Over Multatuli. Jaargang 26. Delen 52-53

[p. 79]

Multatuli-kroniek 2003

Naar aanleiding van het verschijnen van de Multatuli-biografie van Dik van der Meulen in september 2002 was in 2003 in het Multatuli Museum de tentoonstelling: ‘...laat de biografen me maar met rust laten. Men weet zeer weinig van me.’ Multatuli's biografen te zien. Niemand had kunnen vermoeden dat die tentoonstelling in oktober 2003 heel actueel zou worden. Op 24 oktober won biograaf Van der Meulen namelijk de ako-literatuurprijs. Behalve dat hij er een bedrag voor mocht ontvangen dat Multatuli nimmer in zijn leven bij elkaar heeft gezien, werd de aandacht weer eens nadrukkelijk op Multatuli gevestigd en denken een aantal uitgevers er serieus over werken van Multatuli opnieuw uit te geven. De biografie zet er volgens de ako-jury zeer toe aan Multatuli (weer) te gaan lezen. Op het museumbezoek had de ako-prijs overigens geen noemenswaardige invloed, die bleef zoals steeds de laatste jaren rond de 900 bezoekers schommelen (914 om precies te zijn).

Buiten de voor- en najaarsbijeenkomst van het Multatuli Genootschap waren er in 2003, behalve tientallen lezingen van Dik van der Meulen overal in het land, geen speciale Multatuli-bijeenkomsten in Nederland. Op de jaarvergadering op 1 maart sprak de historicus Dennis Bos over het belang van Multatuli voor de eerste socialisten (zie voor de tekst van deze lezing elders in dit tijdschrift) en op de najaarsbijeenkomst op 1 november hielden Hans van den Bergh, Atte Jongstra en Tom Böhm voordrachten over Multatuli als spreker.

Ter gelegenheid van het filmfestival in Utrecht werd in september een serie films van Fons Rademakers opnieuw uitgegeven op dvd, waaronder de film Max Havelaar. Terwijl de video jarenlang niet of nauwelijks verkrijgbaar was, kan elke liefhebber nu thuis weer Peter Faber als Max Havelaar bewonderen. De film verscheen in 1976 in de bioscopen, werd in de Verenigde Staten voorgedragen voor een Oscar en was in Indonesië jarenlang verboden.

Ook was er aandacht voor Multatuli in het buitenland, met name in Multatuli's tweede vaderland Duitsland. In februari vond het negende Multatuli-symposium plaats in Ingelheim am Rhein. Vijf sprekers bespraken de kritiek op het kolonialisme vanuit diverse gezichtspunten. Behalve in Ingelheim was er ook aandacht voor Multatuli in Berlijn, of om het wat nauwkeuriger te zeggen in Fried-

[p. 80]

richshagen, ooit de woonplaats van de Duitse Multatuli-vertaler Wilhelm Spohr. Diens brieven betreffende zijn Multatuli-vertalingen zijn uitgegeven, brieven die voor een belangrijk deel afkomstig zijn uit het Genootschapsarchief in het Multatuli Museum. Jaap Grave annoteerde de brieven en becommentarieerde ze in een uitgebreid nawoord. Op 25 oktober werd de publicatie ‘Verdammt sei, wem das nicht heilig ist!’ Die Korrespondenz von Wilhelm Spohr mit Mimi Douwes Dekker und dem J.C.C. Bruns' Verlag in Minden 1898-1928 gepresenteerd in een antiquariaat in Friedrichshagen. Behalve Jaap Grave spraken Heinz Eickmans van de Universiteit Münster en ondergetekende.

In een ander buitenland is Multatuli nu ook weer in de boekhandel verkrijgbaar. In oktober verscheen de nieuwe Japanse vertaling van de Max Havelaar van de hand van professor Hiroyuki Sato. Zijn leermeester wat betreft het Nederlands, Sumitaka Asakura, zorgde in 1942 voor de eerste Japanse Max Havelaar-vertaling, die echter na een korte tijd door de censuur werd verboden. Meer dan een halve eeuw later kunnen de Japanners in hun eigen taal de parabel van de Japanse steenhouwer weer lezen, de enige Multatuli-tekst die naast de Max Havelaar beschikbaar is in het Japans, en al die andere prachtige hoofdstukken in de Havelaar.

Het Multatuli Museum kon zich het afgelopen jaar verheugen op enkele bijzondere aanwinsten. In Vlaanderen werd van een particulier een onbekende brief van Multatuli aangekocht (brief aan Julius Sabbe van 19 april 1869; zie voor de brief elders in dit tijdschrift), alsmede twee fragmenten uit de vijfde bundel Ideën met delen uit de Wouter-geschiedenis. De brieven waren al zeer lang familiebezit en de familie vond het tijd worden dat deze unieke manuscripten terecht zouden komen waar ze thuishoren, in de collectie van het Multatuli Museum.

Als we die collectie iets oprekken en het Multatuli-bezit van de ub Amsterdam daarbij betrekken, dan was ook daar een aanwinst te melden: een brief van Multatuli aan de heer Ph. Haas Az. van 26 november 1873. In december werd de brief geveild bij Bubb Kuyper in Haarlem. De inhoud van deze brief was al bekend en is opgenomen in de Volledige Werken (vw xvi: 317).

Jos van Waterschoot