OSO. Tijdschrift voor Surinaamse taalkunde, letterkunde en geschiedenis. Jaargang 23

[p. 74]

Thea Doelwijt
Surinamer worden
Surinamer zijn

Memoires... ik heb gemerkt dat ik er niet goed in ben... dat ik er geen zin in heb om herinneringen op te halen. Maar goed, ik heb toch iets geprobeerd.

Bea, weet je nog dat we een weekend met zijn allen, jij met man en kinderen, Marijke en ik, naar het Matapica-strand gingen. En opeens was je verdwenen... je moest hoognodig in de buurt, op een plantage, onderzoek doen voor een verhaal en je werk ging voor alles. Wij moesten maar zien hoe wij voor jouw man en kinderen zorgden. Man Henk kwam toen thuis met een vogel - ik weet niet meer hoe hij heette - een dode vogel, van een jager gekregen. Wij moesten hem plukken en klaarmaken. Toevallig heb ik dat soort dingen van mijn vader geleerd...

Dobru, het is jaren, jaren geleden, maar ik weet nog precies hoe verontwaardigd je was toen je bromfiets werd gestolen. Wij van het nationalisme en socialisme, wij die zo dicht bij het volk stonden, wij die geen hoogmoedswaanzin hadden... van ons werd niet gestolen. Hij zette zijn bromfiets dan ook nooit op slot.

En dan is het 1975 en schrijft Dobru voor in zijn dichtbundel ‘25’:

‘Gi Thea
foe Dobru
23-11-75
Leve de Republiek’

Twee jaar later maken wij van het Doe-theater weer een cabaretprogramma en ik schrijf:

TROTS, ik ben zo trots geweest
25 november was één groot feest
jaren-jaren had ik ernaar verlangd - om mijzelf te zijn
met een eigen vlag, een eigen volkslied
een eigen wapen, een eigen paspoort
je niet meer hoeven schamen
een onecht kind van 't koninkrijk Nederland te zijn
de wereld laten weten waar je hoort

[p. 75]

Zo was de toon van onze dromen, verlangens, liederen.

Ik was er niet bij, op 25 november 1975. Ik had griep en lag in bed, terwijl ze in het stadion juichten.

De onafhankelijkheid was voor mij als een toneelstuk dat je schrijft en repeteert. Maandenlang houdt het je bezig, je leeft in spanning en verwachting, maar op de première is alle gevoel weg, is er niets meer aan. Dan gaan allerlei mensen naar je stuk kijken en... juichen of... kritische opmerkingen maken.

En daar ging het niet om. Het ging erom of het zou lukken, of je het zou maken, samen met de regisseur en spelers. Wat zou het worden: een adembenemende tragedie, een dolle komedie, een supergeestige cabarettekst....

We hebben nu ook al communisten
We barricaderen met vuilniskisten
We praten over oproer en over brand
We zijn al bijna een Zuidamerikaans land
(1973)

Is het eenmaal gemaakt, dan is het gewoon een stuk dat zoveel maal moet worden gespeeld, dan is het gewoon een land dat moet draaien, dat moet meedraaien in de wereld.

Heb je een kans mijn land
Om een land te worden
Een land dat de wereld
als land erkent

Ik vraag niet, mijn land
dat je machtig wordt
ik wil niet, mijn land
dat je een Cuba wordt
Ik wil zeker niet, mijn land
dat je een tweede Holland wordt
Ik vraag alleen maar, mijn land
dat je een land-je wordt
Een land waarvan ik kan zeggen
dat het MIJN land-je is

Nu denk ik:

Een land is geen land als er geen McDonald's zijn
Een land is geen land als er geen revoluties zijn
Een land is geen land als het er schoon is.

[p. 76]

 

Een land is geen land als er niet gemoord wordt.

Je afzetten is spannender, dan erbij horen.

De gesprekken van de Moetete-schrijvers, Moetete het literaire tijdschrift, de gesprekken in Dixy-bar, dat waren me tijden.

Patria o muerte schreeuwen.

Benny Ooft, weet je nog.

Ruud Mungroo...

Hein Eersel die in 1964 schrijft:

‘land en onze geschiedenis maken een mens in Suriname tot Surinamer.
Laat hem dit bevestigd en bekroond vinden in het Surinaamse burgerschap.
Wie is dan Surinamer?
Die dan het Surinamerschap bezit en dit als een voorrecht beschouwt.’

Zo spraken en dachten wij in die tijd.

Leve de republiek. Leve mijn blauwe paspoort.

Ik ga maar weer eens een nieuw toneelstuk schrijven.