Passionate. Jaargang 12

[p. 12]

Recensies

Als je niet beweegt stolt je bloed

In Scooterdagboek - Weg van de reisangst geeft Ingmar Heytze de lezer een impressie van zijn door reisangst beheerste leven. Heytze vertelt een verhaal dat voor mensen zonder reisfobie moeilijk te begrijpen is. Hij was zelf verbijsterd toen de fobie zich aandiende en begrijpt zijn eigen angsten nog steeds niet. ‘Er zullen ongetwijfeld mensen bestaan die zwelgen in hun angst, maar een echte fobie is niet iets wat je jezelf aanpraat; het is een angst waar je zelf net zo paf van staat als je omgeving.’ Toch weet hij een leek een indruk te geven van hoe het is om met een dergelijke handicap te leven.

De eerste heftige paniekaanval in een trein naar Amsterdam is zwaar. De paniek spat van de pagina af. Aangrijpend is het moment dat Heytze zijn eigen gezicht in de spiegel ziet en zichzelf niet herkent; ‘De blik in die ogen. Die volmaakte, verdwaasde vertwijfeling. Hier zit iemand die op kosmische schaal is verdwaald.’ De lezer ontwikkelt samen met de auteur een manier van omgaan met deze angsten. Heytze meldt de paniekaanvallen die hem jaren later tijdens zijn motorritten overvallen als alledaagse gebeurtenissen. De situaties die de auteur schetst zijn niet zozeer vermakelijk maar vooral interessant. De omschrijvingen van verschillende paniekaanvallen zijn analytisch en soms met humor geschreven. Bijzonder is de relatie die Heytze ziet tussen het berijden van een motor en het overwinnen van zijn angst. De vorderingen wat betreft het overwinnen van zijn reisangst staan gelijk aan het aantal kilometers dat hij af durft te leggen. ‘Misschien is dat het evenwicht dat ik moet proberen te herstellen: de synthese van mijn angstwezen en mezelf tot moderne Middeleeuwer op een motorscooter.’

In Scooterdagboek schrijft Heytze niet op een emotionele toon of met zelfmedelijden; hij doet verslag zijn ritten op de scooter en analyseert zijn eigen gedrag en angst. De toon die hij in de roman aanneemt is nuchter, hoopvol en humoristisch, en houdt de lezer geïnteresseerd. Hij zwelgt niet maar strijdt. ‘Zo lang ik in beweging ben, heb ik nog niet verloren. Als je niet beweegt stolt je bloed.’

Alleen het gegeven dat Heytze als dichter vaak voor optredens buiten zijn veilige omgeving Utrecht gevraagd werd heeft ervoor gezorgd dat mensen buiten zijn kring van familie en vrienden van zijn reisangst afweten. ‘Ik heb alleen niet altijd zin om iedereen tekst en uitleg over mijn fobie te geven. Soms adviseer ik mensen om er zelf een te ontwikkelen.’ En toch schreef Heytze Scooterdagboek. Je kan het hem ook niet kwalijk nemen; misschien werd het tijd dat zijn fobie ten gunste van zijn professionele leven ging werken in plaats van het beperkingen op te leggen.

(AK)

Ingmar Heytze, Scooterdagboek - Weg van de reisangst

hardcover, 128 blz., €12,50

Podium, ISBN nr. 9057593017

verschijnt 20 september

Geen omweg

Recht op de man af zeggen wat je bedoelt is riskant in de poëzie. Letterlijkheid slaat al gauw dood, het is voor de meeste dichters de kunst een omweg te bewandelen zonder een al te kunstmatige indruk te maken. Maar debuterend dichter Billy Corgan, voormalig zanger en tekstschrijver van een van de belangrijkste rockbands van de jaren negentig, The Smashing Pumpkins, deinst er niet voor terug. Dat deed hij als tekstschrijver ook niet, maar popsongs gedijen nu eenmaal beter bij een rechtstreekse woordkeuze: de luisteraar heeft geen tijd om bij de woorden stil te staan. Bovendien is hij eveneens, en vaak in sterkere mate, op de muziek geconcentreerd. Op papier kan een dichter niet aankomen met The way/ You look/ At me/ Makes me/ Lonely/ Grinding tears/ Behind a mask (‘The sun of flowers’), terwijl de schrijver van dergelijke regels in een popsong niet snel aangesproken zult worden. Wat dat betreft zijn het, helaas, twee verschillende werelden.

