Passionate. Jaargang 10

[p. 40]

Overloop (fragment)
Thijs Kramer

Overloop (fragment)

[p. 41]

Het was lente. In de Singel toonden vier woerden belangstelling voor dezelfde eend en in de Volkskrant besloeg de advertentierubriek Vrouw zoekt Man bijna een volle pagina.

Ik zat voor de eerste keer van het jaar op het gras van het Lepelenburg en had de zaterdagkrant voor mij op de grond uitgespreid. Zoals altijd begon ik mijn selectie van de advertenties door ze te scannen op leeftijd en opleidingsniveau. Op andere eigenschappen lette ik in deze eerste lezing nog niet. Ik zette kruisen door de advertenties waarin mannen jonger dan 25 of ouder dan 35 gezocht werden. Bijna iedere advertentie vermeldde een gewenst opleidingsniveau, meestal aangeduid als denkniveau. En afgezien van de enkele vrouw die genoegen nam met een middelbare beroepsopleiding van de gezochte man, verlangde de meerderheid hoger beroeps-, of academisch opgeleiden. Zoals altijd constateerde ik met voldoening dat ik mij wat dat betreft in het topsegment van de markt bevond.

Na de eerste lezing begon ik opnieuw linksboven en lette ditmaal op eisen waaraan ik niet voldeed. Er waren enkele advertenties waarin met nadruk een man werd gevraagd die financieel onafhankelijk was. Daar moest ik tot mijn spijt een streep door zetten. Beduidend meer vrouwen zochten echter links-denkende of maatschappelijk betrokken mannen. Dat hoefde geen probleem te zijn vond ik en liet die advertenties dan ook ongemoeid. Ook de voorwaarde niet rokend was geen beletsel, maar ik trok wel een streep waar stond: beslist niet rokend. Uit die formulering sprak een starheid die mij tegenstond. Er was een vrouw die iemand zocht die liefst in bezit van auto was. Ik zette er een streep door vanwege de afhankelijke opstelling die ik van haar verwachtte. Daar was iemand die mij wilde gebruiken! Vegetarisme en geheelonthouding beschouwde ik om principiële redenen als onoverkomelijke eisen. Zonder uitzondering streepte ik ze weg.

Toen ik voor de tweede maal rechts onderaan de pagina was aangekomen, was tweederde van de advertenties weggestreept. Er waren nog enkele tientallen over. Even spiekte ik in de aanpalende rubriek Man zoekt Man, maar zette vervolgens een vette streep waar mijn domein eindigde. Nogmaals begon ik opnieuw. Dit keer keek ik naar de gewenste karaktereigenschappen, voorkeuren en belangstellingssferen van de gezochte mannen.

Iemand die een contactadvertentie opstelt, denkt heel goed na over de formulering ervan, want ze worden per letterteken afgerekend. In zo min mogelijk woorden beschrijft men zichzelf en degene die men zoekt. Leeftijd, postuur en bijzondere kenmerken kosten al veel ruimte; dan blijft er nog maar weinig over voor de rest.

Wanneer je, zoals ik, duizenden contactadvertenties bestudeerd hebt, leer je wat de meest gewaardeerde eigenschappen van mannen zijn. Je kunt bij wijze van sociologische vingeroefening, trefwoorden turven en er een toptien van samenstellen. Hetzelfde kun je doen met de termen die vrouwen gebruiken om zichzelf te beschrijven. Zij noemen in hun advertentie vanzelfsprekend alleen hun gunstigste eigenschappen en hun minder goede (eigenwijs) als ze die eigenlijk óók positief vinden. Er vormt zich dan een overzicht van kenmerken die vrouwen in zichzelf waarderen en dat is waardevolle informatie.

