OSO. Tijdschrift voor Surinaamse taalkunde, letterkunde en geschiedenis. Jaargang 30

[p. 469]

Berichten

Op zoek naar 420 tekeningen van Gerrit Schouten

De Surinaamse kunstenaar Gerrit Schouten (1779-1839) maakte diorama's en prachtige natuurgetrouwe botanische en zoologische tekeningen. Op dit moment zijn er 154 plantentekeningen en 24 dierentekeningen van Schouten getraceerd in collecties in Paramaribo, Amsterdam, Leiden, Londen en San Francisco.

Onlangs vond onderzoeker Ruud Vlek een catalogus van de veiling van boeken en prenten en tekeningen van Mr. Adriaan François Lammens (Vlissingen 1767-Den Haag 1848). Lammens was van 1816 tot 1836 rechter in Suriname. Lammens was een vriend en bewonderaar van Gerrit Schouten en verzamelde tekeningen van Schouten. In 1821 werd Paramaribo verwoest door een grote stadsbrand, waarbij ook Lammens' huis en verzameling verloren gingen. Na deze tegenslag begon hij opnieuw met het verzamelen van tekeningen van Gerrit Schouten. In 1836 remigreerde Lammens met zijn vrouw Carolina Maria Schouten, de dochter van Gerrit Schouten, naar Nederland en vestigde zich in Den Haag. Hij overleed in 1847 op 80-jarige leeftijd in Den Haag. Zijn schitterende verzameling boeken, prenten en tekeningen werd in 1848 geveild bij Van Stockum in Den Haag.

De veilingcatalogus vermeldt een verzameling van 420 tekeningen van Gerrit Schouten: 321 dierentekeningen en 99 plantentekeningen, uit de jaren 1824-1834. De catalogus is zeer expliciet over de kwaliteit van de tekeningen: ‘Deze belangrijke collectie, eenig in haar soort, onderscheidt zich door getrouwheid en keurigheid van teekening, natuurlijkheid van kleuren en uitgebreidheid in getal van voorwerpen daarin vervat’.

Het zou fantastisch zijn als deze 420 tekeningen van Gerrit Schouten teruggevonden kunnen worden! Het is mogelijk dat een particuliere koper de gehele of een deel van de verzameling heeft gekocht. Ook zou een binnenlands of buitenlands museum de tekeningen in bezit kunnen hebben. Deze musea werden soms bediend door handelaren in naturalia die veilingen bezochten. En mogelijk is de verzameling later nog eens ter veiling zijn gekomen.

Geachte lezer, mocht u aanwijzingen vinden voor de verblijfplaats van deze tekeningen, dan stel ik het zeer op prijs als u deze informatie wilt delen. Het zou geweldig zijn om deze prachtige verzameling tekeningen van Gerrit Schouten te kunnen ontsluiten.

[p. 470]

U kunt contact opnemen met:

Clazien Medendorp

Schubertlaan 16

7522 JR Enschede

[e-mail]

[phone]

Literatuur

C. Medendorp Gerrit Schouten (1779-1839); Botanische tekeningen en diorama's uit Suriname. Amsterdam, KIT Publishers, 1999.

C. Medendorp Kijkkasten uit Suriname; De diorama's van Gerrit Schouten. Amsterdam, KIT Publishers, 2008.

Promotie Eugenio van Maanen

Dat de binnenstad van Paramaribo is opgenomen op de werelderfgoed-lijst van UNESCO, draagt niet bij aan de binding tussen de etnische bevolkingsgroepen. De claim van de VN-organisatie dat het gebouwde koloniale erfgoed in de Surinaamse hoofdstad van ‘outstanding universal value’ zou zijn, is ongegrond. Verschillende bevolkingsgroepen voelen zich nauwelijks betrokken bij de oude koloniale gebouwen. Ondertussen laat de overheid een groot deel van de panden verkrotten. Dat concludeert de sociaal geograaf Eugenio van Maanen die op 30 juni aan de Rijksuniversiteit Groningen cum laude promoveerde. De titel van het proefschrift luidt: ‘Colonial heritage and ethnic pluralism: its sociopsychological meaning in a multiethnic community’.

