Opwaartsche Wegen. Jaargang 15

[p. 300]

K. van der Geest
Geloof

I

Eén oogenblik was het héél stil.

Het scheen dat de wind niet meer huilde over de duinen en over de lage daken der huizen; dat de branding had opgehouden te razen in de verte, en dat de menschen zelfs hun adem even inhielden.

Iemand zei zacht: ‘Godddd......’.

Het klonk als een laatste zucht.

En toen kwam het kind.

Het was zoo goed dat het toen juist kwam, dat de moeder daarom alleen wel alles wat ze al om hem geleden had, en alles wat ze nog door hem zou moeten lijden, kon dragen.

Ze wist niet meer wat het ergste was geweest: de pijn, die het kind, dat ging komen, haar veroorzaakte, of de onrust om haar man, die bij zulk een noodweer ergens op zee moest zijn.

In de kamer fluisterden een paar vrouwen met elkander en met den dokter. Telkens als zij haar pijn uitschreeuwde, en telkens als weer een wilde windstoot de balken en binten van het huis deed trillen, keken die vrouwen naar haar.

Het troostte haar een beetje dat ze er waren en naar haar keken met hun goede oogen, zoo bezorgd. Maar die bezorgdheid schrijnde ook.

Tot ze er niets meer van wist - tot ze van niets meer wist dan van het kind, dat komen ging, en dat gauw komen moest, omdat, als het er was, alles weer goed zou zijn.

En toen het er was, werd alles weer goed.

De pijn gleed weg uit haar moe getobde leden, en met de pijn de onrust. Er bleef alleen een weldadige moeheid, zooals ze zich vaag herinnerde van toen ze, als klein meisje nog, na een week van hard werken, Zaterdags-avonds naar bed kon gaan met de gedachte: ‘Morgen hoef ik gelukkig niet zoo vroeg op......’

Witte sterke handen bewogen, betastten haar, streelden haar, drukten haar. De dingen gebeurden met haar en om haar heen, maar ze stond er buiten. Ze lag daar, stil en wit, maar met groote, levende oogen, en iets in zich, dat zong:

‘Een kleine jongen...... een kleine jongen van mij......’.

Oude Siene deed de bedstee-deuren dicht tot op een kier. Door die kier viel een streep

[p. 301]

licht op de gewitte muur. Ze zag niets dan die streep licht, vanuit het donker waar haar hoofd lag. Ze hoorde het kindje ademen. En in de kamer schuifelden voeten, rinkinkten stenen kommen, plenste water.

Ze wist, dat de dokter zijn handen waschte en zijn instrumenten opborg. En ze wist ook, dat hij voor hij weg ging nog even naar haar zou komen kijken.

Het was goed dat te weten en er op te liggen wachten.

Het was bijna zoo als het wachten op een klein feest.

Een mannenstem zei, noodeloos hard:

‘We zullen wel nooit weer iets van hen hooren!’

De geluiden in de kamer hielden op, alsof de menschen daar verstarden van schrik.

Elsje glimlachte.

Ze wist, dat het gezegd werd van haar man, en dat de vrouwen en de dokter schrokken, omdàt het gezegd werd.

Maar ze glimlachte er om, alsof ze het erg dom vond zooiets te zeggen.

Haar vingers streelden het kleine menschje, dat ze dicht tegen zich aangetrokken had. En opeens zei ze, triomfantelijk:

‘Wat zàl je vader blij met je zijn als hij komt -’.

Toen kon ze niet nog meer geluk dragen.

En ze dacht er aan, dat er water aan de kook gebracht moest worden.

‘Anders heb ik morgen vroeg, als je vader komt, niets om koffie van te zetten’, fluisterde ze. Hendrik kon den volgenden morgen nog niet thuis komen, en veel morgens daarna zelfs niet. Maar aan zooiets moest ze denken, omdat ze niet nog meer geluk kon verdragen. Ze zei het ook tegen den dokter, toen hij, voor hij weg ging, nog even kwam kijken, zooals ze had geweten, dat hij doen zou. -

‘Er moet water opgezet worden voor koffie......’

