Opwaartsche Wegen. Jaargang 16

[p. 71]

Willem van Holland
Het groote geluk

Op het luwe zonnige plaatsje, achter haar klein, helder huis, zit Annie de Rooi. Onder haar voeten houdt ze een stoof. En ze stopt sokken. De sokken van haar man. Daarbij heeft ze aan hem haar veelvuldige gedachten. Aan hem en aan wat nu gauw komen gaat. Ze voelt de gebeurtenis op zich af komen als een vreemde, overstelpende macht. Waarom ze blij en tegelijk bang is. Waarom er ook, als ze met de buren praat, soms zoo'n verlegen uitdrukking in haar oogen kan komen. En een beetje rood in haar jong gezicht. Niet speciaal om het één of ander. Och, nee. Ze zijn bijna al een jaar getrouwd. Ze hebben het goed samen. Maar dat wonder, dat nu in haar jonge lijf weegt als een innig en groot geluk, daarover durft ze zich nog niet zoo best uitspreken. Behalve dan natuurlijk tegen Jaap en moeder. Die beiden hebben er bovendien hun recht op. Die helpen tenslotte mee om zoowel de bezorgdheid als de vreugde te dragen. En dat geeft haar innerlijk zoo'n krachtige steun. Daardoor zelfs valt bij tijden al het tegen-op-zien totaal weg. Maar op dit oogenblik, nu ze daar zoo in haar eentje zit te stoppen, komt de onrust weer in haar omwoelen. Ze wordt er tot in haar diepste wezen van vervuld. Door haar handen trekt af en toe een zenuwachtige trilling. En onwillekeurig tast ze een keer langs haar lijf. Dat lijkt bijna een liefkoozing. Om wat daar stil verborgen ligt. Meteen springt er dan ook weer de vreugde in haar borst. En het bloed slaat heet door haar heen. Het is zoo'n plotselinge wisseling. Alsof een geheime, onzichtbare macht haar door elkaar slingert. In haar oogen vonkt een vreugdige sprankeling van licht. Naast haar, op de warm-gestoofde klinkertjes, ligt Bruuntje. Met de snoet tusschen z'n gestrekte voorpooten. Af en toe knipperen z'n oogen tegen de zon. En z'n halfbakken staartje zwaait geregeld plezierig heen en weer. Als Annie hem een keer roept, komt hij dadelijk bij haar op staan. Dan legt hij z'n kop vertrouwelijk in haar schoot. En voorzichtig. Net of hij er alles van begrijpt. En er staat bijna een vraag in z'n sprekende oogen. Annie aait hem eens over z'n kop en praat zachtjes:

‘Zoo, ouwe jonge, bin je deer? Zit j'ier lekker in 't zontje?’ En louter uit tevredenheid, wrijft Bruuntje dan met z'n koude, natte neus over haar hand. En z'n staartje zwaait nog harder.

[p. 72]

Daarna gaat hij weer tegen de zon liggen knipperen tot Annie hem opnieuw zal roepen. En met de tijd keert de zon zich meer en meer naar het lage westen. 't Gaat langzamerhand frisscher worden. Daarom staat Annie tenslotte op en stapt naar binnen toe. Bruuntje volgt haar op de voet. En ze tast opnieuw een keer langs haar lijf. 't Wordt zoo zwaar. 't Zal vast niet lang meer kunnen duren. Gelukkig maar dat Jaap er nu gauw kan zijn. Ze bukt zich met een bedachtzaam gebaar om de kachel wat op te porren. Vervolgens komt ze met dezelfde bedachtzaamheid weer overeind. En ze denkt:

‘'t Zel vast wel een jonge wezen.’

Ze kijkt rond of ze nu niets vergeten is op te ruimen. Of ze alles goed stof afgenomen heeft. De dokter kan voor de nacht immers nog noodig zijn! Maar alles is zoo schoon als zilver. Wat dat aanbelangt, hoeft ze zich niet ongerust te maken. Zoo zal de dokter het bij iedereen niet treffen. Je kan wel van de vloer eten. En terwijl ze alles zoo keurt, ontmoet ze zichzelf in de schoorsteenspiegel. Ze staat er plotseling stijf-rechtop van. Ze is geschrokken. Zoo benauwd haar gezicht er eigenlijk wel uitziet!

Zoo schichtig haar eigen oogen nu naar haar kijken! Is ze er dan zoo bang voor? 't Lijkt of haar hart ineen geknepen wordt. En ze prevelt een kort en onsamenhangend gebed. Waarin haar diepe nood hulpeloos neer ligt. Ze denkt aan Jaantje Duum, die bij haar eerste kind het leven liet. De man bleef wanhopig achter met het kind. Wanhopig, ja. Maar ondertusschen is hij nou al lang weer met een ander getrouwd. Eén, die er vrij wat beter tegen kan dan de zwakke Jaantje. En door Annie haar hoofd schampt even pijnlijk de gedachte:

‘Zou Jaap dat ok doen as ik 't er niet deur aalde?’

