De Oranje-tiranny of de gruwelen gepleegd door en onder de Prinsen van Oranje

[p. 96]

Negende Saamenspraak.

zoon.

Het kwalyk slagen in zyn heerschzugtig oogmerk, moet Willem den Derden niet weinig smartelyk gevallen hebben.

vader.

Hoe zeer hy zulks ontveinsde was zyn ontevreedenheid daarover zigbaar genoeg. Hy wist derhalven geen ander middel uittedenken, om zyn aanzien staande te houden dan het voortzetten van den Oorlog.

zoon.

Rampzalig middel!

vader.

Hy stelde tot dat einde ook alle zyne poogingen in 't werk, en de geleegenheid om den Oorlog te voeren, ontbrak 'er in die dagen in 't geheel niet. Ik zal u hier geen verhaal van denzelven doen, myn Zoon! wy moeten alleen den Prins schetsen.

zoon.

Maar hing het dan slegts van den Prins af, om den Staat in Oorlog te wikkelen?

vader.

Uit hoofde van zyn gezag en invloed kon hy 'er byna alles in doen, – hy beloofde het Land ook in geen Oorlog

[p. 97]

intewikkelen, dewyl het eenen zeer kostbaaren en verderflyken op den hals had. De generaale Staaten echter verlangden zeer naar den Vreede, de algemeene welvaart had ze hoog noodig, en de Burgerstaat won niets by de Vorstlyke geschillen, om welke gestreeden werd.

zoon.

Waarom voerde de Staat dan den Oorlog?

vader.

Om dat de Stadhouder dien, ter eigen grootmaaking, voeren wilde. Zelf toen de Staaten, door den nood geperst, den vreede zogten daar te stellen, verbond Willem de Derde zig met den Ridder Temple, een der grootste Staatkundigen van Engeland, die hem beloofde, den Vreede onmooglyk te maaken, of ten minsten het sluiten van denzelven te vertraagen.

zoon.

En dus het Land te bederven, om zig zelve groot te maaken.

vader.

In weerwil echter van de kuiperyen van den Prins van Oranje, woog het algemeen belang, voor deeze keer, eens zo zwaar, dat de Vreede, op den 10 augustus 1678, te Nymegen geslooten werd.

zoon

Dit moet een Doodsteek in het grootsche hart van den Stadhouder geweest zyn.

vader.

Hy was woedende van spyt over

[p. 98]

deeze gebeurtenis, die zyn invloed en gezag den gedugsten slag toebragt, Alvoorens echter het nog gewonnen te geeven, waagde hy nog een schelmstuk. Eer het sluiten der Vreede nog algemeen bekend was nam hy voor, om den Hertog van Luxemburg, Maarschalk van Frankryk, met welk Hof wy Oorloogde, te overvallen. Deeze trouwlooze aanslag echter mislukte. Willem vond zig genoodzaakt te wyken, met al de schande, van een laaghartigen verrader, die de achting van vrienden en vyanden verbeurt.

zoon.

Hebt gy nog meer byzonderheeden van deezen Willem?

vader

Niets anders dan dat hy met een Engelsche Kroonprinses gehuuwd, eindelyk Koning van Engeland werd. Op dien troon smaakte hy niet al 't genoegen, dat hy 'er misschien van verwagt had. De Engelschen waren zo stekeblind niet in het beoordeelen zyner verdiensten, als de Nederlanders zig betoond hadden.

zoon.

Maar hoe gedroeg hy zig?

vader.

Het spreekwoord van dien tyd was, dat hy Stadhouder in Engeland en Koning in Holland was. Hier uit kunt gy het overige ligtlyk opmaaken.

zoon.

Zo dat hy dan hier te land eeven heerschzugtig zyn magt deed gevoelen, als hy in Engeland dezelfde voelden kortwieken.

[p. 99]

vader.

Intusschen heeft hy zyn Vaderland weinig luister door zyn krygsdapperheid bygezet, want hy heeft byna geen eene beleegering begonnen, die hy niet heeft moeten opbreeken, en byna nooit een veldslag gewaagd, dien hy niet verlooren heeft. –

Hy deelde zyn gunsten naar eigen grilligheid uit, en sloeg in zyn geneegenheid of haat altoos tot uitersten over. Dat hy heerschzugtig was, hebt gy overtuigende genoeg gezien.