|
| |
| |
| |
VII. [Zonder de gracie Gods, ons heeren]
Zonder de gracie Gods, ons heeren,
So ne mach gheen zondich meinsche leeren
Den wech te gane tot zijnre minne;
Up zine ghenade ic dan beghinne,
Die meinscheit nam duer onse mesdaden,
Ende metter doot ons heift ontladen,
Ende weder verrees om ons te wisen
Dat wi uut zonden zouden verrisen.
Van welken verrisene ic heb ghehoort
Predicken, daer ic zomich woort
Of hebbe onthouden int sermoen,
Dat dede broeder Jan Lyoen,
Up den paesschedach openbaer,
Niet voor der noenen maer daer naer.
Die nam zijn tueme ten zelven tiden
Dat wi met rechte zouden verbliden
So wie te voren in zonden lach,
Ende up den helichen paesschedach
Uut zinen zonden was up verresen,
Ende Gode ontfaen; hi mochte wel wesen
Verblijdt voort, zonder weder keer.
Bi vier condicien zo proufdi meer
Die rechter vruechden toe behoren,
Dat wij te vruechden nu zijn vercoren.
Die viere condicien welc zi waren
| |
| |
Mach ic hu rudelic openbaren
Naer mijn arem, ruut verstaen;
Maer alzo ne hebbic niet ontfaen
Van woorde te woorde den zoeten zin,
Die broeder Jan Lyoen daer in
Brochte; maer tzelve dattix onthilt
Sal ic hier scriven oft God wilt:
‘Teerste point, sprac hi, dies men pliet
Te verblidene, dats als men ziet
Dat men der vianden harde plaghe
Haer orloochs, ende haerer nauwer laghe,
Haerre vreeze, ende harer nijt,
Met vrien ontsette, es worden quijt;
Sijt blide dan, kindren Gods, hi zeide,
Ghi mocht wel wesen bi bescheide;
Want de heere heift hu ghetroost,
Ende met zinen helichen bloede verloost,
Ende wel gheganst met zinen wonden,
Mids den berauwe van uwen zonden,
Ende bi den wille van of te stane,
In penetencien voort te gane,
Bi blivende vast in zalicghen levene,
Ende wacht hu emmer van weder snevene;
Want derddi weder ter zouden dans
Ghi verliest Gode weder te hans,
Ende aergher zoudt wesen dan dan nu;
Kindren Gods, nu ziet voor hu,
Sprac hi, vercorne creatueren,
Ende proufde dat claerlic bi scriftueren,
Met zoeter leeringhen openbaer,
| |
| |
Hoe dat de weder val es zwaer.
Voort van der zonderliker ontame
Van hem, die Christus lechame
Onzuver in haerre ziele ontfinghen,
Hoe zi hem zelven ter hellen bringhen,
Ende diet ontfinghen met werdicheden,
Ghequijt van alre sculd verleden,
Staende in gracien, zoot es vorseit;
Dien hoort met rechte vroilicheit.’
Dus was de text na mijn verstaen,
Wes wi nu vruechden zullen ontfaen,
Up desen zalicghen oghen dach,
Die ons die goetheit Gods verzach.
Tander point als in te zine verblijt
Es, als men heift in groten strijt
Gheweist, ende als men dan verwinne,
Daer vint men grote vruechden inne.
Als van den stride zomich woort
Van dat den stride toebehoort
Hebbic onthouden, maer niet al;
Doch dat ics weet ic scriven zal;
Hi sprac: ‘Die stridere vernaemt
Sal hebben dat den stride betaemt;
Een pert dat zal hi hebben voren,
Breidel sterc, ende scaerpe sporen,
Glavye, zwert, ende ooc panchier
Van vasten maelgen menichertier;
Eene vaste jacke dicke ende wit,
Die zal hi draghen boven dit.
Mijn lieve kindren, hoort, sprac hi,
| |
| |
Wat zullen wi verstaen hier bi.
Nu als wi striden moeten voort
Om te verwinnen, hets goet ghehoort;
Dat pert, daer du up best gheseten,
Verstant den zin, du zullest weten,
Dat es dijn meinschelike natuere,
Die di voortan te menicher ure
Buten den weighe zal willen ontdraghen,
Daer du in vreezen waers van plaghen;
Daer hoort di eenen breidel toe,
Daer men dat pert bi keeren doe,
Dat es dijn redelic verstaen,
Daer zaltu tpert met dwinghen leeren,
Ende doent met crachte weder keeren.
