Logo DBNL
Praagse Perspectieven 4 (2006)

Praagse Perspectieven 4

(2006)– [tijdschrift] Praagse Perspectieven–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Handelingen van het colloquium van de sectie Nederlands van de Karelsuniversiteit te Praag


Vorige Volgende

Het onbekende voegwoord mits: karakteristiek van zijn gebruik in modern Nederlands
Saskia Daalder
Vrije Universiteit van Amsterdam

Sa menvatting:
TENZIJ en MITS: het begrijpen van zinnen met deze voegwoorden is lang niet altijd gemakkelijk, en de woorden worden in het gebruik nog wel eens door elkaar gehaald. Maar ook de instructie in voorlichtende publicaties (ANS. Overduin, Renkema) oogt ingewikkeld en onoverzichtelijk. Kan er geen helder beeld van hun betekenis en gebruik gepresenteerd worden? Dat wil ik in mijn lezing proberen te doen. Het levert voor de analyse enig inzicht op om ook de historische samenstelling van het woord te bezien, zo zal blijken.
Nizozenzské spojkY tenzij a mits způsobzjí, že porozuméní rétám, ve kterých jsou použity není vždY snadné. Někdy dochází i k záměně v jejich užívání. Také vysvětlení a instrukce, uvciděné v publikaciclz (ANS. Overduin, Renkema) jsou složitá a nepřehledná. Není snad možné nabidnout jasnějží představu o jejich význainzi a užívání? Ve své přednášce se o to chci pokusit. Při analýze je také třeba vzít v úvahu historický vývoj slov

1. Inleiding

In de meeste voorlichtende publicaties over Nederlandse grammatica en stijl is wel iets te vinden over het gebruik van het onderschikkende voegwoord mits. Dat woord heeft in veel tekstsoorten een zeer lage frequentie,1 zodat allerlei sprekers en schrijvers niet goed bekend zijn met de canonieke gebruikswijzen ervan. Er is dus zeker een taak voor grammatica's, schrijf- en stijlgidsen om een helder beeld te geven van de manieren waarop zij die het weten, dit woord gebruiken.

Helaas is de instructie in bekende publicaties zoals de Algemene Nederlandse spraakkunst (ANS 1997: par. 10.3.8), Overduins boek over Rapporteren (Overduin 1990: 293-294) of Renkema's Schrijfwijzer (Renkema 2002: 248) op dit punt onoverzichtelijk en moeilijk te begrijpen, onvolledig en zelfs niet overal juist. Zouden we de gewaardeerde Schrijfwijzer naar de letter nemen, dan zou mits zonder noemenswaardig verlies kunnen verdwijnen, want het woord zou niets anders doen dan het gewone als en alleen maar ouderwetser zijn. Elders wordt vrijwel volstaan met te noteren dat mits nadrukkelijker is dan als (Damsteegt 1979: 43), meer in geschreven dan gesproken taal voorkomt en ook met een onvolledige zin mogelijk is (ANS). Het moet gezegd dat ook de specialistische literatuur heel weinig te bieden heeft over dit onderwerp. Toch moet het mogelijk zijn inzichtelijke informatie te geven over het gebruik van het bewuste voegwoord, en dat is wat ik me in deze bijdrage voorstel te doen.

Ik baseer me daarbij vooral op een verzameling van een zestigtal met behulp van Google bijeengebrachte voorbeelden. Uiteraard krijgen we daarmee geen werkelijk zicht op mits in mondeling taalgebruik. Dat is vermoedelijk geen overwegend bezwaar, omdat mits inderdaad vooral in de geschreven media floreert. Dat feit hangt wel direct samen met het complexe karakter van de betekenis zoals we die zullen kunnen vaststellen. Het mondelinge gebruik van mits lijkt zich op het gebruik in de geschreven media te oriënteren, eerder dan andersom.

2. Mits als inleider van eenbijzin

Hoe wordt mits in het moderne geschreven Nederlands gebruikt? Behalve als onderschikkend voegwoord blijkt mits speciaal in Belgisch-Nederlands ook als voorzetsel voor te komen, iets wat ook de woordenboeken vermelden. Samen met het voegwoord maar treedt het woord daarnaast in een transpositie tot zelfstandig naamwoord op in de bekende uitdrukking mitsen en maren. Bekijken we eerst enkele gevallen waar mits als inleidend voegwoord van een volledige bijzin geconstrueerd is.

