Pogen. Jaargang 2

[p. 233]

Klassieke letteren.⁽¹⁾
De Parodos uit Sophokles' Antigone.

EEN parel uit de wereldliteratuur is dit koor uit Sophokles' beste tragedie, niet alleen wegens de rijk-uitgewerkte, grootsche beelden en 't zoo-meetrekkend, nauw-aan-den-inhoud-aansluitend ritme, maar ook om de zegegedachte die er in uitgedicht is. De overwinning immers van 't ‘zevenpoortige Thebe’ op 't sterke Argos, hier zoo-uitgelaten blij bezongen, beduidde voor ieder Athener, levend in de 5^e eeuw voor Christus, de eindzegepraal die Hellas haalde in den reuzenstrijd, zoo vele jaren volgehouden tegen 't machtige Perzië, en waarvan hij zoo pas de laatste phaze had medegeleefd.

Wanneer de choreuten het plein betreden vóór Kreon's paleis, om de bevelen van den vorst af te wachten, steekt Helios zijn glanzende kroon boven de kimme en hun vreugde om de zegepraal schallen ze uit in de begroeting aan den zonnegod, die den verwonnen vijand op de vlucht deed slaan. Triomf en blijheid klinken uit dien zang aan 't licht, en fierheid om den zege straalt uit de dansende woorden. Zoo vangt de Parodos aan. En lijk kwajongens, die 'n grap uithaalden eerst ten volle hun guitenstreek genieten en erom schaterlachen bij het daarna-onder-elkaar-vertellen van 't gebeurde, zoo kunnen ook de choreuten niet zwijgen over den roemrijken slag en verhalen beurt om beurt, uitbundig vroolijk, het verloop en de meest pikante episoodjes uit 't gevecht. Doch de dichter drukt den stempel van zijn groote persoonlijkheid in die vertelling en gooit er machtige beelden in, uitgewerkt met meesterlijk penseel. 't Leger der Argeïers is een witte arend, aanstormend onder schril geschreeuw met opengesperde klauwen en opgestoven halsveeren; Thebe is een draak met zeven monden, die pal blijft staan als een vesting en allen aanval zegevierend afweert. Een gigantenduel waarbij dapperheid en durf van den een, en rotsvastheid en onversaagdheid van den ander wedijveren als in een circuskamp. Doch Ares, die den Thebaanschen wagen stuurt, rolt in dolle vaart het eerst de balbides over, wijl Kapaneus, de vuurdrager, het onderspit moet delven. En Nika kroont Thebe met de lauweren der overwinning. Die twee hoofdbeelden: adelaar en draak

(1) Om den geesteshorizon van niet-klassíek geschoolde lezers te verwijden, zullen wij af en toe, van de hand van aankomende classici, vertalingen publiceeren van belangrijke fragmenten uit de oude, Grieksch-Latijnsche Letteren. (De Red.)

[p. 234]

in duel, en Ares en Kapaneus in wagenwedren, liggen over 't heele verhaal uitgebeiteld. En gedragen op welk ritme! Begeesterend blij in de lichtstrophe, is 't heftig rukkend waar de Argeïer te paard wegholt in snellen rit, zwaar en breed waar 't vijandelijk soldatenblok aanstroomt in wijden stortvloed, spottend-schouderophalend bij 't vergeefsche aanvallen van den bloeddorstigen arend, bonzend en dof waar de vuurdrager getroffen ter aarde neerstort van op de torentransen, plechtiger waar Thebe's koningszonen sneven, vroolijk huppelend eindelijk waar Nika de victorielauweren aanbrengt. Harmonieus en klankvol is dat ritme en toch zoo vrij, zoo los! Onmogelijk zou 't wezen een schema van regelmatige verzen te maken op deze parodos; de verschillende versvoeten zijn zoo willekeurig onder elkaar gebruikt, dat de naam van logaoedische maat en anapaestisch systeem lang niet ruim genoeg kan zijn. Wel zien we dat strophe en tegenstrophe materieel-ritmisch volkomen met elkaar overeenstemmen, en daar kunnen we slechts de uiterst groote fijnhoorigheid van den dichter en de mooie zangerigheid, die ziel zet in zijn poëem, bewonderen.

Hierbij een vertaling, die geenszins den trouwens onmogelijken wensch vervult, den griekschen dichter in toon, beeldenschildering, ritme en melodie nabij te komen, en die enkel 't verhaaltje overzet in een zoo kort mogelijk bij den tekst aansluitend nederlandsch:

Helios' licht, het mooiste dat aan Thebe, de stad der zeven poorten, ooit verscheen! Licht mooier dan de vroegere, ge zijt dan eindelijk gerezen! Gij, oog des gulden dags, blinkend over Dirke's vloed, verdreeft den man met 't blanke schild, die kwam in vollen wapendos uit Argos aan, vluchtend nu in dollen rit met ongeduldigen teugelruk.

Het heir, dat Poluneikes, door wrok en twistwoord opgehitst, leidde naar ons land, vloog over 't veld, schril schreeuwend als een adelaar, gedekt door vleugels wit als sneeuw, met tal van wapenen en helmen met manen omsierd.

Zwevend boven de daken, den snavel opengesperd, heeft hij in 't rond met zijn lansen die zoeken naar moord, onze zevenpoortige monding omsingeld. Doch hij vlood vooraleer hij zijn muil had verzaad met ons bloed, en er rond de torentinnen laaide de vlam der harsfakkels! Zulk een oorlogsgehuil welde op achter zijn rug, onbehaalbare victorie voor den tegenstander van den draak.

[p. 235]

Want diep haat Zeus de grootspraak eener trotsche tong, en toen hij hen zag naderen in wijduitstroomenden stortvloed, vermetel om 't goudgekletter hunner wapenen, smakte hij, slingerend met zijn bliksem, den man ter aarde, die luid reeds zege begon te zingen boven op de transen, doelwit van zijn aanval.

Doch op de aarde, die terug hem bonsde, viel neergesmeten de vuurdrager, die nog zoo juist in dolle woede, razende als een Bacchant, aan kwam waaien met 'n geweld als dat van zeer vijandige winden. Maar slecht was hem de uitkomst, want de machtige Ares, die wild kwam aanstormen, schikte voor hem en ook voor de anderen een slechter lot, hij de beste helper in onzen wedrenwagen.

Want de zeven legerleiders voor de zeven poorten in slagorde opgesteld, als even sterken tegen sterken, betaalden Zeus, die op de vlucht drijft, gansch hun koopren wapendos ten tol - uitgezonderd toch die twee rampzaligen, die, gesproten uit één vader en éénzelfde moeder, tegen elkaar hun zegenvierende lansen hebben gekeerd en beiden door eenzelfde lot den dood ontvangen hebben.

Maar toen kwam aangesneld de roemaanbrengende Nika en lachte gunstig 't wagenrijke Thebe toe. Daarom nu ook zet uit uw hoofd de gedachte aan oorlog en gevecht, en laat ons al de godentempels binnenstappen, reien vormend gansch den nacht, en Bacchus, die door dans de stad doet dreunen, voere zelf de koren aan.

JAN WILMS.