Passionate. Jaargang 6

[p. 6]

Poetry is not dead, leve rap
De breinkracht van MC Brainpower

Het woord in hiphop is props. Respect. Krijg je geen props dan ben je wack, een dwaas, en word je gedist, afgezeken. In Nederlands is respect niet het woord. Voetballers, allochtonen en muzikanten die om respect vragen wekken irritatie op. Om respect vraag je niet, dat verdien je.

De man of vrouw van het woord in Hip Hop is de MC, de Master of Ceremonies of Mic Checka, ook wel rapper. De MC zingzegt teksten begeleid door een DJ, een human beatbox of een band. De moeilijkste vorm van MC-en is freestyle, het ter plekke verzinnen van een tekst. Dit vergt grote breinkracht van de MC.

A soul risin' up from the land of windmills and full moons (MC Brainpower)

Afgelopen zomer bezocht de vierentwintigjarige communicatiewetenschapper Gert-Jan Mulder Philadelphia. In een pakhuis vol met lokale DJ's en MC's betrad hij het podium en begon te rappen in het Nederlands. Een spannend moment. Als een rapper in Amerika het publiek niet onmiddellijk overtuigt van zijn vaardigheden, zijn skills, dan wordtie van de planken getrokken. In het getto, de bakermat van hiphop, is tijd kostbaar. Een rapper die loopt te kloten, die niet delivered, verdoet de tijd van andere MC's die zich ook op het podium willen bewijzen. In het getto is muziek, samen met sport, zo'n beetje de enige kans om aan de ellende te ontsnappen. Een MC die wel delivered, krijgt respect. En alleen met respect, heb je een kans op een volgend optreden, een kans om verder te komen. Daarom is props het woord in hiphop.

Hoewel het geen woord begreep van de teksten en de Hollandse ‘g’ pijn moet hebben gedaan aan de Amerikaanse oren, oordeelde het kritische publiek van DJ's en MC's dat die witte, bebrilde jongen uit Amsterdam oprecht was, dat hij hiphop was. Definitief respect verdiende drs. Gert-Jan Mulder, alias MC Brainpower, toen in de loods licht en geluid uitvielen en hij rappend in het engels - freestyle dus - de situatie becommentarieerde. MC Brainpower kreeg props in Philly.

Go see the doctor (Kool Moo Dee)

Hiphop is in krap dertig jaar uitgegroeid tot een wereldwijde muziekstroming en levensstijl, daarom doet het er niet toe dat Brainpower niet is opgegroeid in een Amerikaans getto maar in Alphen a/d Rijn. Hiphop kwam tot hem via MTV, waarop Brainpower in de jaren tachtig de videoclips van Run DMC, Kool Moo Dee en Eric B. en Rakim zag. De funky combinatie van ritme en taal sloeg in als een bom bij de tienjarige. Zijn bijdrage aan de playbackshow op de lagere school was ‘Go see the doctor’, een rap van Kool Moo Dee. Terwijl de andere kinderen playbackten, rapte de kleine Brainpower de tekst over geslachtsziektes live. Daarna volgden zelfverzonnen Engelse teksten op bestaande muziek. Toen hij dertien was schreef hij zijn eerste Nederlandstalige rap, over televisie.

One thing lead to another. Een paar feiten: Brainpower rapte mee op de cd's van Nederlands hiphop grootmeester Extince, stond op het Drum Rhythm Festival in het voorprogramma van Lauryn Hill en schreef een soundtrack voor het theaterstuk V.O.O.D.O. Ook won hij op spectaculaire wijze samen met zijn vaste dj TLM de Grote Prijs van Nederland in de categorie R&B/Hip Hop. Brainpower ging een battle aan met zichzelf, geprojecteerd op een groot videoscherm.

Ik pleit voor Hip Hop ongeacht de taal

Je kent me van het Engels en het Hollands verbaal (Brainpower)

[p. 7]

Rappen in het Nederlands ging vanzelf. Hiphop is het hart op de tong en als de tong Nederlands spreekt dan is rappen in die taal vanzelfsprekend. Hiphop is ook precies evenveel taal als muziek. Geen beter voorbeeld hiervoor dan Brainpowers Nederlandstalige rap over een overleden vriend. De fijngevoelige tekst ontroert het hart. De harde, droge beats raken je in de buik. Er is geen ontkomen aan, als je in de zaal staat. Die vriend was een dj.

Brainpower zegt dat hij zijn gevoelens het beste kan uitdrukken in het Nederlands, want in die taal heeft hij goede gesprekken en diepe gesprekken, heftige ruzies en felle discussies. Maar Nederlands vloeit/flowt niet als Engels. Luister, zegt hij, naar het volgende: ‘Achtentachtig is prachtig but eigthy-eight is great’.

In Vlaanderen, trouwens, rapt hij voornamelijk in het Engels. Hoeveel de Vlamingen ook van de Nederlandse taal houden, het Hollands van Brainpower kunnen ze moeilijk volgen. Brainpower heeft veel respect voor de Vlaamse hiphop-scene. Door hun boterzachte ‘g’ flowen Belgen beter. En hun teksten zijn even rauw, of misschien wel rauwer, want België is een verknipter land.

I do not represent fake sentiments like Elton

Singin' for the Princess of Wales Meanwhile incredibly increasin' sales (Brainpower)

De ruis uit communicatie halen. Dat doet Brainpower als hij naar zijn werk gaat. Hij is een paar dagen per week communicatieadviseur bij een kledingbedrijf. Van de muziek kan hij nog niet leven. Dat komt nog wel. Hij bouwt zijn carrière behoedzaam op. Hij heeft ook eigenhandig de ruis gehaald uit eerdere interviews. In de persmap heeft hij, als een soort omgekeerde graffiti, de passages met foute feiten doorgestreept. Hij ergert zich vreselijk aan de foute beeldvorming in de media over hiphop. Altijd het clichébeeld van geweld, gouden kettingen en hordes vrouwen in bikini's en naaldhakken rond en in een zwembad. Natuurlijk, dat is ook een onderdeel van hiphop, de gangstarap, waarin geuite dreigementen soms daadwerkelijk worden uitgevoerd. Dat is de echtheid van het genre, de duistere charme. Maar hiphop is veel meer. Het is een cultuurvorm die universeel blijkt. Geen betere illustratie voor de impact van hiphop dan het verbod op rapconcerten door de Front National-burgemeester van de Franse stad Orange.

Yo, ik maak Hip Hop met een cabaresk karakter bij vlagen

Brainpower - noem me Neerlands Hoop In Bange Dagen (Brainpower)

Als hij een inspiratiebron buiten de hiphop moet noemen, dan is dat Freek de Jonge. Maar ja, zegt Brainpower, eigenlijk is Freek een MC, is hij de oervader van de Nederlandse rap. Zoals de oude meester messcherp reageert op zijn publiek, verhalen door zijn voordracht weeft en altijd een verrassende pointe heeft, doet Freek als een MC: hij vermaakt en verbaast zijn publiek met z'n skills. En, zoals het een echte MC betaamt, dist Freek minder getalenteerde collega's. Freeks dodelijke analyse van Youp van 't Heks skills - hij heeft veel in mijn mars - zijn de woorden van een MC die weet dat hij de beste is. Het moge duidelijk zijn: Freek krijgt props van Brainpower.

Rap is poëzie, met dit verschil dat er een markt voor is (Gerrit Komrij) [Ik] Geef gestalte aan gedachten uitgestrekt op tekstuele vlakten (Brainpower)

Brainpower lijkt gecanoniseerd door de literatuur. Zijn teksten en die van andere MC's verschenen tussen gedichten in het boekje Double talk too, waarvan de inleiding werd geschreven door poëziepaus Gerrit Komrij. In Double talk too rijmrapt Brainpower:

Ik zaai zaad op mijn verbaal vruchtbare akkers

Geef gestalte aan gedachten uitgestrekt op tekstuele vlakten

Er was geeneen keer dat ik zakte Voor een lyrisch tentamen of een tekstueel examen

In de inleiding roept Komrij MC's uit tot de redders van poëzie. ‘Rappers hebben de poëzie door mond-op-mondbeademing op het nippertje gered,’ schrijft hij. Brainpower zegt: goede rap is poëzie, maar een goede dichter is lang niet altijd een MC. Alleen als een dichter zijn lyrics vermakelijk en met vuur weet te brengen, zoals bijvoorbeeld Simon Vinkenoog, dan lijkt poëzie op rap.

Brainpowers favoriete regels, die hij ook als motto gebruikte voor z'n scriptie, zijn:

I go for self

But the real self is one with all

The self just by itself

does fall

Nog mooier worden deze regels als ze worden gerapt door de auteur, KRS-ONE, een Amerikaanse MC die door velen wordt beschouwd als de beste. Nog meer intensiteit krijgen de woorden met een beat eronder. Want de essentie van Hip Hop, zegt Brainpower, is het samenspel tussen woorden en muziek, maar bovenal het samenspel tussen mensen: de MC, de DJ en het publiek The self just by itself does fall.

Cornelis Krul

(De geciteerde teksten van MC Brainpower en Gerrit Komrij zijn ontleend aan Double talk too, uitgeverij Bert Bakker, 1998)