In memoriam Paul van 't Veer
Er zijn mensen die zo weinig op zichzelf lijken dat ze verplicht zijn zich bij elke nieuwe ontmoeting weer voor te stellen. Tot die categorie behoorde Paul van 't Veer bepaald niet. Wie hem eenmaal had gezien, zou zijn intelligente en geestige kop hebben herkend temidden van honderden, waar en wanneer dan ook. Op de jaarvergaderingen van het Multatuli-Genootschap zat hij meestal wat opzij; we groetten elkaar op afstand, want zelfs in de pauze was er geen gelegenheid om eens rustig te praten. Maar soms liep hij het museum binnen om er iets te brengen of op te zoeken. Zo'n zeldzame kans voor een langer gesprek liet ik me dan niet ontgaan. Wij waren het net genoeg eens om prettig van mening te kunnen verschillen.
Zijn bewondering voor Multatuli ging samen met een gezonde dosis voorbehoud. Zijn kritiek op de omvangrijke Multatuli-literatuur betekende vooral dat hij meer wou weten om minder te hoeven geloven. De brokstukken van zijn eigen Multatuli-biografie-in-wording zijn in dat opzicht duidelijk genoeg. Hij ontdekte het subtiele verband dat er bestaat tussen het befaamde rapport van Dekker over de pepertuinen nabij Natal en de kleine freule Si Oepi Keteh die toen zijn huis en zijn bed deelde. Hij bracht een archiefstuk aan het licht dat overtuigend bewijst hoe goed Dekker in zijn Menadose jaren op de hoogte was van de rechtsverhoudingen in het negentiende-eeuwse Nederlands-Indië. Hij dokumenteerde een aantal gebeurtenissen uit de verloftijd, die tot nu toe alleen als literaire anekdotiek bekend waren. Hoe interessant ook op zichzelf, dit alles ontleende z'n belang toch vooral aan wat er daarna zou komen: de eigen visie op de zaak-Lebak, op de principes die daar hebben gebotst, op de kansen die dáar zijn teloorgegaan, op de mensen die dáar hebben gefaald.
Indien er éen groep is die reden heeft om diep bedroefd te zijn om het plotselinge heengaan van Paul van 't Veer, zijn het de Multatulianen. Zij wisten dat hij in hun midden éen der weinigen was van wie ze veel mochten verwachten. Zij weten nu, dat de Multatuli-biografie van zijn hand een Unvollendete zal blijven, voorgoed. -
Garmt Stuiveling
Auteursrechtelijk beschermd
