Opwaartsche Wegen. Jaargang 9

[p. 353]

Kroniek.

Verbloemde waarheden.

In het Septembernummer van de Gulden Winckel staat een poëzie kroniek, geschreven door J.C. Bloem, die zóveel onjuist- en onwaarheden bevat, dat ik niet kan nalaten hier even een rijtje met op- en aanmerkingen te laten afdrukken, die ik tijdens de lectuur van dit artikel maakte.

1.	Roel Houwink is 'n vrijzinnige dominee. - Volmaakt onjuist. Houwink heeft juist de dominee ‘met moeite van zich afgeschud’. Hij is verder óók niet vrijzinnig; nòch in ‘Strophen, nòch in ‘Voetstappen’.
2.	Houwinks poëzie is ‘door en door valsch’; ze is gevaarlik doordat ze ‘net echt’ lijkt. - Absoluut er naast. Er zou nog over te praten zijn in hoeverre Houwinks Strophen poëzie zijn; misschien zijn ze slechts bijna-poëzie; maar dat heeft met valsheid of echtheid niets te maken. Indien er één schrijver is, wiens werk het stempel draagt van ernst en waarachtigheid, dan is het wel - Roel Houwink! Bloem zelf kan een voorbeeld aan hem nemen.
3.	Noto Soeroto is een slappe nabootsing van Tagore. - Men kan evengoed de Javaan 'n tweeling-broertje noemen van de Brits-Indiër.
4.	Jan de Groot is een debutant! - Kommentaar overbodig.
5.	Willem Hessels, Jan de Groot en Martin Leopold lijken zozeer op elkaar, dat men, als er nog letterkundige scholen bestonden, van één school zou kunnen spreken! - Men hoeft deze drie dichters zelfs slechts zeer oppervlakkig te kennen om te weten dat ze, wat hun geestelike signatuur betreft, alle drie absoluut verschillend zijn, ook al belijden ze in hun verzen eenzelfde Christendom.
6.	De drie genoemde dichters kenmerken zich door een zekere mesure tegenover de twee polen van hun poëzie: God en het moderne leven. Het woord God wordt bij hen dan ook nog niet zó roekeloos gebruikt dat het weinig meer betekenis heeft dan een leesteken. - Enige tijd terug hadden velen tegen de poëzie van Jan de Groot, juist dit bezwaar, dat daarin de tegenstelling tussen God en het moderne leven te opzettelik was, en daarom het gebruik van de bijbehorende ‘Schlagwörter’ te goedkoop. Ook in ‘Vaart’ staan verzen uit deze periode. Gelukkig blijkt de Groot in zijn latere verzen aan dit gevaar ontgroeid te zijn.
7.	Bloem schrijft over een Zuid-Afrikaanse dichter Haashoff. - De naam is onjuist gespeld; deze dichter heet Haarhoff.
8.	Bloem erkent dat hij de poëzie van Haarhoff niet kan beoordelen; daarvoor staat hij te vreemd tegenover 't Zuid-Afrikaanse taaleigen. Toch doet hij het. - Ieder criticus die zichzelf respecteerde, zou, als hij een verzen bundel toegestuurd kreeg die buiten zijn beoordelingsvermogen lag, deze doorzenden aan iemand die er wel over oordelen kon of anders hem terugzenden aan redactie of uitgever. Bloem doet dit niet, beweert er liever lukraak een paar oppervlakkigheden over.

Het rijtje is wat lang, maar voor één keer hindert dit niet. 't Heeft tenminste dit nut, dat er eens zeer duidelik mee wordt aangetoond op welk een door en door onserieuse wijze de Gulden Winckel haar lezers voorlicht. Want dit staat er toch wel mee vast: een poëziekroniek, zo vol onjuist- en onwaarheden blameert èn de kritikus die hem schreef èn de redactie die hem liet afdrukken.

J.H.