Es ooc dijn pert te lac, te draegh
In duechdelic werc naer Gods behaech,
Dijn sporen saltu hem dan stijf
Met discrecien slaen int lijf
Up dat ment dwinghe, maer niet en dode,
Ende wacker gheweint te Gods ghebode.
Penitencie, ende wille goet,
Dat zijn dijn sporen, des zijt vroet;
Siet dat du daer dijn pert met drijfs
Voort zo dattu zijn meester blijfs.
Dine glavie die sal wesen
Voorsienicheit, verstaelt met vreesen,
Omme van verre met te weerne
Tguent, dat vormaels plach te deerne
Waert ooc dat die glavie brake
| |
| |
So waert noot dat men tzwert uut trake;
Tzwert dattu trecken zalt moet sniden
Scaerpelic wel an beeden ziden.
Nu, kint Gods, sprac hi, wat zaltu
Verstaen bi desen zwerde nu:
Niet anders dan dat woord Ons Heeren,
Redene, waer bi ic zaelt di leeren.
Twoort Gods dat es een zwert dat deelt
De twee verheelde naghebuere,
Dat es de ziele, ende de natuere;
Want als de ziele zo vast an cleift
Natueren, die lettel duechden heift,
Bi welken aenclevene zoe moet volghen
Der zonden, daer God omme wert verbolghen;
So comt Gods woort, dat scaerpe zwert,
Snidende duer de middewaert,
Ende doet elken zijn alleen,
Die te voren waren ghemeen;
Dan heift God dat hem toebehoort.’
Hi sprac van Ysaien voort,
Den prophete, daer proufdi bi:
‘God, sprac hi, heift den gheist van mi,
Tusghen den hemele ende der erden
Up ghehouden, met groter werden;
In dexposicie, sprac broeder Jan,
Al es de ziele ghesceiden van
Den vleesche, daerze twoort Gods afsciet,
Soe en mach noch in den hemel niet,
Oc ne wilze ter eerden meer
Niet voordan doen haer weder keer;
| |
| |
Aldus zo staet zi tusghen beiden,
An Gode clevende onversceiden,
Om ruste te vindene onghestoort;
Ende willen zi weder maken acoort,
Ende hem in zonden te gader zetten,
Stappans zo zal men zonder letten
Gaen te sermoene, ende hooren twoort;
Dan zalze God sceeden rechte voort,
Ende alzo langhe als ment useirt
De ziele blijft ongecorumpeirt,
Ende houtstu vast dijn ziele alzo,
God es in haer, zo zi dan vro;
Maer comt corrupcie in dat vat
God sceet van di, versta wel dat.
Dijn pansier, sprac hi, dat versta,
Wat dat bediedt, dat volcht hier na:
Dat es van maelgen vast ghewrocht,
Met naghelen vast tsamen ghecnocht,
Daer duere ne mach men niemen doden;
Versta daer bi de ·X· gheboden,
Met ·XII· pointen vorwaer gheseit
Van onsen ghelove der kerstinheit;
Maer, kindren, hoort vort al ghemeen,
Wie der gheboden breket een
Hi moet mesdadich zijn van al
Ghelijc als die verdoomt zijn zal.
Proufen zo steldi hier of twee:
Deerste, sprac hi, dat zaghe ontwee
Eene maelge dijn rechte weder man
Ant pansier, dattu droughes an;
| |
| |
Dor dat gat stake hi di doot.
Dander maelgen, cleen no groot,
Ne mochten di der doot beweren,
No thelpen comen, maer te deren;
Want hoe du meer last draechs als du sterfs,
Hoe du di meer in pinen herfs.
Voort, zeidi, een ander prouve hier bi,
Die een leerare scrivende zi,
Of ic voor mi zie een casteel,
Poorten, vesten, muer ende torreel,
Staerc ende hooch besloten al;
Merc hoe ic dit ghewinnen zal.
Sie ic beziden een poortkin cleene
Openstaen, daer ic alleene
In comen mach, eist dan niet mijn?
Wat baten de staercke poorten sijn,
Ende al dat staerke, dat mer zach,
Of ict aldus ghewinnen mach!
Dus, kint, wiltu ontgaen der doot,
Hout gheheel tpansier, hets di wel noot.’
Voort, sprac hi, van der jacken wit:
‘Daer bi verstaetstu ombesmit
Eene zuvere consciencie reine,
Die moetstu boven al ghemeine
Eenpaerlic draghen met vaster minnen:
So saltu striden ende verwinnen.
Hoor, kind, sprac hi, die hebs begonnen
Den strijt te vechtene ende verwonnen,
Verblijt in Gode nu desen dach.
