OSO. Tijdschrift voor Surinaamse Taalkunde, Letterkunde en Geschiedenis. Jaargang 1

[p. 5]

In dit nummer...

Dit eerste nummer van het tijdschrift OSO bevat ondermeer de teksten van de lezingen die op 22 en 23 mei 1981 in Nijmegen zijn gehouden tijdens een colloquium dat werd verzorgd door de Stichting Instituut ter Bevordering van de Surinamistiek. Het zeer druk bezochte colloquium, dat plaatsvond in het Nijmeegs Cultureel Centrum de Lindenberg, was getiteld ‘Ontwikkelingen in Taal, Literatuur en Cultuur van Suriname’.

Het colloquium begon met het voorlezen van een proclamatie waarmee de Stichting I.B.S. grotere bekendheid wenste te geven aan haar doelstelling en activiteiten. Er is indertijd in de krant en op de radio aandacht aan deze proclamatie gewijd. De volledige tekst verschijnt in dit OSO-nummer op pagina

Tijdens het colloquium heeft Roy Khemradj van Radio Zorg en Hoop/NOS een gezamenlijk interview afgenomen van prof. dr. P. Seuren, voorzitter van de Stichting I.B.S. en hoogleraar Taalfilosofie te Nijmegen, prof. dr. J. Voorhoeve, hoogleraar Afrikaanse taalkunde en Creolistiek te Leiden, en drs. J. Defares, medewerker aan het onderzoekproject ‘Taal en taalgedrag als functie van de multi-linguale Surinaamse samenleving’ (Universiteit van Suriname). Op blz. 13 treft U de volledige tekst aan van dit vraaggesprek, waarin ondermeer aan de orde komen: de achtergrond van het Nijmeegse initiatief op het gebied van de Surinamistiek, het streven naar de vestiging van een leerstoel aan een Nederlandse universiteit, John Defares' visie op de samenwerkingsmogelijkheden tussen Suriname en Nederland op taalonderzoeksgebied, en de positie van het Sranan Tongo, het Surinaams-Nederlands en de andere talen in de Surinaamse samenleving.

Van de lezingen die tijdens het tweedaagse colloquium in Nijmegen gehouden zijn, worden er vijf in dit nummer van OSO afgedrukt, namelijk die van prof. dr. R. van Lier, die van Oscar Kemble, die van Astrid Roemer, die van prof. dr. J. Voorhoeve, en die van drs. J. Defares.

In zijn voordracht ‘Cultuur in Suriname’ gaat professor Van Lier in op de aard van de Surinaamse cultuur in verband met de etnische samenstelling van de bevolking. Oscar Kemble bespreekt in zijn lezing ‘Naar een maatschappij-kritische poëzie’ de rol van de Surinaamse dichters in de politieke strijd tegen overheersing. In ‘Een karikatuur van de Surinaamse literatuur’ spreekt Astrid Roemer over de positie van de Surinaamse auteurs in Nederland. Professor Voorhoeve behandelt in zijn lezing ‘Het Sranan als cultuurtaal’ de problematiek van een keuze van de nationale taal. Hij zegt dat in het debat over de toekomst van het Sranan Tongo vaak te simplistisch wordt gedacht over de functies van een nationale taal, alsof een nationale taal

[p. 6]

op alle niveau's zou moeten kunnen functioneren. Hoewel de voordelen van het Sranan Tongo onmiskenbaar zijn (verspreiding, efficiëntie, nationale identiteit), is er zijns inziens het onoverkomelijke nadeel dat deze voormalige slaventaal niet kan voldoen aan de eisen van de moderne tijd. Naar zijn mening zou een keuze voor het Sranan Tongo de moderne ontwikkeling schaden. Voorhoeve betoogt dat er in de Surinaamse samenleving zowel voor het Sranan Tongo als voor het (Surinaams) Nederlands functioneel een plaats is. John Defares, die op uitnodiging van de Stichting I.B.S. vanuit Paramaribo naar Nijmegen was gekomen voor het colloquium, sprak over ‘Enkele problemen rond de lexicale beschrijving van het Sranan’. In zijn voordracht gaat hij in op een aantal practische en theoretische problemen waarmee de medewerkers van het onderdeel Taaldescriptie van het Surinaamse Taalproject worden geconfronteerd bij het schrijven van een woordenboek Sranan-Nederlands.

