OSO. Tijdschrift voor Surinaamse taalkunde, letterkunde en geschiedenis. Jaargang 26

[p. 213]

Maurits S. Hassankhan & Jerry L. Egger
In Memoriam Jozef Siwpersad (1944-2007)

Het was een onopvallend, kort bericht in één van de lokale kranten in Suriname. Jozef Siwpersad is op maandag 22 januari 2007 overleden in zijn woonplaats Den Haag, Nederland. Onder wetenschappers is Jozef Siwpersad bekend geworden met zijn werk De Nederlandse regering en de afschaffing van de Surinaamse slavernij (1833-1863) dat in 1979 verscheen. Hij is een van de vele Surinamers die in Nederland studeerden en daarna naar hun vaderland terugkeerden. In de jaren tachtig van de vorige eeuw is hij tot tweemaal toe naar Nederland uitgeweken en hij is daar uiteindelijk gebleven, terwijl hij de band met Suriname nimmer heeft losgelaten.

Jozef Prabhudass Siwpersad werd geboren in Nickerie op 3 december 1944 en werd op jonge leeftijd naar Paramaribo gestuurd om er te studeren. Na het MULO te hebben doorlopen, behaalde hij het diploma van de kweekschool in 1963 en de toenmalige hoofdakte in 1966. Vanaf 1963 werkte hij als onderwijzer en later als hoofd van een lagere school in Paramaribo.

Van 1966 tot 1969 volgde hij de toen net in het leven geroepen MO-A-opleiding geschiedenis op het Didactisch Instituut, de voorloper van het Instituut voor de Opleiding van Leraren (IOL). De opleiding was opgezet door Eugène Gessel, die tevens cursusleider en docent was. Siwpersad behoorde tot de eerste lichting MO-A-geschiedenisstudenten. Na het be-

[p. 214]

halen van zijn MO-A-diploma in 1969 ging hij naar Nederland, waar hij aan de Universiteit van Groningen zijn geschiedenisopleiding voortzette en waar hij bevriend raakte met onder meer Maurits S. Hassankhan die ook in dat jaar aan dezelfde universiteit met zijn geschiedenisstudie was begonnen.

Na voltooiing van zijn doctorale opleiding in 1969 kreeg hij op voordracht van zijn hoogleraar E.H. Kossman een studieopdracht om over het onderwerp van zijn scriptie een proefschrift te schrijven.

Na zijn promotie in 1979 keerde hij terug naar Suriname waar hij op verschillende plaatsen zijn krachten heeft gegeven. Hij werd tewerkgesteld op het ministerie van Onderwijs, waar onder leiding van minister R.R. Venetiaan talrijke onderwijsvernieuwingen werden doorgevoerd. Een van de grote veranderingen was de Surinamisering van het onderwijs, waarbij zowel de structuur van het onderwijs als de curricula werden aangepakt. In die periode werd het ULO, dat niet meer aan de eisen voldeed, opgeheven en vervangen door het LBGO (Lager Beroepsgericht Onderwijs). Ook werd het Trefossa-Instituut opgericht, een opleidingsinstituut waar leerkrachten voor het VOJ (Voortgezet Onderwijs voor Junioren) werden opgeleid met een opleidingsbevoegdheid in twee vakken.

Siwpersad kon toen nier op de Universiteit aangetrokken worden, aangezien er geen studierichting geschiedenis bestond, en voor het VOS (Voortgezet Onderwijs voor Senioren) was hij met zijn gepromoveerde status waarschijnlijk een te zware docent.

Hij werd daarom op het MINOV tewerkgesteld als projectleider van het PVCB (Project Vernieuwing Curriculum Basisonderwijs). Binnen het kader van dit project werden nieuwe curricula ontwikkeld voor de vakken van het basisonderwijs. Siwpersad heeft meegeholpen de lesbrieven voor het LBGO te ontwikkelen (1979-1981) en hij heeft op de afdeling Historische en Maatschappelijke Studies meegewerkt aan de herziening van het geschiedenisonderwijs op het MULO (1984-1988).

