Praagse Perspectieven 6

van Eric de Kuyper. In Potgieters nationale allegorie blijkt Jan Salie louter voorzien van attributen uit het binnenhuis of het domein van de vrouw, wat alles te maken heeft met het door sentimentalisme en huiselijkheidsideologie veranderde manbeeld van zijn tijd, aldus Ellen Krol, Lianne Barnard laat zien hoe de Zuid-Afrikaanse auteur Karel Schoeman in Die laaste Afrikaanse boek worstelt met zijn Nederlandse en Zuid-Afrikaanse identiteit, wat hem met name in gewetensnood brengt bij morele keuzes in de kwestie rond de Apartheid. Veronika Havliková toont hoe Jan Cremer zichzelf in zijn ‘onverbiddelijke bestseller’ positioneert als Wereldburger tegenover een groep beperkte, kleingeestige en jaloerse Nederlanders.

In de algemeen imagologische bijdragen demonstreert Willem van den Berg hoe met name de negentiende eeuw leverancier geweest is van clichés rond de Noord-Nederlandse identiteit. Marcel Janssens maakt een tour d'horizon langs de essentialistische clichés die het beeld van de Vlamingen in vreemde ogen aankleven. Olga Krijtová wijst aan de hand van Tsjechische vertalingen van Nederlandstalige letterkunde van 1880 tot 1989 op verwantschap tussen de Vlaamse en Tsjechische letterkundige interesses, die niet los staan van de Vlaamse beweging en de vrijheidswensen van het Tsjechische volk. Verder demonstreert zij hoe door de alles bepalende invloed van de subsidiepolitiek van het Productiefonds het na de Fluwelen Revolutie in feite de Nederlandse canon is die bepaalt wat de Tsjechische ogen te lezen krijgen.

De taalkundige beschouwingen zijn gewijd aan het onderdeel schriftelijke bedrijfscommunicatie. Joep Jaspers bespreekt de schriftelijke bedrijfscommunicatie in Nederland. Aukje Spoelstra laat zien, dat niet alleen talige, maar ook culturele factoren een belangrijke rol bij de communicatie spelen. Zdenka Hrnčířová demonstreert hoe modaliteit een rol speelt in zakelijke communicatie, Guy Janssens bespreekt een tweetal problemen rond de vaktaalcommunicatie, terwijl Hanny Vermaas verslag doet van haar onderzoek naar veranderingen in de Nederlandse aanspreekvormen.

Prijs 10 euro te bestellen via ellen.krol@planet.nl

Nog enkele exemplaren verkrijgbaar: bundel Praagse Perspectieven 3

Praagse Perspectieven 3, Handelingen van het colloquium van de sectie Nederlands van de Karelsuniversiteit te Praag, 17 en 18 maart 2005. Onder redactie van Zdenka Hrnčířová, Ellen Krol, Nienke van de Waal-Krupa en Heleen Dongelmans-Mac Lean. Praag: Universitaire pers 2005. 171 blz.

In december 2005 is verschenen de bundel van Praagse Perspectieven 3, met in totaal 11 lezingen over Nederlandse taal- en letterkunde. Zes lezingen op het gebied van de letterkunde behandelen het onderwerp ‘nationale stereotypen in

de Nederlandstalige literatuur’ en vijf taalkundige lezingen bespreken aspecten van ‘complexiteit en contrastiviteit’.

De zes letterkundige lezingen stellen ieder een ander nationaal stereotype centraal: Dorothee Sturkenboom behandelt aan de hand van het vroegmoderne Nederlandse toneel ‘de koopman’, terwijl Judit Gera het ontstaan en de veranderende inhoud van het begrip ‘kruidenier’ in de context van de Nederlandse cultuur onder de loep neemt. Eep Francken confronteert de lezer met de vraag of de Nederlandse ‘dominee’ zoals te verwachten in de loop van de twintigste eeuw een meelijwekkende figuur is geworden. De Nederlands-Indische betrekkingen komen aan de orde in de bijdrage van Kris Steyaert. Hij vergelijkt de poëtische beschrijvingen van de inlander uit de zeventiende-eeuwse letterkunde met het beeld van de inlander in het begin van de twintigste-eeuwse Nederlandse poëzie. Lut Missinne behandelt aan de hand van de beeldvorming van de Belgische kust het fenomeen Belgitude, het discours over de Belgische identiteit. Als een contrapunt bevat deze bundel tenslotte ook een bijdrage van Kees Mercks, die Tsjechische stereotypen behandelt in een bijdrage over Bohumil Hrabal.

