Passionate. Jaargang 12

[p. 26]

Meeuwen met oren

De laatste dag van het jaar raakte ik je kwijt. We hadden elkaar vijftien jaar niet gezien en ik was een week bij je langsgekomen in New York. Je had een gezin met twee kinderen en een hond. Je maakte ruzie met je vrouw en dronk nog steeds te veel, niet meer elke dag, maar twee keer in de week, op vrijdag en zaterdag. ‘Omdat het weekend is,’ zei je, ‘een mens moet iets doen om z'n hoofd uit te zetten.’

In een rode Chevrolet reden we naar Coney Island. Het leek wel lente. De zon scheen, de lucht was mild, de zee glad als het laken van het bed op de logeerkamer waar ik sliep tussen de herinneringen van jou en je vrouw, die ik niet kende. Haar albums van een jeugd in Italië, een oude computer, een boek met panoramafoto's van Rotterdam. De afgelopen dagen had ik voor ik ging slapen de voorwerpen bekeken, boeken doorgebladerd, voor het raam gestaan. Het bood uitzicht op een straat met brownstone huizen en een trapje naar de voordeur.

Shore Parkway voerde ons naar het zuiden. Je reed niet elke dag, je handen trilden. De wagen bulderde, het was een oude machine, uit 1974 zei je, die eenmaal op gang stevig doortrok. Ik hing tegen de leuning van de doorgezakte stoel. Rechts van ons spande de Verrazzano brug over het brede water.

In 1984 zag ik je voor het eerst. Ik was zeventien en na schooltijd met je broer meegegaan. Opeens stond ik midden in je kamer, jij lag op bed, kussens in de rug, lp-hoezen om je heen, een ezel met een onaf schilderij in de hoek. Je draaide Brassens en rookte shag. Het portret van de kunstenaar als jonge man.

Toen ik uit de metro opdook en jij daar in het daglicht stond, op het Brooklynse trottoir, draaiend op een voet, zacht langs me heen kijkend, was het er direct weer. Onrust vergezeld van een gevoel van veiligheid. Later dacht ik: jij bent de enige mens bij wie ik me volkomen beschermd voel.

De afgelopen nacht had ik van Andres gedroomd, mijn man, mijn exman eigenlijk, maar ik denk: mijn man. Twee jaar waren we uit elkaar. De verstreken tijd opgeslagen in mijn plakboekgeheugen. Een ontbijt op bed, de schildpad waar Andres voor remde in het Atlasgebergte, ik in de vrieskou omdat hij me het huis niet inliet.

‘Christopher, get your sneakers.’

's Ochtends riep je je zoon van vijf, hij moest naar school. Andres en ik hadden geen kinderen gekregen. Na al die jaren zelfstandigheid had ik het niet op kunnen brengen. Ik was zo gewend flexibel te zijn, zelf te bepalen wanneer ik kwam, werkelijk moest gaan, dat ik me niet kon zetten tot het slaapgebrek, het regime en de voorrang die kinderen vragen.

We reden langs de kust. Ik probeerde me voor te stellen hoe het was om hier te wonen, in een huis met uitzicht over de oceaan, Manhattan rechts, het Vrijheidsbeeld daarvoor, de rechterarm gestrekt, blik in het niets. Het was niet druk op de weg, veel mensen hadden vrij, bakten misschien oliebollen zoals Andres en ik altijd deden - hadden gedaan - zochten oude kranten uit. ‘All the leaves are brown’ uit de autoradio, liedjes van de jaren tachtig en daarvoor, alsof er daarna niks meer was gemaakt, of niks dat nog het afspelen waard was.

We gingen van de snelweg af. Stacaravans en lage huizen langs rechte straten. Aan de kust zijn de huizen vervelozer, meer aangedaan door wind en zon. Bomen wortelen moeilijk, de aarde zanderig, zo weggeblazen. We stopten bij een kruispunt. Auto's en bestelwagens duwden elkaar van het asfalt. Hier toonde zich het recht van de sterkste in de praktijk. Ik was benieuwd hoe jij er doorheen ging komen, voorlopig konden we niet voor- of achteruit. De motor draaide stationair. Een bloemenverkoper klopte op de ruit. ‘No, sir,’ zei jij bars. De man zwaaide met bossen blauw geverfde chrysanten. Ik berekende hoeveel hij moest verkopen voor een maandloon, vroeg me af of hij 's nachts tussen de auto's ook ander werk deed.

