Opwaartsche Wegen. Jaargang 13

[p. 104]

Puntjes bij paaltjes

Wat al niet kan

't Zal misschien wel overbodig zijn mijn protest te laten hooren bij de reeks protesten die zullen loskomen betreffende het besluit van den minister van O.K. en W. de letterkunde van de onderwijzersexamens af te voeren en daar een...... dictee voor in de plaats te geven. Er zullen toch wel protesten komen? O, als 't kon, laat dan ieder zich uitspreken. 'k Hoorde er maanden geleden al van. Eerst wilde 't ternauwernood tot me doordringen. Doch nu ik het als een feit moet constateeren, heb ik maar mijn schouders opgehaald. Och, wat zal je anders doen als doodgewoon sterveling. Maar 'k had toch ook zoo'n neiging tot......

Wat kan toch de reden zijn letterkunde als examenvak, dus practisch als leervak, te schrappen? Was dat bij 't inderdaad overladen examenprogramma dan heusch 't eerste dat vervallen moest? Was al 't andere belangrijker? 't Schijnt zoo door ‘bevoegde’ heeren besloten te zijn. Maar 't is een schandelijke miskenning van onze literatuur. Wij hebben een literatuur om inderdaad trotsch op te mogen zijn. Een cultuurbezit van onschatbare waarde. Maar in dezen, in alle opzichten beroerden tijd wordt dit zelfs niet meer door menschen die voor ons beschavingsbezit moesten waken, erkend en ingezien.

Zoo heeft de algemeene geestelijke vervlakking, kenmerk van onze hedendaagsche geestesgesteldheid, nieuwe triomfen gevierd, Welja, wat is anders in dit land van klagende boeren, droge schoolmeesters en platte handelslui te verwachten?

Maar wat zullen de gevolgen van dit besluit zijn? De belangstelling voor de literatuur is nu al beneden peil. Dat zal dan nog erger worden. Eigenlijk is 't een beleediging voor de onderwijzers. Maar ja, 't is voor menschen die toch niets anders te doen hebben dan kinderen wat alledaagsche kennis in te stampen niet noodig dat ze zich verdiepen in de simpele schoonheid van een middeleeuwsch vers of dat ze ingeleid worden in de grootsche en machtige gedachten onzer 17e eeuwers en heelemaal niet in de kunst van onzen eigen tijd. Ja er leeft dan wel een Boutens, een Henriëtte Roland Holst, een A. Roland Holst, een Bloem, een Gossaert, een de Mérode, een Marsman enz.

Er zijn ook wel romanschrijvers, een van Schendel, Den Doolaard, Jan Eekhout, Rijnsdorp, Wilma, Coolen, enz. maar een onderwijzer......

Daarom onderwijzers, als je nog wat trots over hebt en nog wat eerbied voor onze geestesbeschaving, voel het dan als een beleediging ons nu aangedaan. Of zou 't zoo niet meer aangevoeld worden? 't Schijnt soms zoo. 't Goede, hoogstaande boek telt maar weinig lezers. Een grenzenlooze vervlakking heerscht alom. Duizendmaal bah. 'n Ellendig saaie beweging al de opgewonden drukte. Zwijg maar over 't boek. Zelfs jeugdtijdschriften schijnen niet doordrongen te zijn van de geestelijke waarde van 't bezit aan goede boeken. Nee, schrijf maar bladen vol over wie weet wat, als 't maar

[p. 105]

schreeuwerig, drukdoenerig en practisch is, met een schepje politiek en sport erbij, dan is 't goed. Dat heet dan pittig en modern. Waarom die aanpassing bij de oppervlakkigheid van onzen tijd?

Om bij ons onderwerp te blijven: dat 't niet noodig schijnt dat menschen, die dan door moeten gaan voor algemeen ontwikkeld, wien de opvoeding der jeugd is opgedragen, die meestal een leidende positie moeten innemen in een vereeniging, dus leiding moeten geven aan de rijpere jeugd, dat die geen kennis behoeven te hebben van onze letterkunde (zoo wordt het toch op den duur) is een hoogst bedenkelijk verschijnsel. Juist menschen die veel van hun geestelijk bezit moeten verbreiden, uitdeelen, hebben het noodig, telkens weer geestelijk ‘bij’ te komen. Ook (of vooral) door de schoone literatuur.

Jonge (ook oude natuurlijk) menschen, die je nog open kunt stellen voor 't schoone, die nog kunnen doordringen in de tuinen des geestes, wie 't daar nog niet te stil voorkomt, wordt nu dubbel wakker. Weest waakzaam. Protesteer.

Ik zwijg voorloopig. Anderen zullen 't wel van vele zijden en dus breeder bezien. Zullen meer kunnen motiveeren. Hun betoog zal klemmender zijn. Maar protesteer. Deze beleediging van literatuur en onderwijzers moet gewroken worden.

KEES KLAP.

Naschrift van de redactie.

Wij geven gaarne plaats aan deze ‘gewetenskreet’ van een jong onderwijzer en sluiten ons van ganscher harte bij zijn protest aan. Nederlanders, let op U saeck!