Niet één van mijn eigen karaktereigenschappen haalt de toptien van meest gewaardeerde. Maar ik beschik over een eigenschap die zeer ondergewaar-

[p. 42]

deerd is: het vermogen om te veranderen. Tot dan toe had ik nooit blijk gegeven hierover te beschikken; ik was nog dezelfde die ik vanaf mijn twaalfde geweest was. Maar ik koesterde deze eigenschap en besefte tegelijkertijd dat er een taboe op rust. Ieder heeft slechts een beperkte mate van verandering tot zijn beschikking en dient die mondjesmaat te benutten. Een mens die teveel verandert wordt onbetrouwbaar gevonden, raakt zijn vrienden kwijt of is psychisch niet in orde.

De faculteit om te veranderen is een wonderlamp waarin een geest huist die naar keuze jouw wensen vervult, maar eenmaal ontsnapt, niet meer terugkeert.

Ik las een advertentie van een vrouw die een warme, begripvolle man zocht. Aan die omschrijving voldeed ik, vond ik zelf. In een andere stond: beslist geen macho en ik ben beslist geen macho. Humorvol was ook deze week weer een veelgevraagde eigenschap en ik liet alle advertenties waarin dat genoemd werd zonder aarzelen passeren.

Natuurgenieter, las ik. Ook dat gold voor mij, want met belangstelling keek ik naar de vier woerden tijdens hun stoelendans in de Singel. Ze hadden het tempo opgevoerd. Bijna voortdurend zat één van de woerden op de rug van de eend, terwijl een ander haar aan de voorzijde besteeg. Ze was bezig te verdrinken.

Bezoekt graag musea. Als je langs het museum Catarijneconvent loopt, kun je een blik in enkele zalen werpen. Dat deed ik wel eens en als ik dat tot museumbezoek rekende, klopte het.

Houdt van een goed glas wijn. Of wijn goed of slecht is, maakte mij weinig uit, maar verder was het waar en ik vond het bemoedigend dat het gewaardeerd werd.

Houdt van uitgaan. Ja, gezellig. Als ik maar niet hoefde te dansen.

Geen bartype. Ook goed.

Kan genieten van literatuur. Behalve de contactadvertenties, lees ik iedere zaterdag de boekrecensies van de Volkskrant. Niet zo lang geleden heb ik ook enkele boeken gelezen. Ik vond de recensies beter.

Houdt van gezellige avondjes thuis. Ik zat inderdaad veel avonden thuis.

Maakt graag boswandelingen. Individueel wandelen in een bos vind ik bezwaarlijk omdat andere wandelaars dan in jou een verkrachter zien, zoals ik eenzame wandelaars als verkrachters beschouw. Maar aan de andere kant vond ik het een liefhebberij die ik gemakkelijk kon opnemen. Het kost weinig geld en wandelen is altijd veelgevraagd in de advertenties, met name strand-wandelen. Mensen die strandwandelingen maken doen dat vaak om los te komen van inspannende intellectuele bezigheden. Ik wilde toen zelf mijn intellectuele bezigheden weer oppakken en het maken van een strandwandeling scheen me een eenvoudige eerste aanzet daartoe.

Houdt ervan verwend te worden, dat zou eens tijd worden. Maar verwent zelf ook graag. Idem.

Zoals altijd kon ik deze ronde, waarin het op zelfreflectie aankwam, weer aan alle verwachtingen voldoen. Ik had dan ook geen enkele advertentie weggestreept.

Bijna al mijn eigen bezigheden, interesses en vaardigheden leidden een sluimerend bestaan. Ze waren als de spieren van een bedlegerig persoon; ze kwijnden weg omdat ik ze niet gebruikte. Door ze te activeren en veel te oefenen kon ik ze echter allemaal weer laten aansterken. Ik kon alleen nog niet

[p. 43]

kiezen welke daarvoor in aanmerking kwamen.

