|
| |
| |
| |
VI. [Om dat ic niet en can vulbringen]
Om dat ic niet en can vulbringen
Wat ic dichten wille of zingen,
Sonder de gracie Gods alleine,
Biddic hu, coninc der coningen,
Uwen troost wilt mi ghehingen,
Ende uwer moeder, der maghet reine,
Alzo ghewaerlic, alsic meine,
Niet dan tprofijt van die ic minne.
Soete onfaermicghe fonteine,
Verstaerct mijn aerme cranke zinne
Te dichtene yet, dies zoe ghewinne
Profijt ter ziele ende ooc te live,
Ende ic met haer behouden blive.
God, ic beghinne in uwen name,
Die onzen voorder maecte Adame,
Ende gaf hem zinen wille vri,
Ende naemt van zinen lechame
Een rebbe, also hu was bequame;
Ende spraect: ‘Ic wille dat zoe zi
Te dinen solace altoos bereet!’
Ghetoocht hebdi ons wel daer bi
Wee hem, die hem alleene weet.
Nu doet van mi dat hu es leet,
| |
| |
Ende blijft in mi, ende ooc in hare
Dit nieuwe jaer ende alle jare.
Natuere teeder, brosch, en cranc
Ruste zouct in haer ontfanc;
Heere God, ten besten dat bestier!
Dies en es niet leden lanc
Dat mi verwan des slaeps bedwanc;
Een droom cam mi te voren scier,
Die mi vertoochde een scoon vergier;
Noit men met ooghen scoonren zach.
Bizonder zachic een rozier,
Dat men met rechte wel prisen mach.
Een deel so moet ic doen ghewach
Van eenre bloume, die ic vernam,
Die mi allein voor al beqwam;
Als ic aensach die bloume zoet
Bezief ic dat mir herten bloet
Beroert wart, des ic wart vervaert,
Ende al verdarent; daer ic stoet
Qwam tot mi een vrouwe goet,
Edel ende van hoofscher aert,
Ende sprac: ‘Twi staestu bezwaert,
Waer es dijn moet, waer es dijn vruecht?
Elc zie vor hem hoe hi hem paert;
Men vint geen droufheit in de duecht;
Keer in tijts oftu best ontwuecht.
Die doolt, met rechte vraghen zal;
Die thalven keert ne doolt niet al.’
Alsic verstont de vrauwe fijn
Vercouvereirt beghonstic zijn;
| |
| |
Want vriendelic sprac si mi aen:
‘Vrauwe, seidic, dat herte mijn
Es in dier zoeter bloumen scijn
Ghequetst, dat mi ende ghevaen,
Beroert so hebbic hier ghestaen,
Ende in dar spreken niet een woort.’
De vrauwe sprac: ‘Daers niet mesdaen,
Wildi na rade werken voort.’ -
‘Wel, lieve vrauwe, sec acoort
Houdic wes ghi wilt raden mi;
Mochtic der bloumen bliven bi.’
Doe sprac de wise werdeghe vrauwe:
‘Vrient, niet te vele de bloume anscauwe;
Want di ne machse werden niet.
Soe es belooft in rechter trauwe
Den uppersten heere, die wachtze nauwe;
Want alle dingen hi hoort en ziet.
Die lucht die zoe te ghevene pliet
Die es hem zeere bequamelic;
Soutstu hem dies benemen yet
Vrient, boven al gruw di daer of.’
Vele vervaerder dan te voren
Wardic: ‘Werde vrauwe vercoren,
Seidic, waerwaert willic vlien?
Om alder werelt toe behoren
Verdiendic niet dies heeren toren;
Ay lasen, wat zal mijns ghescien!
| |
| |
Moet ic de bloume niet meer bezien,
Behouden de vrienscap van den heere,
So zal ic zelden vruechden plien;
Slevens zal mi verdrieten zeere.’ -
‘Hoor, sprac de vrauwe, wat ic di leere;
Leifstu voort na minen raet
Du zulze sien in haren staet.’ -
‘In haren staet, sec, vrauwe reyn,
Sal dat sijn in een ander pleyn
Dan dit; het dinke mi hier so scone.’ -
‘Jaet, sprac zoe, dits van prise clein;
Maer metten ingelen ghemein
Bi haren man, in sinen trone.’ -
‘O vrauwe, sec dat hi God lone,
Salicse moghen scauwen daer?’ -
‘Ja ghi, sprac zoe, ende spannen crone
Met steenen als bleckende sonnen claer.’ -
‘Vrauwe sec, een goet nieuwe jaer
Gheve hu die heere ende goet bejach;
Leert mi hoe ict verdienen mach.’ -
‘Dat doe ic gheerne, vrient, sprac zoe,
Hoor ende versta, ende zie wel toe:
Hebstu de bloume wel bezien?’ -
‘Lieve vrauwe, sec of ic doe!