Siwpersad heeft tot 1989 ook gewerkt aan het IOL, eerst als deeltijd-docent en later als voltijddocent. Daar heeft hij meegeholpen het curriculum te vernieuwen en doceerde hij verschillende vakonderdelen, zoals Theoretische Geschiedenis, Nieuwste Geschiedenis en Geschiedenis van de Amerika's.

In 1980 heeft hij meegewerkt aan het zogenaamde dekolonisatieproject van het ministerie van Onderwijs, dat onder leiding stond van Jack Menke. Er is toen een map geproduceerd met materiaal waaronder een boekje onder de titel Dekolonisatie anno 1980. Siwpersad droeg er artikel over de dekolonisatie van Suriname aan bij.

Een andere belangrijke bijdrage van Siwpersad aan het geschiedenisonderwijs in Suriname was zijn deelname aan het eerste en tot nu toe enige geschiedenissymposium in 1985. Op dit symposium Geschiedenis-onderwijs en geschiedbeoefening in Suriname werd door de deelnemers

[p. 215]

gediscussieerd over de problemen met betrekking tot het geschiedenisonderwijs en de geschiedbeoefening in Suriname. Samen met Evelien Bakker presenteerde hij een paper over de historiografie van Suriname. Uit dit symposium is toen een document met aanbevelingen voortgekomen, waarvan het grootste deel helaas niet is uitgevoerd.

In de tweede helft van de jaren tachtig was Siwpersad bestuurslid van de VHP. Door zijn politieke betrokkenheid hij enkele gevoelige zaken, kreeg hij de indruk dat hij beter het land kon verlaten. Dat deed hij in 1989. In Nederland was hij helaas minder actief als wetenschapper op het gebied van de Surinaamse geschiedenis. Wel was hij zeer actief op maatschappelijk vlak. Het aantal organisaties en activiteiten is te groot om ze alle op te sommen. Vermeld mag worden dat hij intensief heeft gewerkt aan de integratie en positieverbetering van allochtonen in de regio Den Haag, in het bijzonder voor de Surinamers aldaar. Ook was hij op cultureel gebied ijverig en heeft hij meegewerkt aan de oprichting van media voor de Hindostanen in die regio. Hij was initiatiefnemer voor de zogenaamde districtendagen die in Nederland werden georganiseerd. Hij was actief in de politiek en werd twee keren gekozen als raadslid voor het CDA in de gemeente Den Haag. Als Nickeriaan was hij zeer betrokken bij het wel en wee van zijn gehoortedistrict, getuige het feit dat hij tot zijn heengaan secretaris was van de stichting Vrienden van Nickerie. In de jaren tachtig was Jozef Siwpersad ook betrokken bij het IBS: hij zat in de redactieraad van Oso.

Zijn proefschrift De Nederlandse regering en de afschaffing van de Surinaamse slavernij kan als een standaardwerk worden beschouwd. Het wordt alom geciteerd in werken over de afschaffing van de slavernij in de Nederlandse koloniën. Met dit werk heeft hij zo'n indruk gemaakt dat hij van 1987 tot 1989 werd opgenomen in de redactiecommissie van de UNESCO's General History of the Caribbean die toen geïnitieerd werd en die inmiddels in verschillende delen is verschenen.

Vermeldenswaard is tenslotte dat Siwpersad in 1983 onderzoek heeft gedaan over verzet van slaven in Suriname en dat hij toen een manuscript heeft geproduceerd dat nog steeds niet is uitgegeven. Hij probeerde zijn manuscript steeds te verfijnen, maar uiteindelijk is het er niet meer van gekomen om het aan een groot lezerspubliek prijs te geven. Hopelijk wordt dit werk postuum nog uitgegeven.