Het blijft een open vraag voor haar. Die ze trouwens dadelijk weer laat schieten. Ze is zoo moe. Ze wendt zich van de spiegel af en zakt op een stoel neer. Meteen komt moeder dan het huis binnen. Dat geeft haar ineens een groot deel van de rust terug.

Als de avond laat is en nog kil, klost Jaap op z'n klompen de weg naar de dokter langs. Onderwijl bedenkt hij wel honderd keer wat hij zeggen zal. Hoe hij 't zeggen zal. En hij kijkt geregeld naar de hooge sterren. 't Is of die sterren de woorden gaan vormen van de bede die bijwijlen uit z'n hart opwelt. Drukletters en schrijfletters. En van die schuine, dubbelgetrokken letters, waarvan

[p. 73]

hij niet goed weet onder welke groep ze vallen. Die letters wisselen elkaar sneller en weer langzamer af. Ze groeien en krimpen tot elk formaat. En aan soort bij soort houden ze zich heelemaal niet. Jaap knijpt z'n oogen eens dicht om die dingen weg te krijgen. Maar ze gaan niet. Dan staart hij in de donkerte voor zich met halsstarrig gebogen kop. Toch blijven ze. Er komt zelfs nog wat bij. Het beeld van Annie. Zooals het daar zoopas in de bedstee lag. Met haar strak gezicht en haar lippen vast saamgenepen. En nu, vanuit de donkerte, is 't of haar bange oogen hem nog aldoor aanzien. Of ze ruggelings, immer op dezelfde afstand, voor hem uit ligt te gaan. Immer op dezelfde afstand, ja. Want hij kan er onmogelijk verder af of dichter bij komen. Hoe vaak hij het ook probeert. Het is gek en belachelijk dat hij dit doet. Maar hij kan het niet nalaten. Z'n klompestappen klinken op tegen de huizen. Soms stuiten ze tot vlak bij hem terug. Ergens achter een poort blaft woedend een hond. En jaap de Rooi kijkt maar naar het beeld van Annie en de letters. Haar oogen staan wijd en bang. Of ze gluren genepen door de gaatjes van een paar oo's, alsof ze een bil draagt. Hij wordt er inwendig kriegel van en kauwt heftig op z'n pruim. Wat beduidt al dat onzinnige gemier nou voor z'n gezicht? En waarom loopt hij nou weer harder om het in te halen? Wil hij er soms voorbij? Wil hij het onder z'n klossende klompen vertrappen? Maar dat gaat immers toch niet! - Z'n stap vertraagt. Hij schudt z'n kop en lacht hardop. Dat klinkt vreemd in de stilte van de nacht. Zoodat hij er zelf een beetje van schrikt. Maar nu wil hij Annie en die letters niet meer zien. Die kunnen er niet zijn! Allemaal finale verbeelding. Maar bijna tegelijkertijd loopt hij opnieuw haastiger achter die verbeeldingen aan. Totdat hij eindelijk bij het huis van den dokter is. Dan staat hij op de stoep en trekt bescheiden een keertje aan de bel. De dokter is zeker nog niet naar bed. Binnen brandt tenminste licht. En even later doet de dokter zelf open. Jaap rukt z'n pet af en stapt op de mat. Hij wacht tot de deur weer gesloten is.

‘Want as je niet precies zoo doene, den krig je-n-een uutbrander’, heeft Annie's moeder gezegd.

Dan doet hij z'n boodschap. Of de dokter astublieft bij z'n vrouw wil komen. Meer niet. En nu staat die kleine, vinnige dokter daar eventjes over na te denken. Het licht van de ganglamp valt over z'n glimmende, kale schedel. Onderwijl kijkt hij op z'n horloge. Jaap staat een kop boven de dokter uit. Hij snuift voorzichtig de

[p. 74]

bizondere geur van dit huis op. De pet draait hij onrustig in z'n handen achter z'n rug. En hij bedenkt vluchtig, wat de dokter toch voornaam is! En in wat voor een voornaam huis die woont! Hij gluurt schuins de lange, witte gang in. Achter z'n rug begint de pet nog vlugger te draaien. Voor een oogenblik is hij Annie totaal vergeten. Maar dan, ineens, is er de dokter met z'n antwoord. Het feitelijke antwoord bestaat uit niet meer dan een korte knik en een rechte blik uit z'n kleine, felle oogen. Daarna zegt hij nog gebiedend:

‘Wacht hier. Ik ga met je mee’.