Ja ic, nacht ende dach, spade ende vroe,
Es haer coluer gheplant in mien.
Nature hevet ghedeelt in drien,
Dats groen ende wit, ende daer toe root.’
Doe sprac de vrauwe: ‘Tbediet van dien
Te kennene es di van groter noot.’ -
| |
| |
‘Vrauwe, seidic, toot in mijn doot
Willic met jonsten dienen hu,
Wilde mi dat bedieden nu.’ -
‘Nu hoort, sprac zoe, dat willic doen;
Mercstu wel beneden tgroen
Betekent juecht ende vruechdelicheit;
Daer es de heere of ocuzoen,
Dat moet der varuwen zijn ontseit.
Groen es der vruechden omme cleit;
Want als men zal der waerheit lien:
Zonde brinct alle droufheit
Ende jaecht vrihede in scalkernien;
Dies zich vor di, men zoudt di tien
Verdeluwestu der blomen vruecht,
Die tgroen moet houden bi der duecht;
Bi der duecht so moetstu bliven,
Ende alle onneere van di driven.
Ja, wiltu sijn gheloont met haer,
Ende doestuut, vruecht zal di becliven;
Doestuut niet, metten keytiven
Saltu gherekent sijn hier naer;
Dus merc up tgroen beneden claer:
Vruecht in duechden, ende anders niet,
Ende om met haer te commene daer
Daer duecht ende vruecht te levene pliet.
Nu so willic di doen bediet
De varuwe, die in de middel staet,
Dies zoe den uppersten lof ontfaet.
Dit es de bloume van coluere
| |
| |
In de middel, die de figuere
Van zuverheden bewisen moet.
Bewacht es zoe in elker ure
Van hem, die heere es der natuere,
Wient eighin dat es de bloume zoet.
Alwaerstu nu als Saelmoen vroet,
Het ware di noot soutstu begheren
De bloume thebbene in dijn behoet,
Ende haer coluer van blamen weren,
Dat ic di secghe hout met versceren:
Werdt haer coluer besmedt van di,
Des heeren wrake die stater bi.
Stater dan bi de wrake des heeren,
Liever help reinicheit vermeeren
Dan mindren om den hoochsten loon,
Ende wil ooc zuver leven leeren,
Ende al onrein dinc van di keeren
Om te ghelikene der bloumen scoon,
Dat ghi te zamen in den troon
Noch croon ontfanghen moet hier na.
Onrein ghenouchte, dats al een hoon,
Die tsamen ziele ende lijf versla.
Vrient, sprac die vrauwe, noch meer versta
Vanden rooden colueren boven,
Wiens werdicheit wi met rechte loven:
Tcoluer dat upperst es ghestaen,
Dats root, als de robijn ghedaen;
Minne es daer betekent bi.
Den heere heift zoe in haer ontfaen,
Die wille die stat alleine beslaen
| |
| |
Boven al, als coninc vri.
Nu wacht wel dat hi niet en zi
Ontvrijt van sijnre ervelicheit
Bi di; maer min alzo dat hi
Di vrye van alre stervelicheit.
Natuere es dies verdervelicheit;
Ghelooft haer niet wat zoe di rade,
Du viels bi haer in sterven scade;
Dus saltu zien dese varuwen an,
Ende vouch dijn minne int hoochste dan
Ghelijc de bloume met rechte moet,
So muechstu werden des heeren man;
Want hi der erven di ooc wel jan,
Die hi bereedt der bloumen zoet.
Nu ghef Marien des inghels groet,
Dat zoe di helpe, ende sta in staden
Dattu der zondeliker vloet
Na sheeren gheliefte moet duer waden
Om metter bloume, by zijnre ghenaden,
Crone te spannene in zijn rijc,
Sonder versceeden, eewelijc.
Noch moetstu weten, sprac de vrauwe,
Van ·IX· leteren, die ic scauwe
An dezer zoeter bloumen name;
Dien letteren moestu zijn ghetrauwe,
So saltu leven zonder rauwe,
Ende zonder scande, ende zonder blame.
Deerste es een ·M· die wel betame
Di te draghene, dats emmer waer,
Dats Miltheit, na der zielen vrame,
| |
| |
Nuttelic, goet ende oorbaer.
Een ·E·, dats Eere, die staet daer naer,
Die lettere saltu behouden vast;
So gaestu vry der zonden last.
