OSO. Tijdschrift voor Surinaamse taalkunde, letterkunde en geschiedenis. Jaargang 23

[p. 147]

Annel de Noré
Wat bezielt me?

Wat bezielt je? vroeg ik me af als ik dagen- en nachtenlang met een extatische glimlach achter de computer zat. Mijn jongste zoon maakte zich zorgen. ‘Mam, wat is er met je? Je ziet er zo...eh, raar uit.’ De achterdocht was van zijn gezicht te scheppen nadat hij onopgemerkt achter me was blijven staan om te zien wat zijn moeder aan onzedelijks had zitten uitspoken, nou ja typen. Hij troonde me mee naar de spiegel zodat ik mijn eigen verrukte tronie kon bekijken. Helaas, toen ik me gedwee ernaar toe had laten leiden en mijn evenbeeld me aanstaarde, zei hij: ‘Je had jezelf zonet moeten zien, ma.’ Niettemin ving ik een glimp op van een verdwaasde en verzaligde facie die in de verte iets had van mijn oude gezicht. Hoe erg moest het een minuut of wat daarvoor geweest zijn? Dat weer ik niet. Wel weet ik dat het het heerlijkste was dat ik in jaren had meegemaakt. Tegelijkertijd zwoor ik dat ik me nooit aan een erotische tekst zou wagen. Want, wat zou er in dat geval van me worden?

Met een zorgeloosheid die mij, Netty Simons, vreemd was, wuifde Annel de Noré alle bedenkingen weg. Ze voerde me mee naar een gebied waar ik mijn mededogen, mijn angst om te kwetsen, mijn lafheid om te uiten waar mijn hart vol van is, mijn opportunisme vergat. In de zoektocht naar de waarheid, naar eerlijkheid, naar rechtvaardigheid kwam ik bij verrassing ook mezelf sporadisch tegen. In lachspiegels, in spookhuizen, in labyrinten, in sprookjes.

O jawel, ik was de prinses en ik was de heks. De toverprins die als verplicht nummer keer op keer de hoofdrol speelt in de befaamde tragikomedie: het geluk van de vrouw ligt in uw handen. Ik was een vrouw en ik was een man. De zeemeermin en de zeemeerman. De kaalgeschoren zusters van de zeemeermin was ik ook. Hoewel ik in het dagelijks leven zwaar hetero ben, voelde ik wat een lesbische voelt. Ik leerde cryptische taal van jaren het ontcijferen, ik kon de hiëroglyfen van het gevestigde mannenrijk ontraadselen, orakels bleken abracadabra. Ik leefde in de hemel en donderde op tijd terug op aarde om te staren naar mijn smerig aangekoekte gasfornuis en een broodje tomaat neer te kwakken voor mijn zoon die niet van tomaat houdt. Net als alle anderen die zo arrogant waren de hypocrisie te willen ontmantelen, heb ik het echter geweten; voor zover ik het nog niet wist. Ik had veel, maar bovenal had ik willens en wetens het taaie, overjarige maagdenvlies, het taboe van de truttige vrouwelijke bescheidenheid en zedigheid op de brandstapel proberen te gooien. Dus, brandde ik mijn billen aan het zelf aangestoken vuur.

Reeds de eerste dag toen de tweede persoon mij feliciteerde - ik had met het typoscript van De Bruine Zeemeermin de eerste prijs gewonnen in een prijs-

[p. 148]

vraag die uitgeschreven was door de Nederlandse ambassade in Venezuela - kreeg ik een hartig voorvuurproefje. ‘Ga nou niet denken dat je een geweldige schrijfster bent,’ voegde ze toe aan haar - naar eigen zeggen - welgemeende proficiat. Dansend als een karikatuur van Muhammad Ali had ik de eerste uppercut als een donderslag bij heldere hemel regen mijn harses gehad. Iets lager, helemaal below the belt, was de volgende dreun die een goedwillende vriend me verkocht. Ik werd in een koetjes en kalfjesgesprek uitgemaakt voor megalomaan. Ik wist zeker dat het woord iets te maken moest hebben met hoogmoedswaanzin maar trotseerde bij thuiskomst een volle blaas en greep mijn Groot Van Dale-woordenboek en zocht het gewraakte woord op. Nee, het betekende niet hoogmoedswaanzin, maar grootheidswaan. Ja, ik had het moeten weten. Nee, ik had het niet moeten opzoeken: ja, daar stond het, zwart op wit. Ach, maar dit boek dateert van 1983 troostte ik mezelf. Bovendien was het bij Varekamp in de aanbieding, dus er was vast iets mee loos, want hij, mijn goede vriend, kon het onmogelijk zo bedoeld hebben.

Ik begon te lachen. Ik lachte zo hard dat de tranen me over de wangen stroomden... en ik het in mijn broek begon te doen.

Mijn leven lang had ik ‘cool’ en arrogant willen zijn en wat mij, het vriendelijke, aardige mensje niet was gelukt, speelde die Annel de Noré klaar met een paar lullige pennenstreken. Ze liet mij wel achter met de verlegenheid van anno puberteit. Iets van ergens heel lang geleden. Tenminste dat had het moeten zijn.