En Jaap zegt natuurlijk:

‘Ja, dokter’.

Maar hij hoeft niet lang te wachten. Na een paar minuten komt de dokter alweer terug. Die reikt Jaap nu de verlostasch aan om te dragen. Dan stappen ze samen de nacht in. En behoedzaam draagt Jaap de verlostasch. Hij denkt dat er wel kostbare dingen in zullen zitten. Die de dokter nu straks bij z'n vrouw zal noodig hebben. Hij voelt zich wat vreemd in z'n hoofd. Z'n klompestappen bonzen langer en zwaarder dan gewoonlijk. En naast hem zijn de vinnige, korte passen van den dokter. Vinnig, omdat nu eenmaal alles zoo van hem is. Hij zegt geen woord. Hij schraapt alleen af en toe z'n keel. Misschien is hij al in z'n gedachten met Annie bezig. En omdat de dokter niks zegt, doet Jaap het ook maar niet. Hij weet goed genoeg dat bij dokter Schram spreken zilver, maar zwijgen goud is. Af en toe gluurt hij ongemerkt opzij naar de kleine, donkere schim naast zich. En er trekken allerlei gedachten door zijn hoofd. Voor dat doktertje heeft hij z'n groote, stille bewondering. Omdat die nu weer een nieuw leven in de wereld zal gaan halen. En hoe het eigenlijk komt, weet hij zelf niet, maar dat zwijgen van dokter Schram boezemt hem zoo'n onbeperkt vertrouwen in. Alsof het vanzelf spreekt dat het onder de kleine, witte handen van dat mannetje goed zal gaan. Toch wil daardoor die vreemdigheid uit z'n kop niet weg. Hij kijkt weer eens naar de sterren. Opnieuw dansen dadelijk de onzinnige letters voor z'n gezicht. En daartusschen weer het beeld van Annie. Maar meteen zijn ze er dan gelukkig net. Annie's moeder heeft zeker achter de deur gestaan, want die gaat al open voor hij naar de klink grijpt. Met een knik stapt de dokter naar binnen toe. Daar staat hij even later al in z'n vest en met opgestroopte hemdsmouwen. Annie's moeder draagt water aan. Ze weet precies hoe

[p. 75]

de dokter het hebben wil. Ze is zelf ook vijf keer door hem geholpen. En de dokter knikt een keer goedkeurend. Dat wil wat zeggen! Want er is maar zelden iets naar z'n zin. Nu gaat Jaap aan tafel zitten met een krant dicht onder z' neus. Hij waagt het niet om op te kijken. Hij waagt het ook niet om een pijp te stoppen nu de dokter er is. Hij had er anders juist zoo'n zin in. Het zou hem wat verzetten. Maar hij weet dat dokter Schram het niet velen kan als hij met dit soort dingen bezig is. Daarom stelt hij zich tevreden met de krant. Maar hij heeft geen oog voor wat er eigenlijk in staat. Hij kan alleen nog maar luisteren naar de geluiden vlak bij hem. 't Is of die geluiden tegen hem spreken. Of ze zachtjes en nadrukkelijk aan z'n ooren zitten te fluisteren. Waar doorheen zich het suizen van de gaslamp mengt. En de tijd gaat ongemerkt aan hem voorbij. In de bedstee is een keer wat onderdrukt gekreun. En nu beheerscht hij z'n gedachten niet meer. Alles tolt vliegensvlug door elkaar heen. In de krant ziet hij niets dan lange, donkere strepen. De zenuwen hebben hem te pakken. Niet omdat hij bang is dat het verkeerd zal gaan. Nee. Hij vertrouwt het dokter Schram volkomen toe. Maar omdat al deze geluiden zoo vreemd en tot nu toe ongeweten voor hem zijn. Daarom. 't Is net of hij niet in z'n eigen kamer zit. Of hij hier niks meer te zeggen heeft. En hij buigt zich met z'n verwarde gedachten nog wat dieper over de krant. Het papier knistert. Met dat z'n oogen dan zoetjes-aan dicht gaan, wordt alles vager en vager. Hij slaapt zoowat. Maar ineens schiet hij weer klaar-wakker. Z'n oogen sperren zich wijd en verbijsterd. Want uit de bedstee komt nu een felle, doordringende kreet. Een wild gieren en jammeren, dat tenslotte verslinkt in erbarmelijk gekerm. Hij is niet bij machte om op te staan. Z'n beenen hangen lam aan z'n lijf. En hij staart Annie's moeder vol ontzetting aan. Die beduidt hem met haar hand van kalm te zijn. Haar gezicht houdt ze wat afgewend. Haar breed postuur staat onbeweeglijk. Ze belet hem het gezicht in de bedstee. En vlak bij haar staat die kleine, zwijgende dokter Schram. Met z'n rug in diepe aandacht gebogen. Z'n kale schedel is in het lamplicht als een prachtige volle maan. Dat is alles wat Jaap nu waarneemt. Z'n gedachten staan op 't oogenblik stil. En op z'n voorhoofd parelt in dikke druppels het koude zweet. Maar meteen schijnt het ergste al voorbij te zijn. Er volgt nu alleen nog wat zacht gekreun. Waarvan Jaap z'n gemoed ineens vol schiet. Om de diepe smart die er uit dat gekreun naar hem