 

(1)Van de richtbedragen kan worden afgeweken, mits aannemelijk kan worden gemaakt waarom.
(2)Voor het financieel beheer van bewonersgelden wordt vrijstelling verkregen, mits er geen winst mee wordt behaald.
(3)Doe wat je wilt, mits je niemand schaadt.

 

De eerste twee voorbeelden komen van de internetsite van de Nederlandse Belastingdienst, die tientallen gebruiksgevallen van mits oplevert. In een ambtelijk-formeel, min of meer juridisch register gaat het in citaat (1) om een voorwaarde: van de richtbedragen kan worden afgeweken op voorwaarde dat de reden aannemelijk kan worden gemaakt; of met een alternatieve parafrase: als tenminste de reden aannemelijk kan worden gemaakt. In citaat (2) wordt een voorwaarde benoemd voor het toekennen van een bepaalde vrijstelling van belasting op gelden beheerd ten behoeve van bewoners van bepaalde tehuizen: die vrijstelling wordt verkregen op voorwaarde dat er met de bewonersgelden geen winst wordt behaald. Kan (in het geval van citaat 1) echter níet duidelijk gemaakt worden waarom, dan zal van de richtbedragen niet afgeweken kunnen worden. En wanneer (citaat 2) met de bewonersgelden wél winst behaald wordt, dan wordt geen belastingvrijstelling verkregen. De voorwaarde is dus steeds zoals men dat noemt ‘noodzakelijk’; het is een échte voorwaarde. Dat geldt ook voor het anders geaarde citaat (3), dat een toch ook streng klinkende morele stelregel wil zijn voor vrouwen die zich als ‘heksen’ afficheren: alles wat je wilt doen mag, op (strikte) voorwaarde dat je niemand schaadt. De implicatie is, dat

als je wél iemand zou schaden, de vrijbrief om te doen wat je wilt meteen zou vervallen.

Dat de voorwaarde uitgedrukt door de mits-frase niet tegelijk ook een zgn. ‘voldoende’ voorwaarde is, blijkt uit gevallen waarin ook nog andere voorwaarden voor de stelling in de bovengeschikte zin worden genoemd, bijv. door middel van een bijzin ingeleid met als (citaat 4), of - uitzonderlijkerwijs - door een tweede mits-frase (citaat 5). De mits-frase presenteert uitsluitend een noodzakelijke voorwaarde. Uit citaat (5) blijkt nog dat de mits-frase ook vooraf kan gaan. Dat komt echter weinig voor. Vaker wordt de mits-frase tussengevoegd (parenthetisch) op een strategische plaats in de bovengeschikte zin (citaat 4), met name in het geval van een onvolledige zin achter mits (citaten 14 en 15 verderop).

 

(4)Als een werknemer de nationaliteit heeft van een EU-land. een EER-land of Zwitserland en inwoner is van een EU/EER-land of Zwitserland, kan hij (= q, eerste deel), mits voldaan wordt aan een aantal voorwaarden (= mits p), verzekerd blijven in het land waar hij gewoonlijk verzekerd is, meestal zijn woonland (= q, tweede deel).
(5)Mits [niet meer dan] een klein gedeelte van een beschermd werk gereproduceerd wordt (= mits p1), mag dat (= q), mits een billijke vergoeding wordt betaald (= mits p2). Dit is de basis voor het kopieerrecht.

 

Het dient de overzichtelijkheid van de analyse om een schema met variabelen zoals (6a, b of e) aan te houden voor de constructies met mits, waarin p steeds voor de noodzakelijke voorwaarde staat en q voor datgene waarvoor de voorwaarde opgegeven wordt, in welke volgorde deze onderdelen van de constructie ook optreden. (In de citaten (4) en (5) zijn deze hulpletters al aangebracht.)

