Opwaartsche Wegen. Jaargang 11

[p. 403]

Stille beschouwing
L.A. de Eerens - v. Winkoop

Een jonge vrouw zit in de wachtkamer van een dorpsstation en wacht op den trein die haar naar de stad zal brengen waar zij inkoopen gaat doen. Zij kan die boodschappen ook wel in de kleine plaats waar zij woont koopen, maar in de stad is alles goedkooper en het is prettig 's morgens in de stad te zijn en langs de winkels te loopen.

Het is wel vermoeiend dat het soms zoo druk in de straten is, dat zij haast niet over durft steken; zij blijft op den trottoirband staan met haar ééne voet vooruit en zij probeert het oogenblik uit te mikken waarop zij haastig naar den overkant kan hollen. Soms durft zij heelemaal niet meer en wacht, tot een agent haar met een koele blik en een kort gebaar naar een vluchtheuvel drijft. Maar het is prettig, door de hooge, drukke warenhuizen te dwalen en op de volgeladen toonbanken alles in het veelvuldige te kunnen bekijken van de dingen, waar zij zelf maar enkele stuks van bezit. Hier liggen honderden halskettingen, tientallen klokken, wekkers en horloges; hier stapelen zich de huishoud- en linnen goederen, de kousen, de schoenen, de hoeden en mutsen in groote, kleurige bakken; hier rijen zich plank na plank de levensmiddelen in potten, bussen en flesschen en fonkelen de limonade's, de wijnen en de likeuren in eindeloos geprijsde gelederen.

Buiten is het zachtjes gaan regenen en een paar menschen komen de wachtkamer binnen. Een jonge man in een zwarte regenjas is voor het raam gaan staan en staart naar buiten. Hij klemt twee boeken onder den arm en heeft de handen diep in de zakken van zijn jas gestoken. Een jong meisje duwt de deur open en komt langzaam binnen. Haar kleine mutsje staat schuin op haar krulletjes; haar strakke, zwarte jasje omsluit glad haar heupen. Zij draagt een geruite rok en week-end schoenen. Zij stapt op den jongeman af, gaat naast hem staan en geeft hem een hand.

[p. 404]

‘Ik condoleer je met je zusje’, hoort de jonge vrouw haar zachtjes zeggen. De jongen kijkt schichtig op zij en prevelt wat. Dan staart hij weer zwijgend door het venster. Het meisje wil hem nog wat zeggen, zij wil toch ook vragen hoe het gekomen is dat het kleine zusje stierf; zij opent haar mond maar sluit hem weer en bijt op haar onderlip. Verlegen tast zij naar haar mutsje en verschuift haar krulletjes.

‘Laten wij maar naar buiten gaan’, zegt de jongen alleen. Even later stappen de twee zij aan zij langs het venster. De trein stoomt puffend binnen. De vrouw duwt de deur van de wachtkamer open naar het perron, waar de reizigers uitstappen. Er zijn oude menschen, die langzaam hun tastende voeten neerzetten en moeizaam hun koffer naarvoren duwen. Jongeren, die achter hen aandringen en met bedwongen ongeduld op het perron springen en haastig weg stappen. Men stijgt in. Soms laat men de dames voorgaan. Heeren zoeken een plaats terwijl zij een courant uit hun binnenzak halen of de laatste politieke gebeurtenissen gaan bespreken. Een dikke man in een ouderwetsche pellerine-jas slaat zijn kraakschoone zakdoek uit de vouwen en snuit luidruchtig zijn neus. De vrouw zit in een hoek bij het raam. Zij heeft haar leege boodschappen-tasch op haar schoot genomen. De trein rijdt weg. Een trein vol menschen, die gedurende een kwartier naast en tegenover elkander tezamen zijn en door de weilanden rijden naar een groote stad. De regen druppelt langs de ruit. Zilverig-doorschijnende druppels zijn het, die in fijne, trillende straaltjes naar beneden siepelen tot in den ondersten, bruinen raamrand, waar het uitstekende houten blaadje bevestigd is. Links en rechts daarvan zijn twee kleine, witte opschriften: ‘binnen de ramen blijven’.

Aan één kant zitten drie heeren bij elkaar. Zij hebben bruine tasschen bij zich en redeneeren met voorovergebogen hoofden nadrukkelijk en gewichtig. Zij toonen elkander hun notities uit lederen opschrijfboekjes en vormen hun zinnen met zakelijke overwogenheid.