[p. 76]

toe komt. Er kropt wat in z'n keel. In z'n lijf heeft hij een raar en pijnlijk gevoel. Hij moet even weg. En als hij na een tijdje terug komt, staat de dokter z'n tasch in te pakken. Het is gebeurd. Dan wenkt Annie's moeder hem om bij de bedstee te komen. Ze zegt kortweg:

‘Een zeun’.

Jaap knikt en stapt naar voren. Hij grijpt stevig haar uitgestoken hand. Hij voelt hoe hartelijk deze woordenlooze gelukwensch bedoeld is. Daarna buigt hij zich in de bedstee over het roode, rimpelige oudemannetjesgezicht van de slapende Jantje. Want zoo zal hij heeten, z'n zoon. En hij lacht een breede, stille lach. Waarbij in z'n gezicht een wereld van plezier leeft. Het gevaar is nu immers voorbij! En hij heeft een zoon! - Hij kijkt ook Annie recht in haar oogen. Ze glimlacht zwakjes. Haar gezicht is wit. Maar toch spreekt er zoo'n innig geluk uit. En als Jaap haar een zoen geeft, fluistert ze in z'n oor:

‘Jaap, dat is nou van ons tweetjes’.

Hij knikt en gaat weer rechtop staan. De dokter is bezig z'n jas aan te trekken. Even later gaat die met z'n eeuwige, stomme hoofdknik weg. Annie's moeder sloft tot de deur achter hem aan. Daar vraagt ze nog wat, maar krijgt geen antwoord meer. Zeker was het niet belangrijk genoeg.

Een eind verder in de nacht wordt Annie wakker na een diepe slaap. Dat heeft haar goed gedaan. Maar toch, in haar beenen zit nog die looden vermoeienis. Alsof ze onophoudelijk neergetrokken worden. Ze kan ze nauwelijks een beetje verleggen. En in haar lijf is het nu zoo vreemd. De geleden pijn heeft er een zware verdoving in gelegd. Ze ligt er als neergeslagen in de breede bedstee naast Jaap. Jaap, die nu in diepe rust verzonken is. Op een stoel naast de bedstee staat het nachtlampje. De vlam wenkt met kleine, stille bewegingen. Het nachtlampje brandt deze nacht hooger dan anders. En uit de kamerhoeken komen zwarte schaduwen getreden. Die staan onbeweeglijk als trouwe wachters. Annie kijkt er naar met wijde, wakkere oogen. Ze kijkt ook naar de wieg, die naast het voeteneind staat. En ze ziet in de schoorsteenspiegel de sidderende weerschijn van de lampevlam. Annie. - Er komt een blijde, onhoorbare lach in haar gezicht gegleden. En in haar hart bonst nu de pure vreugde om haar kind. Ze strekt haar armen in de richting van de wieg. Haar handen zijn gebogen door de

[p. 77]

liefkoozing die ze inhouden. En ze fluistert de kleine, simpele naam zoo voorzichtig in de stilte. Het besef van haar nieuw bezit komt nu langzaam-aan klaarder in haar wezen te staan. Een groote aandoening vaart door haar heen. En langs haar gezicht kriebelen een paar dikke tranen. Ze veegt ze weg met een slip van het beddelaken. Maar haar oogen blijven vochtig. En daarin flitst dan het nachtlampje als veelvuldige, kleine lichtjes. En uit haar hart stijgt een dankgebed. Waarvoor ze de juiste woorden niet precies allemaal weet te bedenken. Maar waarin haar ziel vol innige dankbaarheid open ligt. Angst en pijn en narigheid is ze vergeten. De toekomst staat zoo blij op haar te wachten. Ze heeft een kindje. Zoo'n klein, zacht en warm wezentje. Van Jaap en haar samen. 't Is haar een onnoemelijke weldaad. Een onbetaalbare weelde. Alles wordt er anders door. De schaduwen en het licht. De galoppeerende rikketik van de wekker. Het slaperige steunen van Bruuntje achter de kachel. 't Is nou net of er in dat alles een plotseling en warm plezier leeft. En dat allemaal om haar kindje. Ze zucht een keer heel diep. En ze voelt zich nu zoo dicht bij de groote, goede God.