Het aantal overgebleven advertenties was nu teruggebracht tot ongeveer twintig. Dat waren de advertenties waarbij ik naar eigen oordeel aan alle gestelde eisen voldeed. Het was zoals altijd weer een daad van zelfbevestiging om vast te stellen dat er vrouwen rondliepen die een man zochten zoals ik. En deze twintig waren alleen nog maar de vrouwen die deze zaterdag een advertentie in de Volkskrant hadden gezet. Als ik dat getal vermenigvuldigde met het aantal Nederlandse dagbladen en bedacht hoeveel vrouwen eveneens een man zochten, maar geen advertentie durfden te plaatsen, kwam ik uit op een duizelingwekkend aantal.

Ik begon de overgebleven advertenties te bestuderen op wat de vrouwen over zichzelf te melden hadden. Eén vrouw wilde niet achterom kijken. Ik veronderstelde daar een onverwerkt verleden en zette er een streep door.

Tot voor kort had ik nooit daadwerkelijk op een contactadvertentie gereageerd. Ik hield mezelf voor dat het selecteren van de advertenties een particulier sociologisch onderzoekje was, al realiseerde ik me dat er overlap was met mijn eigen verlangens. Mijn bedoeling was niet om vrouwen te ontmoeten, maar om over hen te leren. Ik vond dit een veiliger methode dan persoonlijk met hen in contact te treden. Het had wel tot gevolg dat ik in de loop van de tijd uitsluitend in trefwoorden over vrouwen was gaan denken en fantaseren. Ik viel - op mijn manier - op zelfverzekerde, breed ontwikkelde vrouwen met een rijk sociaal leven. Ik vond namelijk dat in een relatie de partners elkaar moeten aanvullen.

Af en toe brak het besef door dat er echte, warme vrouwen aan de advertenties ten grondslag lagen en dan vond ik het wel wat karig, dit eenzijdige verkeer via krantenpapier. Want het was het enige contact dat ik met vrouwen had. Heel soms wilde ik dan wel eens buitenissige dingen doen. Ik ging bijvoorbeeld in een café aan de bar zitten in de hoop dat iemand mij aansprak. Dit keer had ik dus een brief geschreven.

De vrouw die niet achterom wilde kijken achtte ik ongeschikt omdat ik zelf genoeg dingen had om niet naar terug te willen kijken. Ik kon haar verleden daar niet nog eens bij hebben. Een vrouw meldde dat zij van zowel Sympathy for the devil, als van de Brandenburger concerten hield. Dat zette me aan het denken. Vergelijkbare tegenstellingen staan vaak in de advertenties. De bedenkers ervan willen waarschijnlijk aangeven dat ze veelzijdig zijn, om zo hun kansen te vergroten. En tegelijkertijd verwoorden zij een breed gevoeld verlangen, namelijk volledigheidsdrang. We moeten immers van álle giften van het leven kunnen genieten. Enkel Franse wijn drinken is niet genoeg meer. Als je jezelf daartoe beperkt, mis je zoveel goeds dat de wereld te bieden heeft. Je moet de Italiaanse wijn proberen, de Zuid-Afrikaanse, de Californische! En bovendien de verschillen tussen Ierse en Schotse whisky weten te waarderen en niet alleen maar pils drinken, maar ook witbier en trappist, al naar gelang de situatie. De vrouwen die hun brede inzetbaarheid willen aantonen, gebruiken vaak frasen als: In bezit van kokerrok én spijkerbroek. Of: Gaat naar kroeg én opera.

Wat kwam ik te weten van de vrouw die van zowel de Rolling Stones als van Bach zei te houden? Wilde ze aangeven dat ze een brede belangstelling had? Hield ze van de Rolling Stones, omdat die muziek nu eenmaal deel uitmaakt

[p. 44]

van de habitat van haar generatie en heeft ze vervolgens haar belangstelling tot Bach uitgebreid? Het kon ook iemand zijn die Bach met de paplepel ingegoten had gekregen, maar graag wilde benadrukken dat ze niet zo wereldvreemd was dat ze de Rolling Stones niet kende. Of moest ik het letterlijk nemen? Sympathie voor de duivel en iets van religieuze aard voor wat betreft Bach. Dat duidde op een bijzondere vorm van veelzijdigheid, al zou ik er de encyclopedie op moeten naslaan om te weten te komen wat die concerten precies waren. Waarschijnlijk was de mededeling grotendeels koketterie en dus ongevaarlijk. Ik liet de advertentie passeren.