Je claxonneerde, perste de auto erdoor. We reden door een landschap van rolluiken, lege diners en dichte hotdogkiosken. De parkeerplaats bij Brighton Beach was verlaten. ‘Als ze de auto maar niet openbreken,’ zei jij en gooide muntjes in een roestige parkeermeter. Langs een kartbaan met waarschuwingen op de muur (directie die niet aansprakelijk was) liepen we de boardwalk op. Een kilometerslang plankier, een streep zand en dan: de oceaan. Hoe anders deze blauwe streep dan de grauwe Noordzee. We stonden naast elkaar, aan de andere kant van onvoorstelbaar ver weg.

Je ging een stukje voor me lopen, handen in je zakken, vertelde hoe je New York was begonnen en werk als ober vond. De oren van de kopjes te klein voor je rusteloze handen belandde je in de spoelkeuken. Je zocht een pakhuis om in te wonen, ging in de leer bij een smid. Hij stond garant bij het aanvragen van een verblijfsvergunning. De grote lijn, het weidse gebaar; alleen in je tekeningen ben je genadeloos precies. Na zeven hondenjaren brak je door als schilder.

We liepen langs een reuzenrad, de stoeltjes gedemonteerd. Op bankjes voor appartementsgebouwen zaten oude vrouwtjes gekleefd. Dikke mussen in bontjassen. Geen van hen was zonder lippenstift de deur uitgegaan. ‘Russisch,’ zei jij en ik hoorde ronkende klanken. Op de ramen van de restaurants menu's in cyrillisch schrift. Achter traliewerk speelden mannen een potje squash zonder racket. Met een handschoen sloegen ze een balletje van zich af. ‘Een spel uit de gevangenis,’ zei je, ‘nu zie je het overal.’

Linksaf. Gezien de aantrekkelijke ligging aan zee, een half uur van Manhattan, konden hier geen arme mensen wonen en toch maakte de wijk een armelijke indruk. Kastjes van de klimaatregeling hingen uit het raam, kale kozijnen. ‘Hier woont de Russische maffia.’ Ik stelde me ontmoetingen in achterkamers voor en limousines die nauwelijks door de straat pasten.

Brighton Beach Avenue. Juweliers, restaurants, drankwinkels en deli's. In een nauwe slijterij kochten we vodka voor de jaarwisseling. Je had

[p. 27]

honger, we gingen een koosjere snackbar binnen. Drie mannen met baarden staarden naar ons vanachter een vitrine met pasteitjes, grove groenten en zoetzuur. Ik draaide me om. ‘Geen trek.’ In de koeling tegen de muur haring, viskuit en yoghurt in emmers. Je maakte een grapje dat ik niet verstond. Ik dacht aan de vrouwen die we op de stoepen in Williamsburg hadden gezien, in het gele licht van de lantarens. Mager, in getailleerde zwarte jassen, allemaal dezelfde pruik. Hoeren dacht ik. Jij lachte, ‘Ze staan op de bus te wachten. Bussen alleen voor chassidische vrouwen.’

Toen ik me omdraaide was je verdwenen. Ik glimlachte verontschuldigend naar de mannen, naar de pijpenkrullen langs hun wangen. Met de brillenglazen van de oudste in mijn rug maakte ik me uit de voeten. Op straat voelde ik in mijn zak, m'n portemonnee was er nog, ik stopte hem in m'n binnenzak. Ik holde over straat, de slijterij in. Helemaal vol, ook zonder jou. Ik stootte een fles wijn om, scherven in een rode plas. Een Russische vrouw kwam achter de toonbank vandaan, zwabber in de hand. Ze schudde vermoeid haar hoofd. Ik trok twintig dollar. Zuchtend stak ze ze in haar jasschort. Bij een telefoonzuil haalde ik een kaart uit mijn portemonnee. Een computergestuurde operator stelde me in verbinding met jullie antwoordapparaat. De metro denderde boven mijn hoofd, de stalen pilaren dreunden. ‘... at the moment, but if you leave a message, we'll call you back as soon as...’ Ik keek links, rechts, alles bewoog; rijen auto's, stoplichten, winkelende mensen, een ballonnenverkoper.

Terug naar waar we vandaan kwamen. Hier liepen we samen, had jij nog honger. Verder terug: het trottoir in Brooklyn, eergisteren, nog verder, vijftien jaar terug, naar je afscheidsfeest waar ik te vroeg verdween, met iemand die ik na die nacht nooit meer heb gesproken. De volgende dag vertrok je uit de Rotterdamse haven. Ik stond niet te zwaaien op de kade.