Een ·R· die derde letere wert,
Dats Redelicheit; sowat beghert
Natuere, men saels niet al ghehingen;
Want zoe dicwile ploucht ende hert
Dat der zielen doodlic dert;
Maer redene can vrucht behouden bringen.
Een ·G· comt daer na zonderlingen,
Dats Goedertierheit; der bi vernem
Den raet des conincx der coningen:
“Leert an mi, spreict hi, dat ic bem
Goedertiere.” Dus leer an hem
Dat al dijn werc ende dijn ghedocht
Si goedertiere, ende daer toe zocht.
Noch een ·R· staet bi der ·G·,
Die zaltu draghen hoet di verghee;
Reinicheit daer bi verstaet.
Tghepeins dat es ghelijc der zee,
Ende doet der zielen dickent wee,
Wanneert onreinicheit bevaet;
Hu zeide, hu woort, ende hu ghelaet
Sal reinlic zijn, ende hu abijt
Gheordineirt na sulker maet
Dat redene hu niet en doe verwijt;
Al wille hu ooc in eenicher tijt
Ommate temptatie doen te sterc,
Wederstaet met crachte twerc.
| |
| |
Na dese ·R· so staet een ·J·;
Jonstelicheit so merc daer bi.
Jont elken goet hoe hi di jan;
Eist ooc dat yemen spreict van di
Dat dijnre ghenouchte contrarie zi,
Wilt Gode voor hem bidden dan;
Want God al dinc best vougen can.
So ghef hem di in zijn bestier,
Du salter bate vinden an.
Nu merc de letere die staet hier,
Dat es een ·E·, die groot verschier
Den minre doet, ende maect beqwame;
Edelheit es haer proper name.
Niemen en dar der name zwighen;
Want men machze wel ghecrighen,
Al gheefze de gheboorte niet.
Wie hem te duechden wille nighen,
Ende om eere te crighene prigen,
Ende die men reine van zeden ziet,
Dien eist dat men te nomene pliet
Edele, wiene wan; hets recht,
Bi duechden es edelheit ghesciet;
Onduecht maecte eerst den scalken knecht.
Siet dat ghi uwen zin dan lecht
An duecht, an eere, an zeden rein,
So heet hu edel groot en clein.
Een edel letere staet hier naer,
Die Trauwe bediedt int openbaer;
Daer saltu nimmer sceiden af.
Trauwe wil altoos secghen waer,
| |
| |
Trauwe heift ende hadde oyt al ommaer,
Sonder daer duecht ende eere an claf.
De zeghel die God den meinsghe gaf
Van zijnre werden, dat es zijn trauwe;
Alle ghewerken werden caf,
Die men zonder dien zeghel bauwe.
Nu groet Marien, der inghelen vrauwe,
Bidt haer dat zoe den zegel dijn
Moet bringen daer die zalicghe zijn.
Noch een ·E· die staet int lest,
Dats Eewicheit; dijn herte vest
Altoos om teewicghe solaes.
Wie anders peinst vorwaer hi mest,
Die hier met vruechden maect zijn nest;
Sijn solaes dat werdt ailaes.
Vrient, sprac die vrauwe, ofstuut verstaes,
So werker na, want diet ghevroedt,
Ende willens werpt voor tsijs een aes,
Hets recht dat hi de canze boedt.
Noch radic ghi Marien groedt,
Bid dat zoe metter bloumen zoete
Di eewelike behouden moete.
Nu wil dijn ogen neder slaen,
Merc up die bloume, die es ghestaen,
Omoedelic neder bider erden,
Dat point dat wil van haer ontfaen;
Omoedich blijfze Gode onderdaen,
Anders bestu van cranker werden;
Scu dat Gods vrienden noit en begherden.
Adieu, sprac zoe, nu willic gaen.’
| |
| |
Des sceiden woorden mi zo derden
Datticker bi ontwiec te zaen;
Gherne haddic haer ghedaen vermaen
Wie zoe was, ende hoe zi hiet;
Maer ic ontwiec, in sacher niet.
Ic biddu bloume, reine vrucht,
Bidt vor mi met zoeter lucht
Met desen goeden nieuwen jare.
Altoos zo willic hebben ducht
Uwer eeren, ende doen versucht
Up de zoete leeringe clare,
Die mi de werde vrauwe care
Heift alzo vriendelijc bewijst.
Dat uwer eere es contrare
Weidt dat mi daer of zeere afgrijst;
Te zamen moeten wi sijn ghespijst
Met onsen heere in hemelrike
Van eewen teewen eewelike.
|
|
Auteursrechtvrij