Hij lachte, een beetje goedig, om haar zorg. -

‘Dat zal wel terecht komen. Nu moet je eerst een poosje slapen’.

En hij deed de deuren weer dicht tot op een kier.

Ze hoorde de menschen weggaan. Daarna niets meer dan de branding, die raasde in de verte en het tikken van de klok.

‘Straks zal ik opstaan om te zien of het water aan de kook komt -’, dacht ze.

En ze fluisterde nog eens:

‘Wat zàl je vader blij met jou zijn......’.

Toen sliep ze.

II

Onder het geele licht van de petroleum-lamp zat oude Siene. Haar gebogen lijf leek heel klein. Haar handen, die al zooveel hadden moeten doen, lagen op het bonte schort in haar schoot, alsof ze nu niet meer kónden. Haar ingevallen mond mummelde:

‘Het is niet anders......’.

Maar dat zei ze maar zoo - misschien omdat ze na een halve nacht van waken en werken zoo moe geworden was.

[p. 302]

Ze dacht er over na, wat ze zou kunnen doen, later, voor de moeder en voor het kind, nu de vader wel nooit weer thuis zou komen.

Toen ze eens naar de klok keek, zagen haar oogen de wijzers en de cijfers op de wijzerplaat, maar ze zag niet hoe laat het was.

Een oogenblik daarna keek ze nog eens, en weer zag ze dat niet.

Langzaam stond ze op - zoo langzaam, alsof ze van te voren elke beweging moest overdenken.

Het vuur in de kachel was haast gedoofd. En dat was maar goed, want toen had ze wat te doen.

Ze zocht in de turfbak naar dunne houtjes. Terwijl ze een paar turven wat opzij legde, wist ze plotseling, dat ze tegen het dag-worden opzag.

Nijdig foeterde ze op de mannen, die in de turfbak hadden gespuugd, zoodat zij nu de tabakssap aan haar vinders kreeg.

Zoo foeterde, ze omdat ze tegen het dag-worden opzag. En dáárom had ze er over zitten prakkezeeren wat ze, láter, voor Elsje en het kind zou kunnen doen......

‘Later?......’, vroeg ze zich nu af. Ze stond met wat dunne houtjes in de hand voor de kachel. -

‘Later?...... Láter redden ze zich wel. De menschen slaan zich wel door het leven, zoo raar kan het vaak niet gaan......’.

Siene had geen medelijden met de menschen. Ze hielp waar ze helpen kon, en wie ze helpen kon, maar zooiets als medelijden kende ze niet. Ze had ervaren, dat men zich zonder het medelijden van anderen wel door het leven kan slaan.

‘Maar dat wachten, die eerste dagen....’.

Ze wist, dat Elsje daar zou liggen en uitkijken, zooals zijzelf vaak uitgekeken had, en nergens over zou praten, omdat ze dan het gevoel kreeg, alsof daardoor iets nooit meer goed te maken zou zijn.

Elken dag zou de onrust meer martelend worden. Het kind zou die onrust indrinken, met de moedermelk.

En zelf zou ze bij hen aan loopen en het werk doen en dingen zeggen, net alsof ze niet anders geloofde dan dat Hendrik de een of andere dag zou komen aanstappen over het straatje voor 't huis, met achter zich den postrijder, die zijn kooizak en kist droeg.

Ze stond daar, met het hout in de hand, en liet de kachel uitgaan, en mummelde:

‘We zullen maar hopen......’.

En juist dat Hendrik nog weer thuis zou komen kón ze niet hopen. Alleen maar: dat het niet te lang mocht duren voor Elsje zou beginnen te schreien, jammerlijk te schreien..... Want dan kon Siene haar oude hand op het jonge hoofd leggen. - En dan was het ergste leed geleden.

III

Toen het dag werd, begon het kind te schreien. Siene nam het op, en terwijl ze alles klaar zette om het te wasschen, suste ze: ‘Stil maar... su... su... stil maar......’.

Als steeds, de laatste tijd, telkens wanneer ze een kindje bakerde, verwonderde ze zich

[p. 303]

er over, dat haar handen dit nog zoo goed en trouw konden doen. Ze was er mee klaar, toen Elsje wakker werd.