 

(6a)q, mits p
(6b)mits p, q
(6c)q eerste deel, mits p, q tweede deel

 

We kunnen ons afvragen of q, waarvoor de strikte voorwaarde p wordt opgegeven, alle soorten van inhouden kan uitdrukken, of misschien steeds een bepaald karakter heeft. Het laatste lijkt het geval te zijn. We lijken namelijk te kunnen zeggen dat q altijd een positief te waarderen mogelijkheid benoemt, een bepaalde wenselijke uitkomst, voor de realisering waarvan dan p als echte (noodzakelijke) voorwaarde genoemd wordt. We begrijpen de citaten met mits-constructies zo, dat het een wenselijkheid is dat de richtbedragen niet onwrikbaar vastliggen (citaat 1), dat er belastingvrijstelling bestaat voor centraal beheerde

gelden van tehuisbewoners (2), dat het gewenst is dat je doet wat je wilt (3), dat bepaalde over de grenzen gedetacheerde werknemers verzekerd kunnen blijven in hun woonland (4), en dat reproductie van beschermd werk in principe toegestaan is (5). In de parafrase van het woord mits kan daarom vaak ook een ‘maar’ ingevoegd worden: ‘maar op voorwaarde dat’.

Een positief te waarderen mogelijkheid, een wenselijke uitkomst; wie beoordeelt dat dan zo? Behalve de persoon van de schrijver of spreker kan dat in ieder geval ook een bekendmakende instantie zijn. Schrijver, spreker of instantie benoemen daarbij niet altijd een directe ‘eigen’ wenselijkheid, ze kunnen ook wenselijkheden die voor anderen bestaan, erkennen en als zodanig overnemen. Dat laatste is bijv. wat de Belastingdienst doet als die de belastingvrijstelling genoemd in bepaling (2) erkent als wenselijk voor sommige categorieën belastingbetalers en als wenselijkheid overneemt voor een rechtvaardige of efficiënte belastingheffing zelf. Voor een realiséring van die wenselijkheid moet nog altijd wel de voorwaarde genoemd in de mits-frase worden vervuld, een voorwaarde die in dit geval door de instantie zelf gesteld wordt.

We kunnen de interpretatie van het deel q van een mits-constructie als een wenselijkheid nog wat duidelijker laten zien door een zin te construeren met een normaal gesproken volstrekt óngewenste inhoud op die plaats, zoals (7).

 

(7)De wereld zal in oorlog ontbranden (= q), mits de regeringsleiders zo doorgaan (= mits p).

 

Hier kunnen we deze uiting niet anders begrijpen dan als stammende van een duivelse persoonlijkheid, of van een cynicus die zich een dergelijke rol aanmeet. Wie anders zou het deel q voor zijn rekening willen nemen als een wenselijkheid, voor de realisering waarvan hij of zij p als strikte voorwaarde benoemt? Dat het hier werkelijk om een effect van mits gaat, blijkt uit de vergelijking met de analoge zin met als of indien (zin 8). Daar hebben we niet beslist te maken hebben met een perverse gedachtegang zoals in (7). Het q-deel van zin (8) kan evengoed een verontruste als een duivelse voorspelling zijn.

 

(8)De wereld zal in oorlog ontbranden (= q), als/ indien de regeringsleiders zo doorgaan (= als/ indien p).

 

Bij de interpretatie van een mits-constructie moeten we dus zo nodig een passende persoon zoeken, in wiens gedachtegangen q redelijkerwijs als wenselijkheid kan gelden en p als strikte voorwaarde voor een realisering van die wenselijkheid. Constructies met mits zijn op dit belangrijke punt specifieker dan die met als of indien. Mits lijkt formeler dan indien en zeker dan als, maar het bijzondere van een mits-constructie zit in het feit dat het deel q daar per se een bepaalde wenselijkheid benoemt. Die mondt nogal gemakkelijk - bij nietvervulling van p namelijk - als het ware ‘ambtelijk’ in een teleurstelling uit.2

Als gevolg van de ‘verplichte’ interpretatie van het deel q in een mits-constructie als iets wenselijks, kan dat deel alleen met enige moeite een negatieve zin zijn.3 Het moet in dat geval zo zijn dat het achterwege blijven of achterwege laten ergens van een door iemand gewenste ontwikkeling is, iets wat heel goed denkbaar is (zie bijv. zin 9).

 

(9)Ik geef hem zijn zin. Ik zal me niet op de veiling laten zien (= q; negatieve zin; erkend als wenselijkheid), mits hij me schadeloos stelt.

