Non-book-jeugdliteratuur
Met rode oortjes
Kinderboeken op cassette
Jan van Coillie
Er beweegt wat op de auditieve markt voor kinderen. Tot voor kort waren zowel het aanbod als de verspreiding van cassettes voor kinderen bij ons erg beperkt. Je vond ze vooral op de markt of in de supermarkt en bij boekenclubs. De keuze bestond hoofdzakelijk uit sprookjes en oude, bekende kinderliedjes. Op het vlak van het kinderlied is er reeds heel wat nieuws met Kinderen voor Kinderen. Herman van Veen, Bart Peeters, de Creche Band en nu ook Het station.
WAT HET KINDERBOEK betreft lopen buurlanden als Engeland of Duitsland enkele jaren voorop. Wie daar een (kinder)boeken- of platenwinkel binnenstapt, vindt er meestal een aparte afdeling cassettes met opnamen van - voor een groot deel goede, recente kinderboeken.
Bij ons vervulden de Eufodacassettes met gedichten Pa, er zit een dichter in mijn boom en Deze haan heeft laarzen aan, met voordracht van Francis Verdoodt en muziek van Pieter Verlinden, een pioniersfunctie. Op het einde van de jaren '80 startte uitgeverij Altiora met hetzelfde duo een eigen reeks cassettes. Lotte en Pieter brengt 22 verhaaltjes uit het gelijknamige boek van Gerda Van Cleemput en Claudine Martens. De warme, volle stem van Francis geeft de gezellige sfeer van deze kleuterverhaaltjes goed weer, alhoewel ze me af en toe een tikkeltje té ernstig of té (voor)gedragen klinkt. Maar misschien komt dat ook door de muziek van Pieter Verlinden die voor sommige stukjes nogal zwaar of in elke geval niet luchtig genoeg overkomt. Bij verschillende tekstjes lijkt de muziek me trouwens overbodig. Ondanks deze bedenkingen blijft het geheel beslist boeiend en aantrekkelijk gebracht.
De vlieger van opa (voor 8-12 jaar staat er op de cassette, maar 5-6jarigen zullen er reeds heel wat aan hebben), van Jaak Dreesen, ligt de voordrachtkunstenaar blijkbaar beter. Sommige passages zoals het gesprek bij het ziekbed van opa of het ontroerende slot worden zonder meer indrukwekkend en met een onvergetelijke emotionele geladenheid vertolkt. De stem wordt er bovendien krachtig gedragen door de tonen van de muziek die vaak een haast visuele kracht bezitten. De gedichtjes en bezinningsteksten op de B-kant zijn erg ongelijk wat aard, kwaliteit en doelgroep betreft, wat ook duidelijk in de voordracht tot uiting komt.
Nieuw, ook qua opzet is de reeks ‘cassetteboeken’ van uitgeverij I.C. Bedoeling is om de betere kinderboeken op cassette te brengen in een vorm die zo dicht mogelijk bij de geschreven tekst ligt.
De originele versies worden woordelijk voorgelezen, zo mogelijk door de auteur zelf en zonder muziek of achtergrondgeluiden. De cassettes worden aldus ook helemaal het werk van de auteur. Het dient gezegd dat Paul Biegel, Annie M.G. Schmidt en Nannie Kuiper zich meer dan behoorlijk van hun voordracht kwijten. De geheimzinnige sfeer van De zeven veren van de papegaai, de gezelligheid en de sympathieke verbondenheid tussen mens en dier in Pluk van de Petteflet I en het speels-ondeugende in De eend op depot en andere verhalen komen goed tot hun recht. En er valt natuurlijk wel iets voor te zeggen om een auteur haar of zijn tekst, vanuit de oorspronkelijke beleving, te laten brengen. Anderzijds kan deze aanpak beslist niet bij alle auteurs slagen en kan men zich afvragen of een tekst niet nog beter tot zijn recht komt in de mond van een professioneel verteller-voordrachtkunstenaar. De manier waarop Jan Meng de verschillende dierenstemmen in De Reuzenkrokodil en de Griezels van Roald Dahl (en vooral dan de gemene krokodil zelf) tot leven wekt, getuigt van een geoefend vakmanschap, alhoewel het verhaal wat moeizaam op dreef komt. Willem De Ridder brengt het er met ‘De Kikkerkoning’, ‘Kat en muis samen thuis’ en ‘Het kind van Maria’, allen uit de Sprookjes van Grimm I, minder goed af. De voordracht is er meer gehakt en het gekuch en hoorbaar inademen werken storend.
Opvallend bij deze cassetteboeken is het formaat. De opbergdoosjes meten 14 bij 11 cm, wat ze het uitzicht van kleine boekjes geeft. Commercieel handig bekeken en allicht aantrekkelijker voor de boekhandel, maar wel niet geschikt voor de gewone opbergboxen. Boeken op cassette, een nieuw genre of een voorbijgaande rage? Wanneer ze met zoveel respect voor het boek gemaakt worden als de hier besproken voorbeelden, hebben ze in elk geval heel wat te bieden. Door de volle aandacht op de tekst kan de jonge luisteraar (die de cassette gemakkelijk herhaaldelijk kan afspelen) ongetwijfeld zijn taal verrijken, zijn stilistisch aanvoelen aanscherpen en, indien de tekst goed voorgelezen wordt, ook smaak krijgen in het vertellen. Deze cassettes kunnen bovendien uitnodigen om later het boek zelf, op eigen ritme te lezen.
| Francis Verdoodt leest voor... De vlieger van opa en... gedichten en gedachten van Jaak Dreesen, Altiora, Averbode, 1989, 55 min., fl. 16,50; 325 fr. |
| Paul Biegel, De zeven veren van de papegaai, I.C., Amsterdam, 1989, 45 min., fl. 14,90; 298 fr. |
| Annie M.G. Schmidt, Pluk van de Petteflet I, I.C., Amsterdam, 1989, 60 min. fl. 14,90; 298 fr. |
| Nannie Kuiper, De eend op de pot en andere verhalen, I.C., Amsterdam, 1989, 40 min., fl. 14,90; 298 fr. |
| Roald Dahl, De Reuzenkrokodil en De Griezels, I.C., Amsterdam, 1989, 60 min. fl. 14,90; 298 fr. |
| Willem De Ridder, Sprookjes van Grimm I, I.C., Amsterdam, 1989, 60 min., fl. 19,90; 398 fr. |
Auteursrechtelijk beschermd