Opwaartsche Wegen. Jaargang 9

[p. 394]

Kroniek.

Anema's isolement.

Het ligt niet in mijn bedoeling het boekennummer van De Standaard te beoordelen. Er is echter een enkel stukje te merkwaardig om er niet even de aandacht op te vestigen. De redaktie van De Standaard drukt een briefje af van Seerp Anema, waarin deze motiveert, waarom hij zijn medewerking weigert.

Zijn redenering, zoveel mogelik in de woorden van de schrijver, komt in het kort hierop neer: Uit de wereld onzer verbeelding komt de kunst op. Hoe meer gezuiverd door Gods Geest de verbeelding is, des te meer zal ze God verheerliken. Gezuiverd wordt deze verbeelding door wedergeboorte bij verlichting door de Openbaring Gods. Deze Openbaring Gods is het zuiverst uitgedrukt in de denkwereld van Calvijn-Kuyper. Anema meent niet te kunnen schrijven in één blad met mensen die uit een andere denkwereld leven; de lijst der medewerkers was daar niet voldoende waarborg voor.

Twee merkwaardige uitingen: 1^o. dat autoritair wordt vastgesteld, dat een bepaalde 19de eeuwse interpretatie van de Calvinistiese leer het middel is, waardoor God Zijn Openbaring het zuiverst heeft tot uiting gebracht.

Als ik van Openbaring Gods spreek, dan denk ik aan Zijn verschijning in het vlees, en aan Zijn heilig Woord. Gods openbaring in de historie, ook in een dogmaties systeem, is als kenbron van zoveel geringer waarde - ook al bezit deze soms grote tijdelike betekenis - dat ik in verband daarmee nooit een sjibboleth zou durven stellen.

2^o. Zelfs al zou men met Anema aanvaarden, dat absoluut vaststaat, dat mensen die afwijkende meningen tegenover Kuyper durven stellen, daarmee tegelijk minder zuiver Gods Openbaring blijken te verstaan, dan is nog de konklusie opmerkelik, dat hij met zulke mensen niet in eenzelfde blad zijn werk wenst opgenomen te zien. Wij hebben altijd gemeend, dat ieder die doordrongen was van de verlossende betekenis van Jezus' sterven op Golgotha, een Christen mocht genoemd worden. We hebben gemeend tot Protestantse Christenen ons in hoofdzaak te moeten beperken, omdat R.K. Christenen in alle opzichten zelfstandig zijn georganiseerd en geoutilleerd. Als we de kreten: Ik ben van Apollos, ik van Paulus ook binnen de literatuur gaan horen en het zo ver komt, dat we afzonderlike bladen zouden moeten hebben voor al de ‘denkwerelden’ die de heer Anema in de Christelike kunstwereld meent te kunnen en moeten opmerken, dan zou ik wel willen, dat hij iets van het woord van Paulus verstond aan de Filippenzen, toen hij zich verblijdde zelfs over degenen die het Evangelie onder een deksel verkondigden.

v. H.

Risseeuw in de Rotterdammer.

Terwijl Leendertse meer het dageliks werk aan de A.R. Rotterdammer mee gaat verzorgen, heeft Risseeuw Leendertse's taak aan het Zaterdags bijvoegsel van de Rotterdammer overgenomen.

We wensen onze oud-redacteur veel sukses op zijn arbeid. Er is aan de dagbladpers nog veel goed werk te doen.

v. H.

[p. 395]

Boekennummer van de standaard.

De Standaard verscheen 29 October met een Boekennummer als bijvoegsel; eerstdaags volgt een tweede nummer, waarschijnlijk is het reeds verschenen, als Opwaartsche Wegen uitkomt. Het is een verheugend feit, dat onze dagbladpers meer en meer belangstelling begint te tonen voor onze Chr. literatuur en voor letterkundige kunst in het algemeen en er met steeds meer begrip over gaat schrijven door deskundige medewerkers te kiezen. Ik weet wel, dat er nog veel te wensen overblijft en dat mijn vriend Muller, die dageliks de literaire uitknipsels uit de dagbladpers doorworstelt, dikwijls de haren te berge rijzen, wat hem dan inspireert tot een nijdig artiekeltje, maar toch we gaan vooruit. En boekennummers als dit van De Standaard, al ben ik niet een en al bewondering, zijn daar een symptoom van.

Bij ons op marken.

Tussen de vele Amerikanen, die de laatste tijd ons eiland kwamen bezoeken, hebben wij tot onze vreugde ook Anthonie Donker opgemerkt. Hij vertelt van zijn uitstapje in het November-nummer van De Stem, een feit dat wij, Markers, uit een oogpunt van reklame natuurlik niet genoeg kunnen waarderen. Ik haast mij dan ook om aan de hand van zijn artikel een beknopt prospectus samen te stellen, te eer, daar de heer Donker niet maar een gewone curiositeitenjager is, maar kennelik een wetenschappelik folklorist. Het trof ons trouwens al bij zijn bezoek, dat hij overal waar zijn mede-plusfours hun ‘very interesting’ lieten horen, een ‘gesunkenes Kulturgut’ prevelde.

Als goed vaderlander bewondert U natuurlik de Watergeuzen, die stoere Kalvinisten. U behoeft niet bang te zijn, dat dit in strijd is met Uw verlicht liberalisme, want Potgieter bewonderde de 17e eeuw immers ook en dat was toch een onverdachte liberaal. Ieder modern kultuurmens is toch nog wel een beetje romanties, nietwaar? Dat was nog eens een tijd, dat waren nog eens mensen!

Maar ik smeek U, laat Uw liefde voor die stoere, Kalvinistiese eeuw vooral niet platonies blijven. Kom eens bij ons op Marken kijken: U zult ervan versteld staan, zoveel als er nog van over is. Let in de eerste plaats op de prachtcollectie ‘boerenkoppen’, die wij U hebben aan te bieden. Daar hoeft U gerust niet voor naar 't buitenland te gaan. En dan onze vroomheid en onze klederdrachten! Daar zit traditie in!

Natuurlik, het zijn maar Markers en het is maar gesunkenes Kulturgut, het is en het blijft een ‘krities curiosum’, maar er zit toch stijl in. Het doet je op een aangename wijze de hele moderne tijd vergeten en dromen van vaste, kloeke vormtradities. Naar Marken kom je niet om iets nieuws te vinden, maar het is een voortreffelik openluchtmuseum, een Indianenreservaat en een Nationaal Park, dat de dingen, die eigelik hun tijd gehad hebben, op een bezielde wijze voor de Zondagse bezoekers demonstreert. Voor de ‘bezielde retoriek’ van zo'n wijde Marker broek, met stijlgevoel en waardigheid gedragen door een oude, vrome visser, op weg naar de derde preek, (het is immers Zondag, als U komt) geef je toch met liefde dat hele confectiepakjesepigonisme van een geëmancipeerde jongere generatie cadeau! Wat ter wereld is daar nou voor interessants aan! En waar is de vroomheid gebleven? Komen ze nog wel eens in de kerk? Natuurlik, U als modern mens past niet meer in de kerk, maar U moet me toch toegeven, dat het ook voor U wel stichtelik is, en u zelfs een zekere religieuse aandoening geeft, om een Marker in zijn simpel, trouwhartig geloof naar de kerk te zien wandelen (mits in klederdracht, natuurlik!) Komt U eens kijken? Nu kan het nog. Maar als de Zuiderzee drooggelegd wordt....

Muus Jacobse.