En Elsje schrok, alsof ze besefte zich verslapen te hebben, juist nu ze vroeg op had moeten staan, omdat er voor haar iets heel bijzonders te doen was Maar dadelijk bezon ze zich en een blijde lach bloeide uit over haar gezichtje.

Zoo had ze niet moeten lachen - tenminste niet dadelijk.

Want toen Siene haar zoo zag, in het koude licht van dien morgen, deed háár die blijde lach zeer. Ze had neiging om te zeggen: ‘Ben je vergeten, dat je man misschien vannacht......’.

Maar dat zei ze niet. Ze zei alleen:

‘Wie moet me nu vandaag een beetje helpen met het werk?’

Elsje keek even wat verwonderd.

Siene was dien nacht goed geweest voor haar, en iedereen was dien nacht goed geweest voor haar - het leven zelf had haar 't beste gegeven wat het geven kon.

‘Waarom vraagt ze dat?’ dacht ze.

Ze wist immers wel dat Siene te oud was geworden om al het werk in huis te doen, en daarbij te zorgen voor een moeder en een kind, dat pas geboren was, zooals er voor zoo'n kind en de moeder van zoo'n kind gezorgd moest worden.

‘Maar......’, begon ze.

Toen legde Siene het kindje weer naast haar neer, en ze vergat wat ze nog had willen zeggen. Ze keek naar het kind en zocht in het kleine gezichtje bekende trekjes, van zichzelf en van Hendrik.

Midden in de kamer stond Siene, met een kom water, die ze leeg wilde gooien. Als een verontschuldiging mompelde ze nog:

‘Ik kan het niet allemaal meer doen, alléén......’.

Ze verbeeldde zich, dat ze dit hardop zei en een beetje verwijtend, omdat ze toch niet zoo jong meer was en al zooveel had moeten doen - meer dan menigeen. Maar ze mompelde het slechts zachtjes voor zichzelf.

Het kwam er ook niet op aan - er zou wel iemand komen om het beetje werk hier te doen.

Terwijl ze naar buiten ging om daar de kom water leeg te gooien, zei ze het, in de gang, hardop:

‘Maar ze moest alleen niet daar zoo liggen en kunnen lachen......’.

Want als ze nu nog kon lachen, zou het zoo lang duren voor ze begon te schreien - voor het ergste leed geleden zou zijn.

IV

Vrouwen kwamen en ze zeiden wat van het kind - dat het zoo groot was en dat het op de moeder leek - en omdat ze daarna niet wisten wat ze nog meer konden zeggen, schudden ze meewarig hun hoofden en vertelden, dat er dien nacht een deklastje hout was aangespoeld. -

‘En een drenkeling... een man in een blauwe trui, zooals zeelui die over het algemeen veel dragen......’.

[p. 304]

Toen zei Siene, dat ze maar eens weer moesten gáán. -

‘Dan kan Elsje wat slapen!’

Ze liep achter hen aan, de gang door, naar buiten, waar ze hen uitschold, omdat ze zulke dingen vertelden.

Elsje hoorde haar schelden. -

Ze lag wat te kijken naar de gordijntjes voor de bedstee, zooals ze daar al zoo vaak naar had liggen kijken. Even dacht ze, dat ze die gordijnen eens zou moeten wasschen, zoo gauw ze weer op de been was. Toen zag ze alleen nog maar de geborduurde bloemetjes in den rand. Net kleine kopjes leken het. Ze lag er lang naar te staren, en herinnerde zich, dat er vroeger bij haar thuis een spreuk aan den wand hing:

‘STA STIL EN LET OP GODS WONDEREN’.

Als ze soms ziek was, lag ze met half dicht geknepen oogen naar die spreuk te kijken en las:

Stast-il-en-letop-Go-dswonderen.

Er was rond die spreuk een rand van blauwe bloempjes.

Als later haar jongen een beetje ziek zou zijn - hij zou dan zijn eigen bedje hebben, maar mocht, omdat hij ziek was, in haar bed, - ze wist hoe een feest dan het ziek-zijn kon worden - en dan zou hij zoo liggen kijken naar de bloemetjes in de geborduurde gordijn-rand, en die bloemetjes zouden poppetjes zijn, die tegen hem lachten en gezichten tegen hem trokken.

‘Een man met een blauwe trui aan......’.

Daar had zij niets mee te maken en ze kon het niet helpen, dat ze daar niets mee te maken had. Ze had immers pas haar kleine jongen gekregen en over een dag of wat zou Hendrik thuis komen en zeggen......

‘Ja, wat zàl hij wel van jou zeggen, hé?’

Buiten knersten de wielen van wagens - waarvan de voerlui schreeuwden tegen hun paarden - hoog opgeladen met hout, dat ze van het strand hadden gehaald.

Siene was weer in de kamer en zei:

‘Waarom ga je niet wat slapen?’

‘lk kan toch niet altijd slapen’, wilde ze glimlachend zeggen.

Maar toevallig, zag ze Siene in het oude doorgroefde gezicht. - En toen vroeg ze zich af: ‘Zou ze misschien bang zijn, dat Hendrik een ongeluk overkomen is?’

Daarom zei ze: ‘Ja - ik denk, dat ik maar een beetje zal gaan slapen’.

Ze deed alsof ze sliep, doch ze lag klaar wakker en dacht er aan wat ze Siene nu zou kunnen zeggen.

Ze herinnerde zich weer wat 's nachts een man, noodeloos hard, gezegd had, en ze wist nu waarom Siene vanmorgen vroeg wie haar zou moeten helpen met het werk. -

‘Ze weet wel, dat ik van haar niet verlangen kan dat ze alles alleen doet’.

Het kwam niet bij haar op, dat zijzelf geen oogenblik er ook maar aan gedacht had, dat Hendrik mogelijk wel eens niet weer zou kunnen komen.

[p. 305]

Ze had een kind - zijn kind - en hij zou komen om het te zien!

Alleen wilde ze nu, dat Siene dit ook zou gelooven.

Vaag was ze zich er van bewust dat ze niet, maar-zoo, hoefde te zeggen: ‘Maak je over Hendrik maar geen zorgen - hem is niets overkomen’.

Ze dacht er over wat ze wél kon zeggen.

En terwijl ze daarover nadacht, sliep ze toch in.

VI

Toen ze wakker, werd was het schemerdonker in de kamer.

Siene zat voor het raam en keek uit over het straatje voor 't huis. Ze schrok op toen Elsje vroeg:

‘Zou je maar niet de lamp opsteken’.

‘Ja,’ zei ze, en ze kwam steunend overeind uit de groote stoel, ‘we kunnen de lamp wel opsteken’. -

Ze aarzelde even voor ze de gordijnen dichtschoof, alsof ze verwachtte nog iets of iemand buiten te zullen zien aankomen.

Toen zei Elsje:

‘Als Hendrik thuiskomt, moeten we de wieg maar daar zetten waar nu hettheekastje staat.’

De woorden schenen in de kamer te blijven hangen. Siene's oude handen beefden meer dan gewoonlijk, toen ze het glas van de lamp optilde en een brandende lucifer tegen de kous hield.

Het licht gleed onbarmhartig over haar heen. Ze stond daar en wreef zich de handen af aan haar schort.

En toen móest ze even naar buiten. -

Maar in de bedstee lag Elsje...... En één kort oogenblik zag Siene haar daar liggen.

Ze zag een moedertje zooals ze al zooveel gezien had, en een kind zooals ze al zooveel in haar armen had gedragen. -

Ze was al zoo oud, en ze maakte zich zoo bezorgd over dat moedertje.

En die lag daar en maakte zich over niets bezorgd. -

Het was Siene alsof ze van uit de verte hoorde:

‘Mijn oogen hebben Uw Heerlijkheid aanschouwd!’

Ze zei zacht: ‘God......’.

- Het had niets te maken met al wat ze in haar leven al ervaren had. -

Ze zei:

‘Ja, als Hendrik thuiskomt...... wat zàl hij wel zeggen, van zijn jongen?’

En ze geloofde dat hij thuis zou komen!