[p. 354]

Wie wil ons bewaren voor het bouwen van deze dijk?

Dr. K. Dijk schrijft in ‘Bouwen en bewaren’, naar aanleiding van het verschijnen van de Institutie van Calvijn in de vertaling van Dr. A. Sizoo:

Tegenwoordig staat de wereld op haar kop als een boek verschijnt als ‘De klop op de deur’, dat het rumoer over ‘De Opstandigen’ overvleugelt.
‘Koningskinderen’ van Rijnsdorp wordt begroet als de redding en verrijzenis van onze christelijke litteratuur; of om nog een ander voorbeeld te geven, over ‘Im Westen nichts neues’ weet iedereen te praten, maar.... wat zal men zeggen van deze uitgave? Arm geslacht, dat liever luistert naar litteraire lezingen dan naar voordrachten over de waarheid Gods! Verarmend Christendom, dat opgaat in de belletrie, en dit boek, waarin de taal des geloofs haar stoutste en schoonste woorden spreekt, gesloten laat. Want ver, onmetelijk ver boven ‘De klop op de deur’ en zelfs boven ‘Koningskinderen’ gaat de Institutio Religionis Christianae, en als eerstgenoemde boeken reeds lang vergeten zijn als verouderde romans, klopt deze Institutie met haar senoren slag op de deuren van ons Christendom om Koningskinderen in een taal die zij verstaan, te zingen van de verborgenheden Gods, die hun geopenbaard zijn, en waarover zij eeuwig den naam des Heeren zullen grootmaken. enz., enz...

Het staat er. En een doctor schreef dit.

Wij willen een soortgelijke vergelijking maken.

Tegenwoordig houdt dit arm en verdoemd geslacht zich bezig met de nieuwe winterdienstregeling der Nederlandsche Spoorwegen, of er geen belangrijker boeken te bestudeeren vallen. Verarmende menschheid die Dantes Goddelijke Comedie links laat liggen en zich te buiten gaat aan snel- en bommeltreinen, enz. enz.

Geen enkele vergelijking gaat precies op, ook de onze niet. Toch vragen wij u, de vergelijking serieus te nemen. U zult erkennen dat zij te dronken is om alleen te loopen. Welaan in dit opzicht stemt zij volkomen met haar serieus voorbeeld overeen.

Jan H. de Groot.

De radio-leergangen.

Op de Omslag van dit nummer vinden onze lezers het bericht van de mislukking der onderhandelingen tussen het bestuur der Chr. Radio-Leergangen en de N.C.R.V. Het is buitengewoon objektief gesteld en zeer sober. Al te nuchter en sober m.i. Het zou goed geweest zijn, indien, zoals eerst het plan geweest is, meen ik, uitvoerig verslag was uitgebracht van de teleurstellende wijze, waarop deze onderhandelingen tot dit einde zijn gekomen. Een vereniging van mensen met de meest uiteenlopende belangen en inzichten, maar één in Christus, vertegenwoordigd in directorium en curatorium door de meest vooraanstaande mannen op Chr. cultureel terrein, professoren van Kampen, V.U., en Rijksuniversiteiten kan haar grote plannen om van Huizen uit belangrijke series lezingen en cursussen te geven niet verwezenliken, omdat het bestuur van de N.C.R.V. er te weinig vertrouwen in heeft en daarom kontrolerecht begeert. Want veel meer dan op de finantiele zijde der zaak is toch zeker de verwerkeliking der plannen gestrand. Het is een droevige historie. Ik verwacht, dat de leden van de N.C.R.V., leden van de aangesloten verenigingen der Chr. Radio-Leergangen, zeer ontstemd zullen zijn over de houding van het bestuur der N.C.R.V.

v. H.

Gerrit Kamphuis in het venster.