In plaats van zijn lezing tijdens het colloquium, die helaas niet in geschreven vorm beschikbaar was, heeft Motilal Marhé de redactie van OSO een andere interessante tekst aangeboden, die eveneens betrekking heeft op het thema van dit OSO-nummer. Marhé's bijdrage (pag. 53) is de uitgewerkte tekst van een interview dat Roy Khemradj hem op 23 mei 1981 in Nijmegen afgenomen heeft. Tijdens het gesprek gaat Marhé in op de betekenis en de mogelijkheden van het Sarnami-Hindi in Suriname. Naar aanleiding van zeven door Marhé geponeerde stellingen, spreken Khemradj en hij over de wenselijkheid van het uitroepen van o.a. het Sarnami tot nationale taal, met de beleidsconsequenties die dat zou hebben. Wij zijn de redactie van Radio Zorg en Hoop/NOS dank verschuldigd voor het beschikbaar stellen van het bandenmateriaal en voor haar toestemming tot het plaatsen van het vraaggesprek.

Op pag. 59-65 geeft Ludwich van Mulier een nabeschouwing over het in mei 1981 gehouden colloquium Surinamistiek.

J.B.Ch. Wekker gaat in op de problematiek van de geografische naamgeving in Suriname, een boeiend aspect van de Surinamistiek waarover ons nog veel kennis ontbreekt.

In het verlengde van de problematiek die tijdens het Nijmeegse colloquium uitvoerig aan de orde is gekomen, ligt de bekende spellingkwestie van Suriname. In zijn bijdrage tot dit OSO-nummer zegt John Defares daarover: ‘Het probleem waarmee de lexicograaf van het Sranan al meteen geconfronteerd wordt is de spelling. Een spellingvoorstel uit 1960 wordt als onbevredigend ervaren. Vandaar dat er van verschillende zijden wijzigingen ten aanzien van het voorstel uit 1960 zijn ingediend’. En hij noemt daarbij als voorbeelden de voorstellen van de Surinaamse Cartografische Commissie, die van het Summer Institute of Linguistics, en die van prof. dr. P. Seuren. De redactie van OSO is voornemens een komend nummer van dit tijdschrift (medio 1983) geheel te wijden aan de spellingproblematiek in Suriname. Met het oog daarop heeft zij prof. Seuren uitgenodigd in dit nummer het thema kort in te leiden. In zijn inleiding loopt Seuren al enigszins vooruit op zijn eigen spellingvoorstel. Belangstellenden worden uitgenodigd hun bijdragen aan de discussie over de Surinaamse spellingproblematiek op te sturen naar de redactie van OSO (vóór 31 december 1982).

De taalproblematiek in Suriname heeft directe consequenties voor het onderwijs. Peter Hagoort en Henk Schotel spreken daarover in hun bijdrage ‘Teksten in Sranan, Sarnami en Javaans op school’. Zij doen verslag van een onderzoek dat zij in 1980 hebben uitgevoerd op een aantal lagere scholen in Paramaribo met de bedoeling antwoord te krijgen op vier vragen:

[p. 7]

1.	welke talen kiezen schoolkinderen om te communiceren met personen uit hun omgeving?
2.	begrijpen kinderen teksten in de taal van de bevolkingsgroep waartoe ze behoren?
3.	kunnen schoolkinderen Sranan Tongo lezen en schrijven?
4.	worden de lessen in schoolboekjes beter begrepen wanneer deze een beroep doen op kennis van de Surinaamse cultuur dan wanneer een beroep gedaan wordt op kennis van de Nederlandse cultuur?

De resultaten van de verschillende experimenten met Hindostaanse, Creoolse en Javaanse schoolkinderen zijn verrassend en geven de auteurs aanleiding zich af te vragen of het niet in het belang van het Surinaamse onderwijs zou zijn het Nederlands als schooltaal geheel of gedeeltelijk te vervangen door een of meerdere andere talen.

In haar artikel ‘Op school en thuis in Latour’ beschrijft Stans Schotel de resultaten van een onderzoek dat zij in 1980, tijdens een verblijf van acht maanden in Suriname, heeft verricht. Zij concludeert dat er binnen één en hetzelfde sociaal-economische stratum, nl. in de volkswijk Latour, geen verschillen schijnen te bestaan tussen de kansen die kinderen in het onderwijs geboden krijgen, en tussen de schoolprestaties van die kinderen. Zij vermoedt echter sterk dat in andere sociaal-economische klassen de zaken er wel eens anders voor zouden kunnen staan. Haar bevindingen n.a.v. haar contacten met de hoofden van scholen, de leerkrachten, de kinderen en hun ouders, en haar ervaringen met een huiswerkbegeleidingsproject geven de lezer een goed idee van de enorme problemen waarmee het Surinaamse onderwijs te kampen heeft.

Op pag. 99 publiceren wij drie gedichten van de jonge Surinaamse schrijver Rabin Gangadin uit een nog te publiceren bundel. Wij hopen van hem en van andere Surinaamse auteurs in de toekomst literair werk te kunnen publiceren in OSO.

Dit eerste nummer van OSO besluit met 12 pagina's Boekbesprekingen en Recente Publicaties op het gebied van de Surinamistiek.

De inhoud van ieder artikel is de verantwoordelijkheid van de auteur(s).