Als Corgan zich ergens in ontwikkeld heeft, is het zijn thematiek. Draaiden zijn Pumpkins teksten rond vervreemding, woede en het zoeken naar identiteit, in Blinking with fists lijkt hij meer rust gevonden te hebben. Veel gedichten hebben een meditatieve inslag, waarbij het verlies van een geliefde of het voorbijgaan van de jaren met berusting overdacht worden, en de toekomst met vertrou-

[p. 13]

wen tegemoet gezien. I clear all paths before me/ Thinking in time, without a worrying mind/ That I will come to a place of rest/ A last caress, perhaps of chance (‘li-lo, li-lo’). Om daar verderop in het gedicht aan toe te voegen: Freeze the moment, make it last/ What you have can never rush past.

De bundel staat vol met regels van dit niveau. Het zijn sleetse ideeën, verwoord zonder poëtische zeggingskracht. Hoe zou het dan wel kunnen? Weinigen zijn Corgan voorgegaan, wat dat betreft kan moed hem niet ontzegd worden. Wel hebben enkele van de beste songschrijvers in de popmuziek - Lou Reed, Nick Cave, Mark Kozelek - hun teksten in boekvorm uitgegeven. Om hun werk onder de aandacht te brengen, zonder het als poëzie te presenteren. Misschien doet een van hen ooit een poging beide werelden te verenigen.

(EB)

Billy Corgan, Blinking with fists

hardcover, 84 blz., €18,95

Faber and Faber, Inc., ISBN 0571211895

Karakterloze verfilming

De verfilming van Khalid Boudou's Het schnitzelparadijs is er een die je snel vergeet. Het is een niemendal. De makers hebben alle vrijheid genomen bij hun bewerking naar het grote doek, dus parallellen laten we achterwege. Hoewel? Vooruit, eentje dan. Waar de literaire Nordip een ongedurige ‘rebel without a cause’ was, een Holden Caulfield-figuur die in weerwil van de omgeving op zoek gaat naar zijn eigen stem, met alle onzekerheden van dien, is de Nordip in de film (gespeeld door Mounir Valentyn) een mooie, ingetogen en gediplomeerde scholier die weinig twijfel laat zien. Zijn familie wil dat hij arts wordt, maar hij kiest ervoor als sopjongen te werken in horecaketen De Blauwe Gier, geleid door de schaamteloos

Mounir Valentyn

hypocriete familie Meerman. Nordip heeft nog een lanterfantende broer, deze doet er alles aan om de veelbelovende Nordip dwars te zitten. Dan is er de mooie Agnes Meerman, gespeeld door Bracha van Doesburgh, de Nederlandse Cameron Diaz, op wie Nordip op slag verliefd wordt. Probleem: zij is de rijke dochter van de eigenaars, die wel Marokkanen in dienst nemen maar wee als dochterlief het met Marokkanen doet. Ook Agnes heeft te maken met druk van familie, aangezien zij de beoogde opvolgster is om de boel over te nemen. Deze klassieke opzet, waarbij zelfs nog naar Romeo en Juliette wordt verwezen, biedt geen enkele verrassing. Zodra Nordip en Agnes voor elkaar en de liefde gaan, en dat gebeurt al in het eerste half uur, blaast een olifant het verhaaltje uit en kunnen we constateren dat Het schnitzelparadijs een karakterloze verfilming is die aan alle cliché's van de publieksfilm gehoorzaamt, al doen de acteurs hun best om de stereotypen die zij spelen leven in te blazen. Zo nu en dan ontlokken ze een glimlach, want het is een komedie, maar echt komische situaties blijven uit.

(SEH)

Het schnitzelparadijs - regie: Martin Koolhoven, productie: Lemming Film. Gebaseerd op de gelijknamige roman van Khalid Boudou.

85 min., releasedatum 8 september.