Pogen. Jaargang 2

[p. t.o. 268]

MADONNA
A. Van de Winkel (Hout)

[p. t.o. 269]

A. Van de Winkel
St FRANCISCUS VAN ASSISI (Ivoor)

[p. 269]

De Beeldhouwer A. Van de Winkel
door Wies Moens

Ik geloof dat menigeen in hetzelfde geval zal verkeren als ik-zelf, en wanneer er gesproken wordt over een beeldhouwer, hij zich deze artiest zal voorstellen als een gezonde, kloeke maat, wie het wel degelik is aan te zien met welk een jonste, met welk een geweld van blije levenskracht hij zich werpt op de harde materie waaruit hij de vormen van zijn subtielste én van zijn stoutste schoonheidsdromen te voorschijn houwt. Daar is iets in het woord ‘houwen’ zelf, dat getuigt van een zekere stoerheid, een energiese poging die wordt aangewend tot het overmeesteren van iets hards, iets wederspannigs; juist lijk er aan het woord ‘schilder’ als de klank vastzit van iets frivools, iets luchtigs en speels, waarbij wij makkelik gaan denken aan de wuivende veder op een slappe hoed. Toen ik voor de eerste maal de zware, stevige hand van Van de Winkel de mijne voelde drukken, kwam er iets als een kinderlike blijheid over mij, de blijheid van een kind dat in zijn verwachtingen niet werd teleurgesteld. Want déze hier was een beeldhouwer: kloek, stevig, rond en open. Een man die vandaag de hamer stond te hanteren dat de krullen en splinters hem in de haren vlogen, maar die morgen even goed op een vissersboot de zeilen aan het reven kon staan, of die men zich even goed kon voorstellen in een geïmprovizeerde kombuis, waar hij met een nonchalence die het teken is van een borrelende, bloemende levenslust, de spijzen aan het bereiden zou zijn voor zijn wachtende kameraden, met zijn gezicht over de vuurgloed gebogen, en in gans zijn wezen: dat robuust geluk van de man die dient in blijheid! De romantiese figuur van de artiest-beeldhouwer, zoals die steeds in mijn verbeelding had geleefd reeds vóór het mij op zeker moment gegeven werd vele dagen van mijn leven te slijten in het gezelschap van deze mannen-Iijk-grote-kinderen, wandelend in het stoffige rommelkot dat zij ‘atelier’ noemen, met een weidsheid van gebaar die alleen koninklik is te noemen.

Doch A. Van de Winkel zou mij ook spoedig lief worden om zijn werk. Om de waarheid van zijn kunst bovenal. Let wel: wanneer ik zeg ‘de waarheid van zijn kunst’, dan bedoel ik

[p. 270]

natuurlik iets helemaal anders dan de ‘realistiese’ waarheid. Van de Winkel's kunst is wààr, omdat zij uitschrijdt van de wetenschap van het materiaal. De verjongende kracht die zich in de Hollandse beeldhouwkunst aan het eind van de vorige eeuw heeft geöpenbaard, merkt Dr. F.M. Huebner op in zijn Boek over de Nieuwe Hollandse Beeldhouwkunst, kwam uit de steenhouwers-werkplaatsen en niet uit de Akademie. Hierbij denken wij aan de grote namen: Van Wijk, Mendes da Costa, Dupuis, Zijl e.a. A. Van de Winkel, ook hij, bezit in hoge mate deze wetenschap, deze ‘durf en kennis van het materiaal’. Of hij zijn beelden houwt uit de krachtige eik of de harde steen, zijn beeldegroepen en medaljons uit het dooraderd albast, zijn danseressen-figuren uit vuurhout, zijn heiligen-beeldjes - O.L. Vrouw, Johannes, Franciscus - uit het glanzend ivoor, altijd staat deze kennis van de stof voorop. En het is deze kennis die ook de Liefde baart, dewelke aan zijn werk dat boeiende en bloeiende schenkt, deze ontroerende gaafheid, die wij ervaren als een kostbaar geschenk van een gewetensvol en warm- levend artiest.

Zulks hier te kunnen getuigen, in een al te beknopt kommentaar bij slechts twee illustraties, voorstellend een Madonna in eikenhout (zie de strenge zuiverheid en tegelijk de zo rijke monumentaliteit van het hier uitgebeelde moederschap!) en een S^t Franciscus van Assisi in ivoor die geworden is als een zingende vlam van extaze, beide van A. Van de Winkel, was voor mij een grote vreugd, en het vervullen in een zekere zin van een plicht van dankbaarheid om een schoon en fleurend genot. Ik ben trouwens niet de énige die grote verwachtingen durf te bouwen op de kunst van deze goede, knappe en bezielde werkman die vooralsnog niet alle dagen krentemik kan eten, maar wie daarom toch een woord van begrijpen en verdiende waardering niet minder goed zal doen als het royaal gebaar van een niet-alledaagse Mecenas.