In de vorige kroniek wees ik er op, hoe verschillende dichters uit de kring of uit de naaste omgeving van Opw. Wegen medewerkten aan Het Venster; dit vindt nu officieel uitdrukking door de toetreding van Gerrit Kamphuis tot de redaktie. De Maasbode konstateert ondertussen, hoe met elk nummer Het Venster meer op De Gemeenschap gaat lijken.

v. H.

[p. 355]

Vlaamse kroniek.

De heer Fokkema publiceert reeds verscheidene jaren in Opw. Wegen zijn Friese kroniek. Haantjes, die al verschillende studies over Afrikaanse letterkunde in ons blad schreef, zal voortaan eenmaal per jaar de Zuid-Afrikaanse letterkunde in een kroniek bespreken. We vonden Jan Eekhout bereid de kroniek voor Vlaamse literatuur voor zijn rekening te nemen. Deze zal 3 of 4 maal per jaar verschijnen. De eerste is in dit nummer te vinden.

v. H.

Bilderdijk-herdenking.

Aug. Heyting en Dr. K.H.E. de Jong hebben naar aanleiding van Bilderdijks geboortedag in September, 175 jaar geleden, deze dag in een redevoering 29 Sept. in Den Haag, 15 Oktober in Utrecht herdacht. Willem Niestadt droeg voor uit zijn werk.

v. H.

Luykenaar Francken in ‘de standaard’.

Vanaf begin October zal de heer Drs. Joh. Luykenaar Francken éénmaal per maand over literatuur schrijven in het dagblad ‘De Standaard’ en dus de plaats innemen van Dr. S. Eringa. De schrijver zal de door hem geleverde bijdragen met zijn naam onderteekenen zoodat ze duidelijk onderscheiden zijn van de boekbesprekingen, welke de heer L.F. niet levert. Wij stellen er prijs op, den vroegeren redacteur van ‘Opgang’ bij dezen actieven arbeid hartelijk welkom te heeten.

M.

Over de Nederlandsche vertalingen van letterkundige werken.

Onder bovenstaande titel kwam in het avondblad van de Nieuwe Rotterdamsche Courant van Woensdag 16 September een artikel voor van de hand van de Heer M.J. Premsela, waarin schrijver opkomt tegen het veelvuldig verknoeien van kunstwerken door vertalers (en vertaalsters), zooals dit in ons land helaas maar al te dikwijls pleegt te gebeuren en waarin hij wijst op de noodzakelijkheid van maatregelen, die in de toekomst een eind zullen kunnen maken aan wat met recht een ergerlijke misstand in ons Nederlandsch letterkundig leven is te noemen.

Naar aanleiding hiervan heeft op 9 October 1.1. te Amsterdam een bijeenkomst plaats gehad van eenige letterkundigen, critici enz. ter bespreking van hetgeen mogelijk gedaan zou kunnen worden om te geraken tot een betere toestand op voornoemd gebied. Een voorloopig comité van actie werd gevormd, dat zich tot taak stelt, contact te zoeken met alle deskundigen, die zich voor dit vraagstuk interesseeren.

Dit comité bestaat uit:

de Heeren: Dr. J.W. Schotman, voorzitter; Dra. M.A. Pit, secretaresse; Dr. J. Fransen; J.M. Meulenhoff, uitgever; Drs. M.J. Premsela; Mevrouw S.J.G. Premsela-den Boer; Mevrouw M. Verhoeven-Schmitz; de Heer Constant van Wessem.

De Heer L. Simons, die eveneens zijn instemming met het artikel van de Heer Premsela had betuigd, had bericht van verhindering gezonden. Besloten werd tot het houden van een vergadering op een nader te bepalen datum (omstreeks Kerstmis) te Amsterdam, waar allen welkom zullen zijn, die deze zaak met raad en daad willen bijstaan. Reeds thans worden belangstellenden verzocht, door toezending van hun kaartje aan onderstaand adres, van hun instemming te doen blijken.

Dra. M.A. Pit, Jan van Eyckstr. 211, Amsterdam.