 

Vrijwel onmogelijk lijkt het om q te laten bestaan uit de ontkenning nee (10). Google levert voor de zoekvraag ‘nee mits’ geen relevante treffers op. Maar het wordt misschien al weer anders met nee inderdaad [je hebt gelijk], mits ...., waar de bevestiging in het inderdaad de interpretatie van het deel q toch weer naar het goedkeurende doet zwenken. In ieder geval is er een scherpe tegenstelling met ja, mits ...., dat veel voorkomt. Voor allerlei maatschappelijke vraagstukken zijn (in verschillende varianten) slogans bekend met de bewuste constructie in elliptische vorm: ‘ja, mits liever dan nee, tenzij!’, ‘nee, tenzij of ja, mits?’ enz. Een wenselijkheid gekoppeld aan een voorwaarde voor de realisering ervan wordt in die gevallen ideologisch gecontrasteerd met een onwenselijkheid of verbod, gekoppeld aan een of meer uitzonderingen. Voor de grammaticale analyse is relevant dat in deze slogans nooit een deel ‘nee, mits’ zit.4

 

(10)? nee, mits ...
(11)ja, mits ...

3. Mits gevolgd door een enkel zinsdeel

De interpretatie van q als iets wenselijks doet zich ook gelden als p een enkel zinsdeel is, zoals een toegevoegde bijwoordelijke bepaling (citaten 12 en 13) of een aan te sluiten participium met predicatieve functie (citaten 14 en 15).

 

(12)Kopiëren mag (= q) mits voor eigen gebruik.
(13)Luidruchtige seks mag (= q), mits overdag. [...]
Een huisbaas is het Zweedse plaatsje B. heeft vandaag besloten om een stelletje niet uit hun huis te zetten. Enkele buren hadden geklaagd over de twee, die te luidruchtige seks zouden hebben. De huisbaas zegt hier echter geen problemen mee te hebben, zolang het maar overdag gebeurt.

 

Bij de interpretatie van citaat (12) geldt andermaal dat het volgens de schrijver wenselijk is dat kopiëren toegestaan is, in principe tenminste; want er is een bepaalde voorwaarde om gebruik te mogen maken van die toestemming. De bijwoordelijke bepaling ‘voor eigen gebruik’ zou gewoon van q deel hebben

kunnen uitmaken, maar heeft met mits ervoor een nadrukkelijke rol van voorwaarde gekregen, terwijl ook verzekerd wordt dat het deel q als iets positiefs wordt opgevat. Uit het kopje van het korte bericht (13) begrijpen we op dezelfde manier de welwillende goedkeuring die door de schrijver of de publicerende instantie gehecht wordt aan het toestaan van luidruchtige seks (q), waartoe een huisbaas in verband met huurders van hem besloten heeft. Deze toestemming was allereerst een wenselijkheid voor de betrokken huurders, zo begrijpen we uit de tekst van het bericht, maar de kop neemt die beoordeling over, samen met de voorwaarde om gebruik te mogen maken van de toestemming: deze geldt alleen overdag, als de overlast als beperkt wordt ingeschat.

 

(14)Volgens H. [is] het socialisme (= q eerste deel), mits goed begrepen (= mits p), het ééne ware [...] stelsel (= q tweede deel). (Quack, rond 1900, geciteerd in WNT dl. 9, kol. 891)

 

Citaat (14) is iets lastiger te analyseren. Het is hier namelijk niet de schrijver die een bepaalde mogelijkheid als wenselijkheid beoordeelt en voor de realisering ervan een voorwaarde opgeeft, maar uitsluitend een door de schrijver opgevoerd personage. De gehele mits-constructie in (14) (q eerste deel, mits p, q tweede deel) wordt in de gedachtewereld van de vroege socialiste H. geplaatst en niet door de schrijver overgenomen: ‘volgens H. [is] het socialisme [...]’. Het is dus alleen in het perspectief van H. dat q ‘het socialisme is het ééne ware [...] stelsel’ een wenselijkheid benoemt: H. is niet maar gewoon overtuigd van de juistheid van het socialisme, maar wenst vurig dat haar overtuiging het objectiefware stelsel geldt. Zij is, zo geeft de schrijver aan, wel zo verstandig om in te zien dat die ideale uitkomst er alleen zal zijn onder de voorwaarde van een onbestemd uitgedrukt ‘goed begrijpen’ van de genoemde heilsleer (mits p).

Citaat (15), uit het melancholiek-humoristische werk van de stukjesschrijver Simon Carmiggelt, heeft eveneens een aan te sluiten participium in de mits-frase. Bij de analyse daarvan moeten we opnieuw doordringen tot het perspectief van een beschreven karakter.

