Opwaartsche Wegen. Jaargang 8

[p. 209]

Onbereikbaar
door Maryanne van Lochem.

Het vuur in de open haard vlamt hoog op. Buiten raast de wind. Hierbinnen verspreiden de schemerlampen al een zwak licht, en de theeketel zingt.

Wij wachten, Pam en ik. Ik in een lage stoel bij het vuur, en Pam op zijn kussen op de breede vensterbank. Het gebeurt niet dikwijls, dat Pam en ik samen alleen zijn. Pam is nooit zonder de baas. Hij komt en gaat met de baas. En als de baas een enkele keer zonder hem uitgaat, gaat Pam in zijn hok.

De baas is nu ook maar voor een oogenblik weggegaan; naar de boerderij, of naar het land, ik weet niet waarheen. Ik weet ook eigenlijk niet, waarom hij Pam daarbij niet meegenomen heeft. Weet Pam waarom? Ik kijk er Pam op aan. Hij ligt heerlijk, gemakkelijk en lui, maar zijn groote, wijze oogen zijn open.

Ineens weet ik het: ik ben jaloersch op Pam. Ik ben nooit op een mensch jaloersch geweest; God weet, dat ik daar ook nooit reden toe gehad heb. De man, die ik met mijn heele wezen liefheb, heeft nooit van een andere gehouden dan van mij. Hij was al niet jong meer, toen wij trouwden; hij is nu bijna oud; maar wij zijn altijd samen geweest, hij heeft mij nooit, ook maar een oogenblik, verlaten voor een andere.

Ik moest heel tevreden zijn. Dat ben ik ook; dat ben ik immers ook. Alleen heb ik hem nog altijd lief.... zoo lief. Ik zit nu niet alleen te wachten, ik zit te verlangen.

Pam ook. Dat weet ik. Dat kan ik zien aan zijn wijze, open oogen. De baas heeft Pam vergeten, zooals hij alles, en ook mij wel eens vergeet. Als dat gebeurt, ben ik heel ongelukkig, en als hij dan terugkomt, heb ik tranen in mijn oogen, en als hij vraagt, wat er is, zeg ik er iets van, - o, niet eens een verwijt, ik zou hem nooit iets kunnen verwijten - maar iets, toch iets. Ik kan het immers niet helpen, het is alleen, omdat ik zoo heel veel van hem houd, dat ik ongelukkig ben, als hij mij vergeet. Dan troost hij mij, maar is toch een beetje geërgerd, dat ik verdrietig ben om zoo'n kleinigheid. ‘Baby!’ zegt hij, en zoent mij. Dan zucht ik, en heb spijt. Ik ben nu wel eenmaal veel jonger dan hij, en misschien altijd een

[p. 210]

beetje een kind in zijn oogen, maar ik wil toch zijn vrouw zijn, en geen baby.

Pam.... Ik kijk naar hem, en weet weer: ik ben jaloersch op Pam. De baas kan Pam honderdmaal vergeten - al moet ik toegeven, dat het niet dikwijls voorkomt - Pam blijft dezelfde. Hij vraagt zich niet af, of hij vergeten is, of werkelijk niet meekon. Hij wacht en verlangt. Hij slaapt nooit, al lijkt het misschien zoo. Hij slaapt alleen, als de baas bij hem is, op zijn gewone plaats zit, en alles rustig is. En dan nog kijkt hij op bij de minste beweging van de baas. Hij volgt hem - op kleine afstanden alleen met zijn groote, stille oogen, maar op grootere heelemaal. Steeds door, en altijd weer....

En ik ben jaloersch.