Na de appartementsgebouwen kwam ik langs een parkje. Een steek in mijn zij, ik minderde vaart. Een vrouw met een Chanel-zonnebril duwde een kind op een schommel. Op haar armen na was haar lichaam onbeweeglijk, haar gezicht zonder uitdrukking. Terug de trap op. Op de boardwalk liep een kleine vrouw met baseballpet, ze draaide zich om naar een man in trainingsbroek die achter haar slofte.

‘I knew it!’ krijste ze.

‘We're going back,’ mopperde de man.

‘I told you to put on the other coat but you wouldn't listen. You never listen.’ Ze begon de andere kant op te lopen.

‘Karen, I'm freezing.’ Zijn hoofd verdween tussen z'n opgetrokken schouders. Hij stond stil. ‘Karen, I'm out of here.’

‘Oh, come on.’ Ze keerde terug en ging hem zwijgend voor, de oceaan langs.

Het was kouder geworden. Ik rende langs de Cyclone, staketsel van een achtbaan, langs de muur van het New York Aquarium. Een kunstenaar had er een mozaïek van een vis tegenaan geplakt. De vissengevangenis, elk z'n gevangenis en muren tussen alles.

Tegen een roodgeverfde avondlucht zag ik je zitten. Op een bankje, met een beker kippensoep.

‘Ben je hier?’ Ik viel bijna over de reling die het strand van de boardwalk scheidde. Straf, schoot door m'n hoofd.

‘Ik ga vast lopen, dacht ik.’ Je lachte schaapachtig.

Zand was langs je enkels omhoog gekropen en had je laarzen gegeven. Je deed alsof je er al weken zat en ik je nu toevallig tegenkwam. Je keek naar de zee. Ik wilde je grote hoofd zien verdwijnen in het zand. Een verstuiving zou ons verzwelgen en voor altijd scheiden.

Je bood me een hapje koude soep aan. Een paar meter van ons vandaan landde een meeuw op de reling. ‘Wist je dat meeuwen hele kleine oortjes hebben?’ Je grijnsde. De meeuw sloeg zijn vleugels neer. ‘Ze zitten goed verstopt onder de veren... Je gelooft me niet... Het is echt waar.’

‘Dat zegt de New Yorkse dierenpolitie zeker,’ bromde ik.

De meeuw trippelde op ons af en hield z'n kop scheef.

‘En ze maken speciale oorbelletjes voor die meeuwenoortjes, piepkleine oorbelletjes.’

Je trok aan mijn oorlel.

‘Kleine creolen,’ zei ik.

‘Precies.’

‘Je zou ze moeten tekenen.’

We keken naar de meeuw die richting oceaan vloog en bij de branding een scherpe bocht maakte.

‘Kom, we gaan. Ik voel me een stuk beter, ik moest echt iets eten.’

Het was bijna oudejaarsavond. Er zouden vrienden komen en je vrouw zou minestronesoep maken volgens Italiaans familierecept. De zon was verdwenen. Ik stak mijn handen in mijn zakken. Hoe ver moesten ze reiken, hoe diep de aarde in voor ze steun vonden. De Russische vrouwtjes kwetterden nog steeds. We liepen langs een afgraving. Er stond een stoel met drie poten, een conifeer en een emmer op een bezemsteel. ‘Shoot the Freak. Life Human Targets,’ was op de muur erachter gekalkt.

Alleen de Chevrolet stond nog op de parkeerplaats. Je startte, de auto rochelde en daar gleden we, langs de rolluiken, het stadion, de huizen. Slaap had ik, en honger.

Die avond zou ik heel dronken worden, zo dronken dat ik vervroegd in het logeerbed werd gelegd en Christopher door een kier van de deur kwam gluren wat er met de Dutch woman aan de hand was. Ik lag onder de dekens, alles draaide. De kamer was te vol, door het raam zag ik de kroon van een plataan die verdomd veel leek op een plataan die ik vanuit een hotelkamer in Parijs had gezien.

Daarvoor, voor de drank, op de terugweg, waren we nog verkeerd gereden. Per ongeluk had je de afslag Verrazzano brug genomen, en zo hadden we nog een paar minuten op Staten Island doorgebracht. Minuten die nodig waren om te keren. ‘Dan heb ik dat ook weer gezien,’ grapte ik. Zwijgend keerde jij, de zesbaansweg op. Terug, opnieuw de brug over.

Sanneke van Hassel

afkomstig uit IJsregen, uitgeverij De Bezige Bij kortingsbon op p. 45