Voor zijn onderzoek analyseerde Van Maanen het cultuurbeleid van de Surinaamse overheid, interviewde hij experts en bracht hij de houding van de verschillende etnische bevolkingsgroepen ten opzichte van het gebouwde erfgoed in kaart.

Promotie Oberon Nauta

De kwaliteit van het openbaar bestuur in de Caraïbische rijksdelen laat te wensen over. Dit komt omdat de eigen, op Nederland geënte, wet- en regelgeving geen rekening houdt met de Caraïbische werkelijkheid. Tot deze conclusie komt bestuurskundige Oberon Nauta in zijn proefschrift. Nauta pleit voor het intensiveren van het toezicht op en actieve inmenging in het lokaal bestuur. Nauta is gepromoveerd op 17 juni aan de Universiteit Utrecht. De titel van zijn dissertatie luidt: ‘Goed bestuur in de West; Institutionele en maatschappelijke beperkingen voor goed bestuur in de Caribische Rijksdelen’.

[p. 471]

Promotie Natascha van der Dijs

Binnen de Curaçaosche gemeenschap speelt etniciteit een belangrijke rol. Diepgewortelde mentale patronen, veroorzaakt door een slavernijverleden blijven voortbestaan binnen de Curaçaosche samenleving. De aard van de etnische identiteit wordt vooral gekenmerkt door een mono-ethnische identificatie. Dit blijkt uit het proefschrift van Natasha van der Dijs die op 29 maart aan de Universiteit Utrecht promoveerde. De titel van de dissertatie is: ‘The nature of ethnic identity among the people of Curaçao’.

Oratie Lalla Rookh leerstoel Hindostaanse migratie

Op 6 juni hield Chan Choenni zijn oratie bij de faculteit der letteren van de Vrije Universiteit Amsterdam bij de aanvaarding van het ambt van bijzonder hoogleraar met als titel ‘Integratie Hindostani stijl; Over de migratie, geschiedenis en diaspora van Hindostanen’. Kern van zijn oratie was het specifieke karakter van de Hindostaanse integratie in Nederland: het Hindostaanse succes op sociaaleconomisch terrein (sociaal-economische integratie) en het onderschrijven door Hindostanen van de westerse basiswaarden en normen (culturele integratie). Daarentegen zijn Hindostanen op politiek gebied (politieke integratie) minder succesvol. Als belangrijkste studieveld ziet Choenni het beschrijven en verklaren van het integratieproces van Hindostanen in Nederland en in Suriname.

Voortzetting leerstoel West-Indische letteren

De bijzondere leerstoel West-Indische letteren, in september 2006 ingesteld vanwege de Stichting Instituut ter Bevordering van de Surinamistiek (ibs) en mede mogelijk gemaakt door de Stichting Bert Schierbeekfonds, is voorlopig gered. De Antilliaanse zakenman Gregory Elias heeft zich voor € 45.000 garant gesteld voor de leerstoel en het Nederlands Letterenfonds heeft een garantie gegeven van € 5.000 per jaar. Met dit bedrag kan de leerstoel drie jaar vooruit. Voor de leerstoel is jaarlijks € 20.000 nodig, maar dat geld was er niet meer: bijzondere leerstoelen worden door de uva niet gefinancierd. Het curatorium van de leerstoel stelt alles in het werk om aanvullende fondsen te vinden waardoor de leerstoel in ieder geval voor de volle termijn van vijf jaar gecontinueerd kan worden. Hierdoor kan bijzonder hoogleraar Michiel van Kempen in ieder geval verder met zijn werk. De leerstoel heeft op het moment zestien promovendi. De eerste promovendus is Cynthia Abrahams die met succes een proefschrift verdedigde over Robin ‘Dobru’ Raveles.

Prijs voor scriptie over zeeuwen in Suriname

De J.R. Bruijn-prijs voor de beste scriptie over maritieme geschiedenis is in mei uitgereikt aan de historica Suze Zijlstra. De titel van haar scriptie luidt: ‘“Om te sien of ick een wijf kan krijge, want hebbe deselve seer nootsaeckelijck vandoen”; Migratie, kolonisatie en genderverhoudingen

[p. 472]

tijdens de Zeeuwse overheersing van Suriname (1667-1682).’