Door de coolheid van Annel kwam ik op de Surinaamse tv. Dat zou mijn alter ego Netty Simons nooit hebben gedurfd. Het uur van de waarheid, vond Annel. We gingen er met zijn tweeën naar toe. Netty vluchtte terwijl Annel suikerzoet de presentator in de studio overtuigde dat ze een zeer, zeer bescheiden mens was. Met als gevolg dat Netty Simons de volgende dag te horen kreeg dat er geen grotere contradictie bestond dan een mens die van zichzelf beweerde dat hij bescheiden was. Want dat was de onbescheidenheid ten top.

Tja, zal ik u de rest van de onderhuidse schimpscheuten, de verdachtmakingen, de roddels, de lastercampagne vertellen? Waarom zou ik?

Ik herhaal liever dit. Ondanks de immense pijn, de onuitwisbare persoonlijke schade en de ongeneeslijke wond die hierdoor bij mij veroorzaakt zijn, was het schrijven alle ellende toch meer dan waard. Zoals ik al zei: ik heb een wereld ontdekt die niet van deze wereld is. Halleluja!

Nee, ook die is niet altijd mooi, vredig of harmonieus, maar ik zou voor geen klatergoud van deze aardse wereld de roes van de goudkoorts van die fictieve wereld willen missen. De vergetelheid die je er vindt, is onvoorstelbaar. Ach, en al is het er wel eens vergeven van de muskieten het is een Eldorado waar je je in onstoffelijk goud kunt baden. Als u me niet gelooft, reis met me mee de volgende keer. Durft u zich bloot te geven, een solostriptease te doen? En dan is er nog een tweede reden. Veel mensen, zowel mannen als vrouwen

[p. 149]

vertelden me dat ze op zo'n boek hadden gewacht. Een boek waarin ze zichzelf en anderen herkenden. Bedoelde mijn vriend dit toen hij zei: megalomaan?

In eerste instantie probeerde een enkele man me aan te wrijven dat ik mijn persoonlijke frustratie ‘verhaalde’ op ‘onschuldigen’. In laatste instantie dat een forse vriend en dito vrijpartij me zouden doen opfleuren. Opfleuren gebruik ik hier uit poëtische vrijheid als eufemisme voor het opkalefateren dat hij kennelijk bedoelde. ‘Honderdtien volt voldoet niet meer bij vrouwen van jouw leeftijd. Twee-twintig moet je ze geven,’ zei de wolk van een wolf en ondergetekende grinnikte als een wolk van een schaapje. Lieve Heer, alle andere vrouwen worden oude taarten en behouden aldus de uitstraling van iets lekkers. Zal ik, om één enkel boekje tot de orde van de airco's, oftewel het oud ijzer en naarmate de tijd meedogenloos voortschrijdt, tot de orde van het oud roest, veroordeeld worden? Toch aardig dat hij me de raad voor en niet na De Bruine Zeemeermin gaf. Anders was het boek er volgens zijn stellige bewering niet geweest. Trouwens zou die twee-twintig volt helpen? Over het algemeen ben ik niet nieuwsgierig van aard, maar als bij mij de nieuwsgierigheid eenmaal gewekt is...

Of de enigszins vrij vertaalde mening van een eigen-schuld-, hemel-hel-verdoemenis- en voorbestemming-doemdenker: ‘Wie slecht leeft en reïncarneert, komt als vrouw terug. Alleen vrouwen die net zo gemeen zijn geweest als mannen, worden weer vrouw. Dus alle vrouwen hebben gewoon hun verdiende loon.’

Toch gaven zowat alle mannen toe dat ze zichzelf waren tegengekomen en dat ze waren gaan nadenken en dat ze misschien daarom zo naarstig naar een verdediging zochten. In ieder geval is nadenken volgens mij een eerste aanzet tot verandering.

Vrouwen in alle maten en soorten, met en zonder partners of ‘exen’ begrepen minstens één van de hoofdpersonen uit De Bruine Zeemeermin omdat ze zich in een soortgelijke situatie bevonden of hadden bevonden. Een enkeling was ziedend zelfs na mijn uitleg dat ik alleen had willen demonstreren wat er plaatsvond zonder daarbij een waardeoordeel te vellen over goed of slecht. En verder dat vrouwen de pineut zijn als het misgaat in relaties en dat juist door de force majeur-positie waarin ze zich bevinden (neen, denken te bevinden!) er niet vlug iets zal veranderen aan hun opportunisme en dus evenmin aan de situatie. De schaarse vrouwen die diep en diep gekrenkt bleven, deden me denken aan Assepoester en het perfect passende muiltje.

De derde factor die schrijven voor mij alleszins de toestanden waard maakt, is deze: onrecht zal er altijd bestaan, maar er zullen ook altijd mensen zijn die de innerlijke drang voelen er tegen ten strijde te trekken. Een vredelievend mens heeft de keus om alles passief over zich heen te laten komen of op de één of andere manier zonder fysieke strijd zijn geweten tot bedaren te brengen. Zoals we allemaal weten kan een pen een machtig wapen zijn. Zo machtig dat het velen het leven heeft gekost. De kracht van het geschreven

[p. 150]

woord heeft evenwel veel meer mensen het leven gered. Dus ook anno 2000 geldt: waar er pus is, moet die verwijderd worden. Over misstanden moet geschreven worden!

Nu weet u wat mij en mogelijk andere schrijfsters rond 2000 bezielt.