Ik ging languit op mijn rug in het gras liggen en deed mijn ogen dicht. De dag begon op te warmen. Ik zou kunnen slapen. Boven de gelijkmatige dreun van de stad klonk een kerkklok. Ik dacht aan de duivel die indirect in de advertentie van de Bach - en Stonesliefhebster genoemd werd.

Jaren daarvoor had ik eens in een popblad gelezen dat er soms korte boodschappen te horen zijn wanneer bepaalde muzieknummers achterstevoren worden afgespeeld. Ik had dat proefondervindelijk willen vaststellen met mijn kofferpickup. Er zat geen achteruitspeelmogelijkheid op het apparaat en daarom deed ik het als volgt: ik legde de plaat op de draaitafel, zette die aan zodat de versterker ingeschakeld werd en liet de naald in de groef zakken. Vervolgens zette ik een vinger op de plaat en draaide die met enig geweld tegen de motor in terug. Ik veronderstelde dat de plaat nu ook vijfenveertig toeren per minuut moest maken en schatte die snelheid globaal in. Uit de luidspreker kwam een onverstaanbaar horten en stoten, waarin ik niet de duivel herkende, hoe goed ik ook luisterde. Geleidelijk werd wel een constante brom hoorbaar die luider en luider werd. Het bleek de motor te zijn die op dat moment doorbrandde.

Ik ging weer rechtop zitten en vervolgde mijn werk. Ik las een advertentie van een vrouw die licht stotterde. Ik zette er een streep door. Ik vond het als taalpsycholoog een beetje gênant om iets met een stotteraar te beginnen. Werk en privé wilde ik gescheiden houden. Ze was daarentegen wel in het bezit van een auto en dat beschouwde ik als een pré, want ik had weliswaar mijn rijbewijs, maar bezat zelf geen auto.

Er waren nog ongeveer tien advertenties over. Ik zette een streep door één van een vrouw met suikerziekte. Niet vanwege die ziekte zelf, maar vanwege het feit dat ze de vermelding ervan in de advertentie opnam. Zoiets mag geen rol spelen in de liefde vond ik. De daaropvolgende was van een vlotte, volslanke vrouw. Ik verwees haar naar de denkbeeldige linkerrij die ik, zoals iedere zaterdag, formeerde van de vrouwen die niet door mijn selectie kwamen. In die daaronder omschreef een vrouw zichzelf als een pittige, spontane en vrolijke meid. Ze mocht aansluiten bij de rechterrij. De vrouwen met lichamelijke mankementen, hoe gering ook, en degenen die ik te lang of te kort vond, stuurde ik zonder uitzondering naar links.

Rechts had zich nu een rij gevormd van aantrekkelijke, levenslustige vrouwen die, afgaande op hun eigen omschrijving, beslist geen advertentie nodig hadden om aan een man te komen. Ze maakten deel uit van uitgebreide vriendenkringen, hadden interessante banen en beschikten over vele talenten. Maar ondanks die overvloed aan gelukbrengende omstandigheden, wilden ze allemaal weer eens echt verliefd worden, misten ze vaak dat éne speciale maatje en zochten ze echte intimiteit. Het waren zonder uitzondering zaken die ook ik

[p. 45]

ontberen moest. Mij ontbrak het bovendien aan de vriendenkring, de baan en de talenten. Daarvoor moest ik eerst veranderen.

Ik scheurde de overgebleven advertenties uit de krant. Uit mijn borstzak haalde ik een paar systeemkaartjes en een envelop. Ik deed er de advertenties in en stak alles weer bij me.

Bovenstaand fragment is afkomstig uit de roman Overloop, die in maart 2003 verschijnt bij uitgeverij Podium.