Pharmacopaea Amstelredamensis, of d'Amsterdammer apotheek

in welke allerlei medicamenten, zijnde tot Amsterdam in 't gebruik, konstiglijk bereid worden

[p. 36]

Wijse om eenige simpelen te vergaderen.

HEt is behoorlijk, dat ider Apotheker sijn eigen tuin hebbe, om geduurig de Wortelen, Kruiden en Bloemen, volgens de voorschriften der Doctoren, varsch te gebruiken; want wy weten dat door het droogen de fijnste deeltjes weg-vliegen, en deselve van een anderen aard werden als 't oogmerk des Doctors is: soo niet, sal men die ten minsten in sand zoeken te bewaren, voornamentlijk in de winter; ook willen zommige wortelen gansch geen droogte lijden, gelijk de Radices acetosa, asparagi, cichorei, liliorum alborum, pastinacae, taraxici, &c. Derhalven moet men die noodsakelijk in 't zand bewaren, en 't ware best dat men met alle die soo handelden, die hier te lande wassen; met sulks te doen, sou men de wormen en schimmel uit de laden houden.

Wat aangaat de tyd om die tot het droogen (wanneer men die juist wil droogen) uit te kiesen, agt ik die best wanneer het loof met geen bloemen, of zaad is opgeschooten, want anders al de zappigheit uit de wortel is, welk blijkt uit hare stokkigheid: derhalven moet men die in de herfst, winter en lente uit d' aarde halen, wassen

[p. 37]

en schrappen die; zijn zy dik, snijd men die in schijven, of zijn sy lang, spouwt mense in vieren, en men snijdse in stukjes so lang als een vinger, en men hangtse buiten de zon te droogen. Daar zijn ook wortelen die stokachtig zijn als van oude venkel, en peterselie; dese kneust men met een hamertjen tot de schil week werd, en men haalt het stokkige hart daar uit. Want de stokkige herten zijn gans onnut.

De vreemde wortelen, moet men soo versch sien te krijgen als mogelijk is, de vermolmde en doorwormde moet men niet gebruiken, daar moet wel op gelet werden; want de bedriegende Droogisten weten de worm-steken weer toe te smeeren, en die quansuis wat op te pronken, waar door zy haar Ziel, de Kooper, Doctor en Zieke bedriegen. Hier over heeft Dioscorides te sijnen tijden al dapper weten te klagen. Daarom moet men een Apotheker liever wat duur betalen, en de beste waar hebben: dan weet een Doctor sekerder te gaan, een Apotheker vermeerdert sijn naam daar mede, en de zieken werden haastiger geholpen.

De basten moeten van de vrugten afgeschilt werden, wanneerse rijp zijn, en aldus in de schaduwe gedroogt werden. Maar de basten van de boomen zijn best de Herfst - winter en Lente te vergaderen.

[p. 38]

De houten, die hier te lande wassen, vergadert men, wanneer sy sonder bladen, vrugten en bloeysels zijn, of indien sy niet ontbladeren, moet men die in de Herfst of vroege Lente vergaderen.

Alle bladen en kruiden zijn best te plukken, tegen dat deselve in de bloem gaan schieten, of wanner sy nog in 't zaad niet geschoten zijn, want dan de jeugd uit de bladen is; ten zy de bladen laag wiessen, als Violaria, bellis, salvia, sanicula, en diergelijke.

Men moet ook agt geven dat men alle kruiden niet droogen kan, gelijk als Taraxicum, acetosa, bellis, lactuca, sempervivum, solanum, cochlearia, endivia, nasturtium &c dese sal men altijd in sijn tuin groen houden, want gedrooght zijnde, blijven sy van haer kragt berooft. Want alle bladen, die een scherp of zuur zout, of veel waterigheit by sig hebben, verliesen het selve: maar is 't dat daar eenige olyagtige, slymige of wrange en vast-soute deeltjes by zijn, konnen beter tegen het droogen, gelijk men siet in al de riekende bladen, van Thym, Laurier, Hysop, Majorein &c. en in de slymige van Heemst, Violen, Malve, en diergelijke. Welkers deeltjes veel taeyer zijn, en by gevolg beter konnen aan een hangen, als wel de andere, die ligt vervliegen.

[p. 39]

De tijd van de bladen en kruiden te vergaderen is op de middag wanneer de zonne helder schijnt, want zoose bedauwt, beregent of vogtig waren, souden sy swart opdroogen. Afgeplukt zijnde, strooyt men die op een zolder, alwaarse in de schaduwe droogen moeten, strooyende die niet al te dik op malkander, anders verstikt het kruid, en droogt niet alleen leelik op, maar verliest zyn beste kracht.

De bloemen moeten op een heldere dag, voornamentlijk op de middag geplukt, en in de schaduw gedroogt werden, ten zy men daar terstond Conserven, Syropen of Wateren van maakte. De roode Rosen laat men niet ten vollen open gaan, maar men pluktze af, wanneer die in 't knoppen tzijn, en het rood sig buiten begint te vertoonen, welkers blaatjes afgeplukt werden, het gele afgesneden en gedroogt.

De vrugten moeten behoorlijk rijp zijn eerse afgeplukt werden, ten zy men die onrijp gebruiken moest, als Okkernoten, Mespelen en diergelijke, dewelke vergadert zijnde in den oven, of soo het wesen kan op een zolder gedroogt werden, daar het redelijk heet is. Want de Ovens droogen gemeenlijk al te sterk, en maken om haar groote hitte dat alle de vrugten uytdroogen.

[p. 40]

De Saden vergadert men, wanneer zy rijp zijn, en in haar huisjes rammelen, of willen afvallen, welke dan volkomen rijp zijn, of zoo die in vrugten besloten zijn als Queen, Comcommers &c. moeten die rijp zijn, en de zaden daar uit genomen zijnde zagjes gedroogt worden.