Weit dat men pleicht ende dat men plach
| |
| |
Int weder keeren van den stride
Victorieus te wesen blide,
Met trompen, met pipen der melodien,
Ende met alrande meinstrandien;
Wat willen wi nemen van al desen
Om zalichlijc verblijt te wesen;
Nem wi de haerpe dat zoete acoort,
Daer David Gods lof in brochte voort;
Naer dat wi dese dan hebben ghenomen,
So willic ons toot onser vromen
Exponeren der haerpen zin
Om te verblidene ons der in.
Merc, sprac hi, kind, ende wel bescauwe:
Boven wijt, beneden nauwe,
So es de haerpe ende binnen ol;
Daer an gherect die luden zoet.
Hier bi versta, het wert di goet,
Den werden lechame Christus,
Die saliche haerpe, die aldus
Staet boven, met aermen wide ontdaen,
Ant cruus, als diet al wille ontfaen,
Dat omoet zouct ende pais beghert.
Dese haerpe es vor al lovens wert;
Beneden zijn die werde voete,
Te zamen ghenagelt arde onzoete;
Dat werde lechaem al duer pijnt,
Dat vleisch verdorret ende al verdwijnt,
Met roden bloede al omme bevlect;
Adren ende zenewen al uut gherect,
| |
| |
Ghespannen staende ghelike snaren;
Met deser haerpe wi alle waren
Behouden, wi zondich wijf ende man;
Waer moghen wi bet up spelen dan,
Als onze ziele haer wille vermerghen.
Met recht zo ne soude niet willen verghen
Naer ander spel ter werelt wijt;
Lof zi dese haerpe ghebenedijt.
Nu zijt dan blide, sprac hi, als heden,
Die in victorien hebt ghestreden,
Kindren, daer of zecht Gode den danc,
Ende speilt up deser haerpen clanc,
Ghi zulter temptacie bi verdriven
Ende God zal seker bi hu bliven.’
Dits tander point van hem vorwaer;
Een deel der of al nieuwer naer,
Alzo en hebbict niet onthouden,
Mijnre ruder zinnen zijn dies descouden.
‘Terde point, sprac broeder Jan,
Daer men vruecht pleicht te crighen van,
Dats als men heift ghehadt discoort,
Ende datter een pais ghemaect zi voort,
Vulmaect in vrienscepen, vast, ghestade,
Eendrachtich blivende in rade, in dade,
Ende in des pais eendrachticheit.
Smaect men ghenouchte der vroilicheit.
Nu, kindren, sprac hi, weist voordan blide,
Ghi hebt in desen helichen tide
Ontfaen dat heliche werde Lam,
Dat ute den vader hier neder quam
| |
| |
Om pais te makene der zonden boete.
God gheve dat elc behouden moete
Menich woort van zoeter leere,
Sprac hi, van desen pointe meere
Dat ic te lichtelic over sla,
Mids dat mi uten zinne gha,
De welke stroyen menichfuldich.
Tvierde point, zeit hi, es men sculdich
Te verblidene, ende weit waer bi,
Dats als men zien mach dat men zi
Vereenicht met groten heeren verselt,
Ende ten groten state ghestelt;
Daer in zo sullen wi hebben vor oghen
Waertoe dat ons God heift ghetoghen,
Wat eeren dat hi ons heift ghedaen,
Ende wat wi van hem hebben ontfaen,
Zinen werden lechame precieus,
Niet min dan zoe, die glorieus
Ontfinc, die Maghet was vercoren
Van hem, daer hi of wilde gheboren
Wesen, die bloume es alre wive;
Hi ruste in haren werden live,
Lechamelic ende in de ziele van haer
Gheestelic, ende wi vor waer
Hebben ontfanghen ghestelic;
Dus zeicht scrifture zekerlic.
Een zalich meinsghe die alzo leift,
Als dat hi hier ontfanghen heift
Dat heliche werde Sacrament,
Hi ne can niet anders zijn bekent
| |
| |
Van namen dan oft ware een God;
So heift hi dan der vruechden lod,
Diet wel ontfaet ende vast behoudt.
Met rechte dan ghi verbliden zoudt;
God es in hu ende ghi in hem.
O zalich meinsche, nu blyscap nem,
Ende leift in Gode, God leift in di;
Ende als dijn tijt vulcomen zi
God zal di voeren in zijn rike
Van hier in vruechden eewelike,
Daer moet ons bringhen al te gader
Vul van glorien onse hemelsche vader,
Zone, helich gheest, een God te zamen,
In de werelt der werelden; amen.’
|
|
Auteursrechtvrij