In de eerste taalkundige bijdrage van deze bundel gaat Wouter Kusters uitgebreid in op de problematiek van de complexiteit: is het Nederlands misschien écht minder complex dan het Tsjechisch? En zo ja, hoe kun je dat onderzoeken? Waardoor wordt eigenlijk bepaald of een taal moeilijk of makkelijk is? Hij vraagt zich daarbij ook af of talen in de loop van de tijd minder complex kunnen worden, en of bijvoorbeeld het Nederlands een kans maakt eenvoudiger te worden in de toekomst.

De andere bijdragen gaan gedeeltelijk over contrastiviteit, een onderwerp dat veel raakvlakken heeft met complexiteit. Jan Pekelder betoogt in de tweede bijdrage dat het feit dat talen verschillen in bijvoorbeeld het aantal benamingen voor (schijnbaar) hetzelfde begrip, het gevolg is van verlies dat optreedt binnen het proces van conceptualisatie en grammaticalisatie. Guy Janssens bespreekt de periode in België waarin Willem I tracht het Nederlands tot enige officiële landstaal te maken, ten koste van het Frans en Duits. De laatste twee bijdragen van Eva Bayerová en Marketa Škrlantová bespreken verschillende aspecten van vertaalproblematiek: respectievelijk juridische terminologie in de Nederlandse en Tsjechische rechtspraak, en terminologievorming in het kader van nationale en internationale rechtssystemen met alle vertaalproblemen van dien.

Prijs 10 euro te bestellen via ellen.krol@planet.nl

Nog enkele exemplaren verkrijgbaar: bundel Praagse Perspectieven 4

Praagse Perspectieven 4, Handelingen van het colloquium van de sectie Nederlands van de Karelsuniversiteit te Praag, op 24 en 25 maart 2006. Onder redactie van Zdenka Hrnčířová, Ellen Krol en Wiert de Vries. Praag: Universitaire pers 2006. 150 blz. ISBN 80-7308-146-6.

Begin 2007 is verschenen de bundel van Praagse Perspectieven 4, met elf lezingen over Nederlandse taal- en letterkunde. Zes taalkundige lezingen bespreken ‘Grammatica in het Onderwijs’ en vijf lezingen op het gebied van de letterkunde behandelen het onderwerp ‘Literaire roem?’.

In het taalkundige deel zijn studies te vinden van Alexandra Andreasová (Masaryk universiteit Brno) over grammatica en schrijfvaardigheid; van Ted Sanders (Universiteit Utrecht) over grammatica en tekststructuur. Saskia Daalder (Vrije Universiteit Amsterdam) sprak over: ‘Tenzij en mits: lastig in het onderwijs, maar daar niet alleen’, en Alice van Kalsbeek (Universiteit van Amsterdam) over de plaats van grammatica in functioneel taalonderwijs; Martine Verjans (Universiteit van Hasselt) lanceerde een vernieuwende methode voor vreemde-talen onderwijs, en Roland Nagy (Universiteit Budapest) sprak over ‘Fonetica en fonologie in het taalonderwijs’.

Bij de letterkunde stond het thema ‘Literaire roem?’ centraal, waarin een vijftal meer of minder dramatische gevallen van literaire roem belicht werd. Aan de orde kwam de soms hachelijk gecanoniseerde status van Focquenbroch, Tollens, Richard Minne, Szekely-Lulofs en van de Vijftigers.

René van Stipriaan (DBNL) laat zien hoe de erotische en komische Focquenbroch ten onder ging in een smaakverandering die al aan het einde van de zeventiende eeuw was begonnen. In de tweede helft van de twintigste eeuw ontstond een grootscheepse herwaardering van Focquenbroch, die echter niet resulteerde in wetenschappelijke edities van zijn werk. Verheerlijkt door tijdgenoten, en verguisd bijna onmiddellijk na zijn dood, is Tollens' geschiedenis het prototype van vergankelijke roem. Zonder de politieke beleving van diens positie te kennen is zijn roem niet te begrijpen, aldus Ellen Krol (Karelsuniversiteit Praag). Yves T'Sjoen (Universiteit Gent) weegt de wisselende opvatting over de samenstelling (en de wenselijkheid) van het verschijnsel van de literaire canon. Hij laat zien, dat de poëzie van de Vlaamse schrijver Richard Minne in de loop van voorbije eeuw zeer wisselend is onthaald. Olf Praamstra (Universiteit Leiden) laat aan de bijzondere curve van de roem van Madelon Szekely Lulofs zien hoe zeer ook ‘orkestratie’ in het spel kan zijn bij de beoordeling door critici. Ingehaald als een nieuwe Multatuli in het begin van de jaren dertig, werd die kwalificatie voor haar het begin van het einde. In 1983 beleeft haar werk een revival die tot heden voortduurt. Emese Szabo (Universiteit Debrecen) tenslotte bespreekt de vraag in hoeverre Gerrit Komrij heeft getracht de literaire roem van de Vijftigers onder tafel te werken in

zijn de bloemlezing Dichters van de 19^de en 20^ste eeuw in 1000 en enige gedichten.

Prijs 10 euro te bestellen via ellen.krol@planet.nl

Pas verschenen: Praagse Perspectieven 5

Praagse Perspectieven 5, Handelingen van het Regionaal colloquium Neerlandicum van Midden Europa aan de Karelsuniversiteit te Praag, op 20, 21 en 22 september 2007. Onder redactie van Zdenka Hrnčířová, Ellen Krol, Kees Mercks, Jan Pekelder & Jesse Ultzen. Speciaal nummer. Praag: Universitaire pers 2008. 485 blz. ISBN 978-80-7308-252-9

Als speciaal nummer in de reeks Praagse Perspectieven verscheen rond de jaarwisseling de lezingenbundel van het Regionaal colloquium Neerlandicum van midden Europa aan de Karelsuniversiteit te Praag. Ter gelegenheid van het jubileum van de sectie Nederlands in Praag werd in september 2007 dit Regionaal colloquium aan de Karelsuniversiteit gehouden. Als een van de oudste afdelingen Nederlands extra muros vierde de sectie Neerlandistiek van het Instituut van Germaanse Studies aan de Filosofische Faculteit van de Karelsuniversiteit in Praag het vijfentachtigjarige bestaan van het vak.

Aan het driedaagse colloquium werd door meer dan 80 collega's deelgenomen van secties Nederlands uit de regio Midden Europa, uit Nederland en België. Het brede onderwerp ‘Taallandschap’ inspireerde de deelnemers tot lezingen waarin de plaatsgebonden component een belangrijke rol speelt. Taalkundigen leverden bijdragen over enerzijds verschillende taalvariëteiten, groepstalen, sociolecten en regionale dialecten, alsook vergelijkende studies en studies over vertaalwetenschap. In de bundel zijn negentien taalkundige lezingen gepubliceerd.

Op het gebied van ‘Taallandschap’ in de literatuur zijn zeventien bijdragen gepubliceerd. Globaal genomen zijn drie invalshoeken te onderscheiden, te weten een keuze voor de representatie van het landschap als uiting van een bepaalde mentaliteit, een keuze voor literair-interpretatieve analyse van een topografische tekst (of groep teksten), of voor een beschouwing van de meer mimetische weergave van het ‘reële’ landschap in reisverhalen of egodocumenten.

Prijs: 10 euro te bestellen bij:

J. Ultzen (jesse.ultzen@gmail.com).

Karelsuniversiteit Praag

ISBN 978-80-7308-306-9