Poëziekrant. Jaargang 18

Lidy van Marissing
Woorden als slijmsporen
Remco Ekkers⁺

De nieuwe bundel van Lidy van Marissing, De sprong van een slak, getuigt van een laconiek, ja zelfs opgewekt cynisme. Dat blijkt meteen al uit het openingsgedicht, waarin volgens Remco Ekkers niet alleen woorden, maar ook wijzelf met slakken worden vergeleken.

De sprong van een slak is Lidy van Marissings tweede bundel. Een laconiek cynisme voert de boventoon. Zo handelt het laatste gedicht in de bundel, ‘houdingen’, over ons zitten, liggen of staan op dit ondermaanse. We komen ergens vandaan en verdwijnen. Daartussen gebeurt het, zegt de dichteres. Maar wat gebeurt er? We ontmoeten elkaar en nemen afscheid. Het stelt allemaal niet zoveel voor: de kennis die we van elkaar hebben, verdwijnt vanzelf. Omdat we dat weten, moeten we ons ook maar niet te veel voorstellen van vriendschap, laat staan van liefde:

iemand van ergens gekomen
niemand naar nergens gegaan
daartussen gebeurt het

+ Lidy van Marissing, De sprong van een slak, Van Gennep, Amsterdam, 1994, 74 p., fl. 24,50; 490 fr.

[p. 25]

 

(men zit, ligt of staat)

 

daar scheert het zich weg

 

 

 

het enige misbaar die rechterhand

 

die schuddend welkom heet of

 

afscheid met een ander woord

 

dus kennis slaat

 

uit schaduwen of stoepen

 

 

 

gebaren vallen van de wal

 

in de droom, zo terloops

 

dat elk ontmoeten vroeg of laat

 

afstanden schept

 

 

 

daartussen ligt men, zit of staat

 

en vreet zich snel de huid vol

 

- buidel ingewanden op de tocht -

 

zo laat een leven zich lopen

De techniek van Lidy van Marissing is in dit gedicht goed zichtbaar. De bondige stijl wordt gekenmerkt door ellipsen en contaminaties: zinnen worden niet afgemaakt - het is zo wel duidelijk genoeg. Uitdrukkingen worden met weglatingen aaneengesmeed. Een voorbeeld is: ‘daar scheert het zich weg’. ‘Scheer je weg’, is de uitdrukking. Het leven is zo maar verdwenen. Er zit iets venijnigs in die woordgroep.

Een ander voorbeeld is ‘die schuddend welkom heet of / afscheid met een ander woord’. Daar zit in: handen schudden als welkom en afscheid nemen. Het ‘schudden’ werkt nog even door in het ‘afscheid’, maar heeft dan een veel cynischer betekenis. En hoe slaat kennis ‘op stoepen’? Kapot zou je denken. Die kennis bestaat uit schaduwen. Je raakt van de wal in de sloot, hier ‘in de droom’. Veel meer is het niet. Droom is het leven, anders niet. Horen we daar Jan Luyken? Nee, veel cynischer... Men scheldt iemand de huid vol. Men vreet zich te barsten. Wij zijn een zak ingewanden. Wij staan op de tocht.

De bundel bestaat uit vijf afdelingen: ‘De sprong van een slak,’, ‘Wit van schrik’, ‘Denkbare ruimte, ‘Turbulentie’ en ‘Woonplaats’. Uit het eerste gedicht blijkt dat de titel poëticaal moet worden gelezen: de slak is een woord. Ook niet zo'n verheven opvatting: ‘met slijmspoor vertrokken allengs / kruipt een woord / uit je hand...’. Het woord ‘allengs’ keert nog een keer terug: het duurt allemaal even. Bij de lezer gaat het andersom: ‘kruipt een woord / kruimend onder de tong’. Als een kruimige aardappel. ‘Kruimen’ is ‘tot kruimels maken of worden’.

Wij lijken zelf een beetje op slakken, zo blijkt verderop in de eerste afdeling. Wij zijn verkleefd aan have en goed, nemen steeds onze krakende woning mee. Zout valt wel eens uit de hemel (ellende overkomt ons). Wat doen we hier? Wie bestrooit ons? Waarom? We gaan zo traag vooruit, maar waar naartoe? O ja, ‘allen en alleen op gevoel / zich naar dichtstbijzijnde verte verlengend’. Het lijkt allemaal wel lang te duren. Ook in de liefde (de sprong) gaan we ‘(hevig bewogen) van blad op / blad uiterst langzaam (ge- / laden) voor andermans ogen haast eeuwig / hangend en strekkend / en strekkend toch roerloos neergegleden / op volgend vlak: gestolde sprong’.

Dit is ook een beschrijving van een ander soort liefde: de dichter levert zich uit op papier aan de lezer. Het lijkt nog wel even iets, maar uiteindelijk trekken we ‘een spoor in het niets’. Het eindigt met ‘zout en as’, een treffende verwijzing naar oude, katholieke rituelen. Maar, zegt de dichteres nogmaals, ‘over welke weg’?

Ondertussen krioelen we door elkaar, met grote onrechtvaardigheden, wreedheden, absurditeiten. Maar hoe kunnen we dat veranderen? De grote verhalen zijn niet meer van kracht. De oude mythen stinken. Onze leefruimte is een puinhoop en wij vermaken ons ook nog eens met het gedoe van de anderen.

De afdeling ‘Turbulentie’ geeft daar een adequate en hilarante beschrijving van. Turbulentie is een begrip uit de chaotica: achter de orde worden verschijnselen, hoe simpel ze ook leken, plotseling turbulent, onvoorspelbaar. De negen gedichten beschrijven iets filmisch, een soap-serie bijvoorbeeld: ‘overal scherven, hiaten, haperingen / in het uitzicht, een alles / versplinterende lens voor z'n neus’.