Over Multatuli. Delen 38-39

[p. 15]

Maarten Cornelis^*
Droogstoppel in Indië

Ik behoef me natuurlijk niet voor te stellen. Een ieder weet, wie ik ben, want ik heb jarenlang de beurs bezocht en iedereen op de beurs kende mij. En nu ik alweer enkele jaren op Driebergen woon en Frits als eenige firmant (maar niet zonder mijn toezicht!) de zaak bestiert (u weet, de firma heet Last & Co. en wij houden nog altijd kantoor op de Lauriergracht No. 37), nu ben ik er toe gekomen om een toertje te maken naar Indië, al was het alleen maar om eens met eigen oogen te zien, wat die Sjaalman allemaal in dat pak van hem heeft beschreven.

En ik moet zeggen, dat ik me alweer niet in dien man heb vergist. Ik ben iemand van ervaring (hoe kan het anders met al die jaren op de beurs), en ik vergis me niet in menschen, al zeg ik het zelf. Ik heb nu persoonlijk den kampong bezocht, al vind ik het niet fatsoenlijk om door den kampong te gaan, net zoo min als door de Kapelsteeg, en ik ben op bezoek geweest bij een assistent-wedono en een van zijn meisjes bracht ons thee en ze smaakte best. De thee bedoel ik.

En het was precies zooals ik altijd wel gedacht had: de menschen in den kampong waren vroolijk en opgewekt en van dien Saïdjah, naar wien ik nog eens navraag heb gedaan, wisten ze niets af. Wel kenden ze allemaal een zekeren Charley Chaplin en meer andere snuiters, die in bioscopen blijken vertoond te worden, hetgeen alweer bewijst hoe goed die menschen het hebben. Als je dan ook in de jaarverslagen van het Suikersyndicaat leest hoeveel millioenen per jaar alleen de suiker aan die bevolking in den kampong geeft, dan moet er daar veel geld schuilen, vooral als men het totaal over al die jaren neemt. Er zullen weinig bruine en zwarte menschen op de wereld zijn, die zooveel bezitten. Ik zal het onzen boekhouder eens laten uitrekenen, hoeveel dat wel is. Zoodra ik in Holland terug ben.

U weet, dat ik niets tegen suiker heb. De Rozemeijers doen er in en het zijn fatsoenlijke lieden. Maar wij, de firma Last & Co., doen in koffie en daarom is koffie het voornaamste. En het was alweer precies zooals ik wel verwacht hadt er wordt ook in Indië veel te weinig koffie gedronken. Overal zie je de menschen in hotels en café's andere dingen drinken dan koffie en dat is verkeerd, even verkeerd als de artikels van Sjaalman in de Indépendence.

Een ieder kan toch begrijpen, op grond van waarheid en gezond verstand (want dat is mijn richtsnoer), dat het op de beurs verkeerd moet gaan als de menschen zoo weinig koffie drinken? Aan Holland ligt het niet, want bij de boeren pruttelt nog altijd van 's morgens vroeg tot 's avonds laat de koffieketel op een

* Pseudoniem van Willem Walraven.

[p. 16]

hoekje van de kachel. Maar hier in Indië hebben de menschen geen kachels en daarom kunnen ze ook geen koffie zetten. Ze drinken stroop en spuitwater en de doktoren werken ook mee in die richting door den lieden te vertellen, dat koffie schadelijk is voor de zenuwen.

Wie heeft daar in mijn tijd ooit van gehoord? Op de beurs heeft niemand daar ooit over gesproken, hetgeen wel bewijst hoezeer waarheid en gezond verstand ook hier weer ontbreken. Bij die stroopdrinkers en die doktoren bedoel ik. En dat in een land met een bevolking van vele millioenen. Als die allemaal eens begonnen met koffiedrinken in plaats van al dat water en die stroopjes en sagoweer en wat er verder nog meer is, dan was de crisis onmiddellijk opgelost en zou Frits (onder mijn toezicht) zooveel orders hebben uit te voeren, dat wij niemand behoefden te ontslaan, zelfs niet diegenen onder het personeel, die oud en stuntelig worden.

Ik ken den minister van Koloniën niet, maar in elk geval is zijn naam geen Droogstoppel, want als dat wel zoo was, dan had hij er al lang voor gezorgd, dat al die millioenen menschen in Indië behoorlijke kachels hadden om koffie op te zetten en had hij maatregelen getroffen, dat ze ook niets anders dronken dan koffie.

Mijn ervaring van al die jaren bij mijn pilaar op de beurs (en ik heb al wat huizen zien vallen!) zegt mij, dat Nederland naar den kelder gaat, als hier niet wordt ingegrepen, en ik ben dan ook van plan om bij mijn terugkomst naar Den Haag te gaan (ik ben er sinds mijn trouwen niet meer geweest) om audiëntie aan te vragen bij dien minister, die géén Droogstoppel heet, en dus niet weet van hoeveel gewicht koffie is, om hem den ernst van het geval onder het oog te brengen. En ik zal me haasten, anders zijn Busselink & Waterman me voor. Dat zijn namelijk ook makelaars in koffie, maar het zijn knoeiers, al blijft dit tusschen ons.

Intusschen, ons adres weet u en onze courtage is laag. Als het zoo ver is, houden wij ons gaarne aanbevolen voor een opdracht!