Tegenover de jonge vrouw zit een man. Hoort hij bij de drie anderen? Bij het binnenkomen heeft hij hen met een gebaar van zijn hand en een glimlach begroet. Hij heeft zijn tasch naast zich neergelegd en zijn beenen over elkaar geslagen. Onder zijn grijzende haren gloeien zijn weemoedige, vreemd-glinsterende bruine oogen. De vrouw kijkt hem aan maar hij merkt het niet, zij kan rustig naar zijn denken kijken. Zijn wenkbrauwen heeft

[p. 405]

hij opgetrokken en hij tuurt naar buiten. Hij ziet de regen niet, de wolken niet, noch de boomgaard vol rijpe appels, de gedachten zijn als veeren in zijn binnenste gespannen. Hij weet niet, dat hij kort en hevig langs zijn duimnagel bijt. Plotseling voelt hij haar blik, hij laat zijn hand zakken en ziet haar. Een moment kijkt zij stil en rustig in zijn oogen. Een glimlach zweeft tusschen hen, tot hun blikken zich afwenden. Een zilvergrijs motje fladdert langs het mosgroene fluweel van de bekleeding, dan zet het zich neer en boort zich vast in de wol. Een coupé verder zit een zwaar gebouwd man; het is de directeur van een bekende onderneming. Zijn ronde bolhoed ligt in het net naast zijn lange, zwarte parapluie, waarvan de gebogen knop van zwaar zilver is. Zij ziet zijn zwarte, vierkanten rug, zijn linkerarm ligt op de leuning. Hij heeft zijn beenen uitgestrekt, de glimmend gepoetste zwarte rijglaarzen liggen over elkaar geslagen. Zich onbespied wanend peutert hij in zijn neus; het is een ontstellende gewaarwording.

De trein rijdt langzamer. Langs de kleine, grauwe huisjes, die met hun armzalige tuintjes in den rook der treinen liggen. Nu in de regen geen schamel waschgoed te drogen hangt is het of de huisjes slapen. De raampjes zijn dicht, de grijzige erfjes liggen verlaten.

De trein stoomt het station binnen. De vrouw schuift mee in de rij der uitstijgenden, zij gaat langs den controleur. Daar ligt de stad. Zij loopt. Zij steekt een plein over en slaat een straat in.

Menschen, overal bewegen menschen. Zij loopen, zij fietsen, zij zitten in auto's en aan het stuur van hun auto's, zij tronen hoog in hun bolderende vrachtwagens en bewaken in hun grauw-linnen werkkleeding de balen die zij vervoeren. Zij drijven in zwart-glimmende jassen hun vee naar de markten, zij duwen hun handkarren en besturen hun zwaaiende bak-fietsen. De oude lieden schuifelen dicht langs de huizen. De vrouw komt bij een brug. De stoere bruggewachter is bezig de hekken te sluiten, een hoog-gemast schip zal doorvaren. Het voortbewegend rhytme der menigte is gestuit, men wacht voor de brug die zich massaal en onherroepelijk omhoog heft. De bruggewachter in zijn blauw boezeroen staat te wachten. Vóór de brug, in groengeverfde bakken bloeien in de grijze omgeving stralend gele chrysanten. Geruischloos glijdt het schip door het water. De schippersvrouw draait het roer. Zij is nog jong, haar rond gezicht is verweerd, een roode hoofddoek met witte balletjes draagt zij fleurig om haar hoofd. Een magere man in

[p. 406]

een blauwe trui is bij den motor aan het werk en een klein, vlasblond jongetje stapt met kordate stapjes langs den dekrand en sliert een houten paardje achter zich aan.

De brug is met een doffe plof dichtgevallen en nauwelijks zijn de hekken verwijderd of de menigte stuift vooruit, in een nerveuse haast, den verloren tijd in te halen. Ook de vrouw versnelt haar pas. Zij gaat haar inkoopen doen. Haar tasch vult zich en wordt zwaar. In een bonte uitstalling van bonbons en chocolade ziet zij een kistje staan, gevuld met ronde, wit-besuikerde flikken, waarvan zij een paar ons koopt voor haar gezin. Het zakje legt zij bovenop, er kan nu niets meer bij. De volle tasch is een veroverd bezit geworden.