Zij onderzocht de Nederlandse samenleving in Suriname in de jaren van het Zeeuwse bewind (1667-1682), een periode waarover nog weinig bekend was. Een belangrijke bron voor dit onderzoek waren de Sailing Letters, brieven die aan boord waren van schepen die, onderweg van uit Suriname naar Nederland, werden gekaapt door de Britten. In het varia-nummer van oktober 2010 schreef Zijlstra het artikel: ‘Slaafse vrouwen in Suriname; De representatie van de verhouding tussen man en vrouw in vroegmoderne reisteksten’.

Dubbelspel van Frank Martinus Arion vertaald in Papiamentu

In 1973 kwam Frank Martinus Arion met een klap de Nederlandse literatuur binnen. Zijn debuutroman Dubbelspel kreeg juichende kritieken en werd bekroond met de Van der Hoogtprijs. Nu is het boek voor het eerst verkrijgbaar in het Papiamentu, de taal van het eiland waar de roman is gesitueerd. Dubbelspel is een roman over vier dominospelers, gezeten aan een tafeltje in het Curaçaose dorpje Wakota. De rust die hen omgeeft is schijn. Wat een pastorale leek, blijkt plotseling een strijd op leven en dood. Want de mannen nemen ook hun problemen mee naar het dominotafeltje: aan het eind van de dag kennen we hun gedachten over elkaar, over elkaars vrouwen, over politiek en over de wereld. Het hele register van verborgen vijandschap en schijnheiligheid is opengetrokken en de lezer blijft verbijsterd achter. De Papiamentu editie, getiteld Changá is verschenen bij De Bezige Bij.

In Memoriam Chris de Beet (Bunnik, 19 November 1944 - Bilthoven, 28 Juli 2011)

Op 28 juli jl. overleed in Bilthoven na een na een kortstondig ziekbed de antropoloog Chris de Beet. De Beet geldt als een groot kenner van de Marroncultuur in Suriname. Zijn kennismaking met Suriname begon toen hij midden jaren zestig zijn diensttijd in Suriname vervulde. Hij raakte voor de rest van zijn leven geboeid door het land en zijn bevolking. Na zijn diensttijd studeerde hij culturele antropologie bij onder meer H.U.E. Thoden van Velzen aan de Rijksuniversiteit Utrecht. Na zijn afstuderen in 1972 vertrok hij met zijn partner en antropologe, Miriam Sterman, naar Suriname voor een antropologisch veldwerk onder de Matawai, een gemeenschap van Marrons, gevestigd langs de Boven-Saramaca (en toen ook al) in Paramaribo. In 1981 promoveerden zij op dit onderzoek bij Thoden van Velzen met een gezamenlijke dissertatie: People in between; The Matawai Maroons of Suriname.

Vanaf 1979 werkte Chris de Beet met Mirjam Sterman aan de Universiteit Utrecht voor het project Bronnenonderzoek Bosnegersamenlevingen (BSB-serie, later BSA-serie). Alleen of met onderzoekspartners publiceerde hij tussen 1979 en 1995 in het kader van dit project een

[p. 473]

aantal historische monografieën in de BSB/BSA-reeks:

De Tapanahony Djuka rond de eeuwwisseling; Het dagboek van Spalburg 1896-1900, BSB, deel 5.

Aantekeningen over de geschiedenis van de Kwinti en het dagboek van Kraag (1894-1896), BSB, deel 6.

De Saramakaanse vrede van 1762; Geselecteerde documenten. BSB, deel 8. De Eerste Boni-Oorlog, 1765-1778. BSB, deel 9.

Skrekiboekoe; Boek der verschrikkingen; Visioenen en historische overleveringen van Johannes King. BSA, deel 17.

In de tweede helft van de jaren tachtig vertrok Chris de Beet naar de universiteit van Amsterdam waar hij tot aan zijn pensionering werkzaam was als universitair hoofddocent bij de afdeling sociologie en antropologie. Naast veldwerk in Suriname verrichtte De Beet onderzoek in Sierra Leone. De laatste jaren kon men hem veelvuldig vinden in het Archief van Zeeland te Middelburg voor een studie naar slavenschepen met bestemming Suriname. Dit onderzoek heeft hij helaas niet meer kunnen voltooien.