 

(15)Hij was belast met nederig archiefwerk en stond als gek te boek, omdat hij een mistige theorie had bedacht, volgens welke de gehele Bijbel (= q, eerste deel) één brok geheimschrift was en, mits goed ontcijferd (mits p), een reeks atheïstische wandspreuken bevatte (= q, hoofddeel). (Carmiggelt; citaat via Van Es en Van Caspel 1975: 140)

 

De voorwaarde dat je de bijbel natuurlijk eerst wel goed moet ontcijferen (p), geldt in (15) het deel q ‘de gehele bijbel bevat een reeks atheïstische wandspreuken’. Het is niet de schrijver die dat laatste beoordeelt als een een positief te waarderen uitkomst die alleen na juiste ontcijfering aan de dag zal

komen, maar het opgevoerde karakter. De excentrieke archiefbeambte leeft met de privé-theorie dat in de gecodeerde bijbeltaal atheïstische wandspreuken verborgen zitten. En verre daarvan dat dit een onbelangrijk en neutraal weten van deze man met zijn bescheiden baantje zou zijn, begrijpen we dat hij vervuld is van een diepe tevredenheid over zijn ontdekking q, die de onwetende illusies van zoveel mensen met minder nederige posities impliceert. Ook dit karakter is volgens de tekst wel zo kien dat hij een strikt ogende, maar natuurlijk ruim manipuleerbare voorwaarde pleegt te benoemen (p) die vervuld moet zijn, wil de juistheid van zijn theorie aan de dag komen.5

 

4. Mits als voorzetsel

In algemeen Belgisch-Nederlands heeft mits als extra mogelijkheid dat het ook als voorzetsel geconstrueerd kan worden. Mits leidt dan in feite een groep in met een zelfstandig naamwoord dat als nominalisatie een gebeurtenis kan samenvatten (citaten 16 en 17). Mits voorregistratie is de compacte uitdrukking van ‘mits men zich van tevoren heeft laten registreren’, mits een opzegging van 3 maand staat voor ‘mits men drie maanden opzegtermijn in acht neemt’ enz.

 

(16)Toegang is gratis (= q) mits voorregistratie. Seminarie PlanLogic (10:30 u - 11:15 u).
(17)De koper kan de huurovereenkomst beëindigen zonder het einde van de driejarige periode af te wachten (= q)
- mits een opzegging van 3 maand (in plaats van 6 maand);
- om het goed persoonlijk te betrekken, of om belangrijke werken uit te voeren of mits een vergoeding.

 

De parafrase van deze gebruiksgevallen van mits is analoog aan die van het voegwoord mits: ‘op voorwaarde van, onder beding van’. Omdat we in (17) of mits ... zien staan, is de voorwaarde in deze gebruiksgevallen mogelijk niet altijd een noodzakelijke. Maar ook hier moeten we zoeken naar datgene (q) wat afhankelijk is van de voorwaarde die uitgedrukt wordt, en blijken we daar eveneens steeds een bepaalde in zeker perspectief positief te waarderen mogelijkheid aan te treffen: de toegang die gratis is (16), de mogelijkheid om een huurovereenkomst die voor de gekochte woning bestaat, te beëindigen zonder drie jaar te hoeven wachten (17). Het is waar dat Nederlanders de regel die voor mits bestaat zo niet toepassen, maar de stap naar deze toepassing is klein en voor iedereen makkelijk te volgen. Het is dan ook zakelijk niet erg nodig dat de woordenboeken deze Belgisch-Nederlandse toepassing ontraden, zoals ze in feite doen.

5. Mits overgezet naar gebruik alszelfstandig naamwoord

Voor de volledigheid kunnen we nog een geval bekijken van mits getransponeerd naar gebruik als zelfstandig naamwoord.

 

(18)De conclusie is dan ook niet anders dan dat de auteurswet behoorlijk restrictief is. Het beschermt de rechten van de maker van het werk [...]. De uitzonderingen gaan over de mogelijkheid met de nodige mitsen en maren voor anderen om te publiceren en openbaar te maken.