Zij nadert een plein. Het postkantoor. Een trap met opgaande en neerstijgende menschen, een reusachtige, steeds draaiende deur, die de menschen naar binnen stuwt en ze weer laat ontsnappen. Terzijde van de trap zit een bedelaar. Op zijn borst draagt hij een zwart bordje: ‘ik ben blind’. Op een houten krukje gezeten leunt hij het hoofd tegen een zuil. Zijn doffe, rood-omrande oogen staren bewegingloos naar boven. Naast hem slaapt een zwart, pluizig straathondje. De draaideur voert de vrouw naar binnen. Als zij het postkantoor verlaat is de bedelaar er niet meer alleen. Aan de andere zijde der trap staat een lange, magere en bleeke man, die met zijn hoofd knikt, aldoor knikt en er niet mee kan ophouden. De vrouw ziet hem aan en schrikt. In zijn schuddend hoofd bestaren haar zijn wijd-geopende, angstige oogen; hij doet zwijgend een wankele stap naar haar toe en strekt zijn schokkende hand naar haar uit. Zij wendt het hoofd af, een doffe beklemming bezwaart haar hart. De blinde bedelaar zit er stil, als slapend; het hondje is wakker geworden en zit gapend op zijn staart. Snel werpt zij wat geld in het bakje van den blinde en drukt een geldstuk in de bevende hand van den ander, die haar dankt met een wezenlooze glimlach van zijn bibberende lippen.

De vrouw voelt zich moe. De auto's en karren denderen om haar heen, het onophoudelijk uitwijken en het zich in haar gang gehinderd zien door hun snorrend aanrijdende gevaarte's, hindert haar. Zij vlucht een lunchroom binnen, zoekt, plotseling schuw en stijf tusschen de tafeltjes doorloopend, een plaatsje vlak bij het raam en bestelt koffie. Door een raamgordijn, geel en met kanten tusschenzetsels, deint verdoezeld het straatrumoer. De dampende koffie drinkt zij met graagte, de warmte doordringt verkwikkend

[p. 407]

haar slokdarm en maag. Zij voelt zich moe en verlangt terug naar haar rustige woonplaats. Om haar heen praten de menschen. Een bediende in een witte jas nadert haar en opent met een sleutel de uitstalkast naast haar tafeltje. ‘Ik moet u even plagen Mevrouw’, zegt hij.

Zijn witte arm reikt langs haar heen naar de glazen vitrine, hij haalt een nagemaakte mayonnaise naar zich toe, die stoffig op een wit bord in de étalage heeft gelegen. Op een balanceerend blad legt hij naast de mayonnaise geel en wit geverfde eieren, hard roode tomaten en griezelige haringen. Een ronde appelbol en een geweldige blauwe druiventros legt hij naast drie geverfde perziken. Zoo ligt alles daar in levenlooze onechtheid en wordt meegenomen door den bediende, die er vergenoegd naar glimlacht en tevreden zegt: ‘Schitterend nagemaakt, hè Mevrouw? Nu hoef ik u niet meer te storen hoor!’ en hij sluit met een klapje de uitstalkast en verdwijnt met zijn beladen blad. Zij staat op en gaat weg. De tasch weegt zwaar. Zij bekijkt de winkels niet meer, noch de voorbijgangers, zij heeft nog maar één doel, het station, de trein, het huis. De stationsingang heeft een schuine helling die zij moet oploopen. Bovenaan wacht haar een klein, bleek en goor schooiertje met een marmotje. Hij sjouwt dadelijk met haar mee en begint met een monotoon geluid zijn marmottenliedje te zingen. De vrouw blijft staan en bekijkt zijn smalle gezichtje. Hij heeft haar even, met zwak blauwe oogen aangekeken; oogen, die onder een doffe sluier een loerende angst verbergen. Het marmotje snuffelt in zijn groezelige hand. Hij is klein en mager, een wijde lompenbroek floddert om zijn stok-dunne beentjes. Zij heeft het gevoel dat zij hem een genoegen moet doen en zij zegt:

‘Wacht, ik heb wat voor je’, en glimlacht moederlijk naar hem. Hij is met zingen opgehouden en kijkt naar haar tasch, terwijl hij met den rug van zijn hand langs zijn neus veegt. Dan duwt zij hem de dikke zak suikerflikken toe. Hij kijkt haar verstomd aan en bloost. Zij loopt door en kijkt, voor ze langs den controleur het station binnen gaat nog eens naar hem om. Hij staat stok-stijf op dezelfde plaats en kijkt haar droomerig na. Het marmotje knabbelt aan het zakje.

De trein staat klaar. Achter het station liggen de kleine, berookte huisjes; door een nauw achterstraatje nadert een melkwagen met een bruin paard. Tusschen hooge, natte dahlia-stengels wandelen twee loome, grijze katten. Zij verschuilen zich in de struiken en gaan elkaar listig begluren.