Over Multatuli. Jaargang 25. Delen 50-51

Sterne (II) -

Sterne, Laurence: Engels prozaïst, schrijver van o.m. The Life and Opinions of Tristram Shandy, Gentleman, verschenen in negen delen tussen 1759 en 1767, door de schrijver zelf ‘een encyclopedie van Kunsten & Wetenschappen’ genoemd. Multatuli noemt Sterne zo weinig mogelijk, zoals hij over het algemeen slechts in het voorbijgaan spreekt over de literaire voorgangers die invloed op hem uitoefenden. Hij noemt liever namen van b-auteurs, die niet aan zijn niveau kunnen tippen. Maar hij noemt Sterne wel een paar keer, was het in de Ideën?

Van Sterne gesproken, 't Zal zeker menigen lezer verwonderen als ik verzeker eerst zeer onlangs - en zonder onmatig genoegen - z'n Tristram Shandy gelezen te hebben. Ik wou even in 't voorbygaan zeggen dat de eigenaardige verdiensten van 'n bokkensprong niet in 't springen ligt, maar in 't neerkomen op alle vier. 't Komt me voor dat Sterne wel eens ombuitelt.

Zonder onmatig genoegen, zou het? Ik geloof er niks van. Waar zou Multatuli de naam Stern (in Max Havelaar) toch vandaan hebben? We kunnen intussen

[p. 61]

rustig vaststellen dat zowel Multatuli als Sterne regelmatig ombuitelt. Dat is charmant, al is het extra charmant dat Sterne daar ook ronduit voor uitkomt. Waarom Multatuli niet? ‘Men heeft me vergeleken met Sterne “in his best moods”, zegt de Westminster Review... Welnu, ik stel dien lof op niet den minsten prys. Ik hoop steeds te gelyken op myzelf. Swift, Addison, Steele, Goldsmith en Sterne. Men neme 't my niet kwalyk, dat ik zo ver beneden al die mannen sta: ik ben door niemand gemaakt.’

‘Door niemand gemaakt.’ Je zou toch bijna zeggen dat Multatuli hier kind is van de negentiende eeuw, de periode van het hardnekkige misverstand dat men ‘oorspronkelijk genie’ noemt. Of heeft men dat misverstand al in de achttiende eeuw ontwikkeld?

Atte Jongstra