gemakkelijk, even de das aantrekken en het is gebeurd. Kan ze zijn gedachten zien? Hij schrikt, maar ze zegt: - Je moet in de schemering nooit bij Boele op de markt, op het terras gaan zitten en denken; nu ligt de dag aan mijn voeten als een pas geslachte kip.-

Stein schuift naar voor op zijn stoel. Jeuk kruipt van onder zijn dijen weg. Hoe weet ze dat van die kip? denkt hij.

- Een dag is een dag en een kip blijft kip onder alle omstandigheden, Stein.-

[p. 14]

Haar ogen vonken, de kolen in de kachel zakken en ze doet het schuifje half. Het is heet in de kamer.

De katten, de kachel, Stein en Vrouw Dolle met haar luchten. - Bij windstilte, Stein, moet je goed ademen en niet denken aan de lucht die zwanger is van roddel.-

Wat zegt ze dat mooi, denkt hij. Wat weet ze veel, zou ze dat allemaal hier in het dorp geleerd hebben. Het hele dorp is bang van haar en niemand durft in het openbaar te zeggen dat ze zich niet wast. Dat gerucht was zo maar komen binnenwaaien en had zich hier vastgevreten. Niemand wist wanneer en van waar. Zo ging ook het praatje dat ze geen vrouw was. Als ze pist staat ze rechtop, zei men. Ze hadden zelfs om het zeker te weten op alle mogelijke tijden haar asbak op het plaatsje achter nagezocht op maanddoeken, maar nooit iets kunnen vinden, terwijl de asbakken van huizen met jongedochters op gezette tijden uitpuilden van de doeken, trots bewijs van onkreukbaarheid (op gezette tijden had vrouw Dolle een keer gepareerd).

- Luister je wel, Stein, kraakt ze. Hij schrikt op en haast zich:

- Ja, Vrouw Dolle, ja.-

- En dan, - vervolgt ze, - als je een hond gebroken langs de stoep ziet liggen met de afdruk van een wiel in zijn flank, moet je niet huilen bij het zien van een hondentraan.-

Hij begrijpt haar niet. Zou Vrouw Dolle dollen.

- Verder heb je ook de neiging het schokkende hondenlijf in je jas te wikkelen en er steden en dorpen mee door te lopen. Niet doen.-

Dit wordt te erg, denkt hij, ze dringt me dingen op, ze maakt me open van binnen. Als ik er niets aan doe, ben ik geen Stein meer als ik wegga. In mij is weerstand maar hoe moet ik het hanteren tegen haar.

- Ik weet - zegt ze verder, - met vers bloed kun je prachtige dingen schilderen op zand zowel als op asfalt en de warmte ervan, die wegsijpelt tussen je vingers is opwindend...

Ze praat me leeg nu, denkt hij, en van al dat bloed word ik beroerd. Dat paars op mijn handen is niet van mij, dat is de

[p. 15]

weerschijn van de trijp. Hij klauwt om de raffiazitting van zijn stoel en het spannen is in zijn kaken.

In de ogen van Vrouw Dolle zijn vurige tongetjes nu.

Ah, denkt ze, men slachte het offer nooit te langzaam maar ook niet te vlug en zij klakt met de tong.

Ze buigt zich naar hem over.

- Ah, Stein, wat ik zie, ver van hier, een barrevoets dwalen door grote steden, de Taj Mahal in India, dat is ver van hier Stein. - Hij, Stein in waar ook weer... Hij staart in haar hals waarin de plooien bewegen en in de openingen donkerder zijn. Hoe kan ze geen vrouw zijn met zoveel geslachten daar die open en dicht gaan al zonder tast, denkt hij.

Ze staat op nu, veegt de katten in een hoek en bukt voor een visgraat en in bukhouding komt van tussen haar benen: - Ik moet je waarschuwen, Stein. Nooit onder bruggen komen daar, altijd erover heen lopen. Zoveel mogelijk in duister leven, want het licht is verteerd, waardoor je huid gaat schimmelen. - Onder het praten is ze achteruit gelopen en naast hem nu draait ze zich spiraalgewijs omhoog. Haar gezicht, perzisch rood vlak bij het zijne. Ze gaat ontploffen direkt en leeg, verdampt van binnen zal ik achter blijven met de katten in de trijp.

Hijgend staat ze voor hem en als ze spreekt ligt er een schaduw op haar stem.

- Ver van hier zijn de straten anders. Ze transpireren en dat doet vreemd aan bij hitte. Maar vluchten bij het zien ervan zal je niet helpen, want er zijn geen binnens. Binnen is daar buiten of andersom. Een gedeelte van de dag staat de zon er in polio en er is eenzaamheid, als een kolom loodrecht op de stad.-

Hij is de draad kwijt en hangt als een hulploze vlieg in een spinneweb. Haar woorden lopen zijn kop in en uit. Hij brabbelt van de weg links, de weg rechts en stapelt kruispunten op elkaar van hier tot ver van hier en terug. Hij is het weerloze natte vogeltje nu en ik de adelaar in wiens schaduw het zich beweegt, op neer op neer. Ik moet het nog even meer voeden, denkt ze.