 

Er is hier geen constructie met delen p en q te onderscheiden, maar de interpretatieve aspecten van de mits-constructie zijn duidelijk herkenbaar. Ook hier zien we de positief te waarderen mogelijkheid van het mogen publiceren en openbaar maken door anderen dan de maker van het werk, een mogelijkheid die omgeven is met de ‘nodige’ (te verwachten) voorwaarden (mits p1, mits P2 ...) en beperkingen (maar x1, maar x2 ...) die gerespecteerd moeten worden, wil het zo gewenste publiceren en openbaar maken gerealiseerd kunnen worden. De betekenis van het zelfstandig naamwoord mits lijkt dus specifiek bepaald te moeten worden als ‘strikte voorwaarde voor realisering van een wenselijkheid’. Het zou overigens overdreven zijn, te zeggen dat bij het gebruik van de uitdrukking mitsen en maren voorwaarden en beperkingen werkelijk gescheiden kunnen worden. In feite gaat het in deze uitdrukking om twee synoniemen, die de tegenvaller in beeld brengen die wordt gevormd door het gebrek aan volledige vrijheid.

6. Besluit

Samenvattend kunnnen we de feiten omtrent mits-constructies als volgt formuleren. Een mits-constructie heeft de vorm q, mits p dan wel mits p, q (niet vaak) dan wel q (eerste deel), mits p, q (tweede deel). Het deel mits p (de mits-frase) kan daarin een volledige bijzin zijn, een enkel zinsdeel of (in BelgischNederlands) een groep rond een zelfstandig naamwoord met het karakter van een nominalisering.

De (weinig uitgebreide) beperkingen op het deel q volgen uit de inhoudelijke karakteristiek van de constructies, die alle vormvarianten overkoepelt en de eenheid van de constructie uitmaakt.6 Het deel q benoemt steeds een bepaalde wenselijkheid die bestaat volgens degeen aan wie de veranwoordelijkheid voor de mits-constructie wordt toegeschreven (spreker, schrijver, bekendgevende instantie; of de gedachtewereld van een talig geïntroduceerd karakter). Het deel p benoemt een strikte voorwaarde die volgens dezelfde persoon of instantie bestaat voor de realisering van de wenselijkheid in kwestie. Wie een mits-constructie interpreteert, moet dus ten aanzien van een bepaalde persoon of

instantie de conclusie trekken dat die een zekere wenselijkheid ervaart of erkent, samen met een voorwaarde voor de realisering ervan. Dat is voor de koersbepaling van ieder individu vaak erg relevante informatie, die op een ander vlak ligt dan kennis en informatie over meer feitelijke voorwaardelijke en oorzakelijke verbanden zoals die bijv. door constructies met als uitgedrukt kunnen worden.

Het gebruik van mits als zelfstandig naamwoord in de uitdrukking mitsen en maren kan niet in de mits-constructie meegenomen worden, omdat er geen delen p en q aanwezig zijn. Toch zijn de inhoudelijke elementen van de mits-constructie wel terug te vinden in de betekenis van het zelfstandig naamwoord mits, die bepaald lijkt te kunnen worden als ‘strikte voorwaarde voor de realisering van een wenselijkheid’.

Bibliografie

ANS 1997 - Algemene Nederlandse spraakkunst, 2e geheel herz. dr. door W. Haeseryn ei al. Groningen en Deurne, 1997.
Damsteegt 1979 - B.C. Damsteegt: In de doolhof van het Nederlands. Aanwijzingen voor een zuiver taalgebruik. Dl. 1. 10e dr. Culemborg, 1979.
Van Es en Van Caspel 1975 - G.A. van Es en P.P.J. van Caspel: Samengestelde zin: incorporatie. Groningen, 1975. (Archief voor de Nederlandse Syntaxis, Rijksuniversiteit Groningen.)
Overduin 1990 - Boudewijn Overduin: Rapporteren. Het schrijven van rapporten, nota's, scripties en artikelen. 3e dr. Z.pl., 1990. (Aula Paperback, 133.)
Renkema 2002 - Jan Renkema: Schrijfwijzer. 4e dr. Den Haag, 2002.
Uit den Boogaart 1975 - Woordfrequenties in geschreven en gesproken Nederlands onder red. van P.C. Uit den Boogaart. Utrecht, 1975.
WNT dl. 9 - Woordenboek der Nederlandsche taal. Dl. 9 onder red. van A. Kluyver et al. 's-Gravenhage etc., 1913.

Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs