Over Multatuli. Jaargang 24. Delen 48-49

[p. 50]

Multatuli-kroniek 2001

Opmerkelijk Multatuli-nieuws kwam begin van dit jaar van de uitgever van de Volledige Werken van Multatuli. Om van de enorme voorraden af te komen verramsjte Uitgeverij Van Oorschot de Brieven en dokumentendelen (de delen 8 tot en met 25) voor een ongehoord lage prijs. Dat deze uitverkoop een succes was, behoeft geen betoog.

Op de jaarvergadering op zaterdag 3 maart, gehouden in de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam, sprak Genootschapssecretaris Dik van der Meulen over biografische waarheid en fictie in het verhaal van Wouter Pieterse. Tevens trad bij deze bijeenkomst het Nederlands-Vlaamse Duo Anido op. Dit gitaarduo bracht een op muziek gezette versie van Multatuli's Japanse Steenhouwer ten gehore onder de titel ‘Tasuko de Steenhouwer’. Tom Phijffer ontving de Multatuli-essayprijs uit handen van Genootschapsvoorzitter Cees Fasseur.

De K.L. Poll-stichting voor Onderwijs, Kunst & Wetenschap, voortgekomen uit de Vereniging voor Onderwijs, Kunst en Wetenschap, opgericht door de schrijver/journalist K.L. Poll in 1983, organiseerde op dezelfde zaterdag 3 maart een boekendiner, waarbij Multatuli het thema was. Het diner vond plaats in het Open Havenmuseum te Amsterdam. Voorafgaand aan en tussen de gangen door werden er lezingen gegeven door Nelleke Noordervliet, Boudien de Vries, Cees Fasseur, Willem Otterspeer en Atte Jongstra. De avond werd gepresenteerd door Carel Alphenaar. Donateurs van de stichting en leden van het Multatuli Genootschap genoten gezamenlijk van de Indonesische gerechten en de boeiende betogen van de sprekers.

Ook in datzelfde weekend werd er in het Duitse Nieder-Ingelheim een Multatuli-symposium gehouden georganiseerd door de Internationale Multatuli Gesellschaft. Het thema was dit keer de ontwikkelingsroman in de negentiende-eeuwse burgerlijke maatschappij. Sprekers waren onder meer de voorzitter van de Internationale Multatuli Gesellschaft, Erwin Leibfried, en de in Duitsland werkzame neerlandici Jaap Grave en Heinz Eickmans. Inmiddels zijn de Mitteilungen, met daarin de lezingen van het symposium, verschenen.

Bij de najaarsbijeenkomst op zaterdag 20 oktober discussieerden Rudy Kousbroek en Maarten 't Hart over Multatuli's houding ten opzichte van en omgang met wetenschap. Er ontspon zich een interessant gesprek waaraan ook enkele aanwezigen uit de zaal deelnamen. De tekst van Rudy

[p. 51]

Kousbroek treft u in dit nummer van Over Multatuli aan.

Van een Mainzer Beobachter vernamen wij dat in het plaatsje Ingelheim Hotel Multatuli de deuren weer heeft geopend. Nadat de vorige eigenaar failliet was gegaan en het pand lange tijd gesloten en de toekomst onzeker was, heeft de nieuwe eigenaar gemeend de naam te moeten handhaven en zelfs de ‘museumkamer’ intact te laten. Hiermee kan het ‘huis op de heuvel’ de bedevaartplaats blijven voor verstokte Multatulianen en zullen ook in de toekomst de bezoekers van de Multatulisymposia kunnen overnachten in de kamer waar Multatuli zijn laatste adem uitblies.

In het Multatuli Museum vond een grote conserveringsactie plaats onder de vlag van het landelijke Metamorfozeproject. Met steun van de overheid en de VSB-Bank kon het kwetsbare materiaal van het museum gecatalogiseerd en op microfilm gezet worden. Hierdoor zal de inhoud van de boeken, brochures, krantenknipsels en brieven uit de periode 1840-1950 in elk geval voor de komende eeuw bewaard blijven.

Met de oude boeken komt het dus wel goed, maar met de nieuwe boeken viel het wat tegen dit jaar. Behalve de aanvulling op de Volledige Werken van Multatuli, ‘Men moet van myn gestreken lans, een vlaggestok maken’. Brieven van Multatuli en Tine Douwes Dekker aan de redersfamilie Smit verscheen er geen primaire literatuur dit jaar. Studies over Multatuli waren er wel een paar. Letterkundige Jaap Grave onderzocht voor zijn boek Zulk vertalen is een werk van liefde. Bemiddelaars van Nederlandstalige literatuur in Duitsland 1890-1914 de rol van Duitse vertalers van beroemde Nederlandse auteurs als Louis Couperus, Frederik van Eeden en natuurlijk Multatuli. Opvallend in zijn studie is dat alle behandelde vertalers, die zelf ook initiatief namen tot de vertalingen en er uitgevers voor zochten, zich met Multatuli hebben beziggehouden. De hoofdfiguren in deze studie zijn Paul Raché, Wilhelm Spohr, Else Otten en Otto Hauser.

De tentoonstelling in het Multatuli Museum ging dit jaar over Multatuli's vijanden. Het motto van de tentoonstelling was afkomstig uit Idee 451: ‘Moet ik met den 109den psalm mijn vijand ijselijk vloeken, of met Jezus mijn vijanden zegenen?’ Zoals te verwachten valt bij Multatuli gaf hij de voorkeur aan de psalmtekst. Daardoor ontstonden onder meer de 127 grafschriften op Thorbecke en vocht hij in de openbaarheid ruzies met Mina Krüseman en Johannes van Vloten uit. Het bezoek aan het museum, en dus aan de tentoonstelling, viel dit jaar wat tegen: 933 bezoekers tegen 1045 vorig jaar. Het aantal Genootschapsleden bleef rond de 300 schommelen.

Het jaar werd spectaculair afgesloten met het ter veiling komen van drie brieven van Multatuli. Bij het Amsterdamse veilinghuis Van Gendt werden brieven aangeboden van Multatuli aan S.R. van der Ley. De handschriftenafdeling van de Universiteitsbibliotheek Amsterdam verwierf ze zonder tegenbod en voegde ze bij de Multatulicollectie.

Jos van Waterschoot