- Je wilt daar getuige zijn, getuige van vermoeide liefdes

[p. 16]

achter gebroken en beslagen ruiten waarvan je niets zult begrijpen en waar je maar over gaat tobben. Op de duur zul je je er ziek van voelen. - Stein voelt zich zwak en moe en het klopt in zijn nek maar de duizelingen en de misselijkheid zijn verdwenen. In zijn mond is het zoet maar anders dan van suiker. Vreemd zoet met bitter aan de kanten en hij is drijfnat. Vrouw Dolle zit nu pal voor hem, spreidt haar benen en trekt zijn stoel ertussen, zover dat hij haar dijen voelt. Hard en gespannen als ovale rubberballen. Ze neemt zijn hoofd tussen haar grote platte handen, de wijsvingers op zijn slapen zodat hij nu ook het kloppen daar voelt en tuit haar mond waaruit geen woorden rollen nu.

Vrouw Dolle met de tuitbek, denkt hij.

Ik bezit hem nog niet denkt zij, hij is sterker dan ik dacht.

- Je bent eenzaam, - zegt ze, - als een steen op een kale vlakte. Een afgerukte tak en mijlen in het rond geen boom. - Ze trekt de lucht uit haar longen opwaarts en hij voelt de zucht in haar vingers die vanaf zijn slapen haast onmerkbaar zakken tot in zijn magere hals. Hij rilt.

Waarvan ril ik, denkt hij. Omdat ik nat ben, daarom ril ik. Ik ril hevig, dan minder hevig, altijd ongelijk maar ophouden doet het niet. Rillen kan hardnekkig aanhouden.

- Als een folio moet je je voelen. - Nu zet ze de boor op zijn voorhoofd.

- Als een folio gedoopt in drek van de passant. Een modeloze schoen, als een wasem in een lege jampot.-

Nu zit ze millimeters al. - Een uit een gesprek gevallen woord van een blinde in een bollenveld.-

Ze zwijgt en spuwt op de boor die bijna binnen is nu.

Psst. Sissend rollen de woorden binnen. - De achterkant van zelfmoord.-

Stilte valt als een stolp over hem. Als een plas kokend lood ligt de laatste zin zwaar drukkend op zijn hersens.

- Je bent nat - murmelt ze achter de stolp en dwingend, haar hand glibberig in zijn nek, trekt ze hem in het zijkabinetje. Ze duwt hem op een groot rood ledikant en gaat op haar knieën

[p. 17]

voor hem zitten. Met een snelle ruk, als een reptiel, trekt ze zijn broek onderuit en ligt hij als uit de hemel gestort, kaal en mager, zijn schoenen als dode kraaien dom naar alle kanten wijzend in schril kontrast met zijn melkwitte haarloze benen. Ik ben een hulpeloze, denkt hij. Nu is het snel gebeurd. Triomf en begeerte dansen in haar ogen en ze hijgt als ze zich buigt over zijn rillend en dampend lijf.

- Je bent een goeie, Stein, de mensen zeggen van ons zoveel. Ze ligt naakt nu met haar knieën gespreid boven hem en wringt haar handen achter zijn schouderbladen.

Een vlam slaat in hem en binnen begint het te branden als hij voelt dat ze tussen haar benen plat is.

Hij reutelt onder haar sterk leerachtig lichaam.

Kletspraatjes, denkt hij. Ze raadt zijn denken en zegt:

- Ze zeggen dat ik geen vrouw ben, Stein - en achter in haar keel breekt een lach door.

- Je zult het ze vertellen, je zult ze zeggen dat ik een wijf ben, zo plat tussen mijn benen en donzig als al die anderen die zich wijf noemen hier, dat zul je ze zeggen.-

- Ja ja, dat zal ik ze zeggen, - hijgt hij en magerder voelt hij zich naakt in een grote hete stad.

Ze ligt nu zwaar op hem en spuit woorden in zijn oor.

- Ik zal een kat van je maken. Een kat in een glazen zon. Een huis zal ik je bouwen hoog in een vogelkeel en van nu af laten kwispelen in maagdenmonden.-

Hij voelt haar handen nog achter zijn schouderbladen, maar ze zijn in zijn lendenen nu, trekkend, een hoepel makend van hem.

- Dromen zul je van morgenlanden en bewust ontwaken waarna je zult dansen in velden vol kinderstemmen met een hoed van dauw. En er zal een windstreek zijn aan elke vinger.-

Pythonissa pythonissa is mama nu is...... en langzaam spreidt de adelaar zijn vleugels en trekt met driftige rukken het rilllende natte vogeltje in zich.