Daar komt hij. Ik heb nog niets gehoord, maar ook dat zie ik aan Pam. Pam hoort hem altijd eerder. Hij hoort, hij ziet, hij voelt, hij ruikt.... hij wéét het, feilloos zeker, lang voor een ander, lang voor mij.... Al heb ik dat nooit meegemaakt, ik weet zeker, dat hij geen vin verroeren zal, als op winternamiddagen de lichten van mijn kleine two-seater de oprit opzwenken. Als het die van de groote wagen zijn, met de chauffeur, staat hij dadelijk voor het raam. Vandaar loopt hij langzaam naar de deur, zooals hij nu ook gaat, zacht en beheerscht, toch vol verlangen. Pam is een jachthond, en hij kan zich beheerschen. Hij is de beste jachthond van de baas. Voor mij is het altijd, of hij dat weet, en er een stille trots van hem uitgaat. Zoo dikwijls de baas verhalen doet, over zijn praestaties en zijn bekwaamheid - en altijd is Pam daarbij, en kijkt hem aan, met zijn stille wijze oogen - heb ik willen fluisteren: ‘pas op, maak hem niet verwaand!’ Maar dan zou iedereen mij uitlachen, en hij zou weer ‘baby’ zeggen.

Nu staat Pam bij de deur. Hij staat zoo, dat de baas hem niet ontgaan kan: hij zal de deurknop niet om kunnen draaien, of Pam is bij hem. De kamer mag vol menschen zijn, de kinderen, of vreemden.... Pam verloochent of verbergt zijn verlangen voor niemand. Ze mogen kijken, of lachen, of er wat van zeggen.... het raakt hem niet. Hij staat en wacht. Zijn baas. En als die binnen is, wijkt hij geen oogenblik van zijn zijde. Dat, wat voor hem het voornaamste is.

Niet alleen voor hem. Ik kijk, en blijf zitten. God weet, dat ik soms wat zou willen geven, om daar ook zoo te staan, en dadelijk zijn hand op mijn hoofd te voelen, en liefkoozende woorden te hooren, zonder iets te zeggen. Nu, nu er geen anderen zijn, zou ik dat kunnen, en ik kan meer. Ik kan de gang inloopen, en hem bij de voordeur al omhelzen, en hij zal mij in zijn armen houden en vragen: ‘Is er wat, kindje?’ Wat van een hond vanzelfsprekend is, wordt een vrouw alleen verondersteld te doen, als er wat is. Toch, als ik dan zou zeggen: ‘ik hou zoo van je’, zou hij mij begrijpen, en hij zou mij lang tegen zich aan houden, en lang kussen. En de armen om elkaar heen, zouden wij naar de kamer loopen.

Maar dan? Bij de deur zit Pam.

‘Zoo Pam, ouwe Pammel, ben je daar?’ De baas aait en beklopt hem, stoeit

[p. 211]

met hem. Als de baas naar zijn bureau loopt, loopt hij mee, en als hij gaat zitten, zit hij naast hem, poot of kop op zijn knie. Naar de kast, naar de andere kamer, nog even weer de gang in, overal volgt hij de baas, ijverig en geduldig. Hij laat hem niet meer uit zijn oogen. Als de baas opstaat, staat hij ook op, en als hij bij het vuur gaat zitten, zit Pam daar ook. Hij kijkt naar hem op, en wacht geduldig af. God weet, hoe zielsgraag ik dikwijls - juist ook als er anderen, de kinderen, familie of kennissen in de kamer zijn, en ik mij zoo ver van hem af voel - hoe zielsgraag ik dan zoo stil bij hem neer zou knielen - knielen, omdat hij zoo oneindig goed is - en alleen maar naar hem opkijken en zijn hand kussen of die houden tegen mijn wang - alleen dat, alleen maar dat, en lang.... altijd, verbeeld ik mij, altijd.... Zooals het bij Pam geen duur heeft, en geen begin en geen eind, voor zoover dat van hem afhangt, maar zijn leven uitmaakt, zijn heele zijn.... ‘Kom maar Pammel’, zegt de baas dan, en helpt hem naar boven klimmen, tot hij heelemaal op baas' schoot ligt en daar met zich laat sollen. Nu kijken de groote, wijze oogen wonderlijk vergenoegd. En al spelend, vertelt de baas van hun beider wonderbaarlijke lotgevallen in het jachtveld.... ‘en toen, Pam’, ‘is het niet Pam?’ Ze hebben veel beleefd, de baas en hij, en veel genoten. De baas' lievelingssport: de jacht. ‘En Pam is weer zoo braaf geweest, zoo braaf!’ Pam heeft en krijgt altijd een groot aandeel in de triomphen; hij heeft de baas geholpen, bij wat hem zoo na aan het hart ligt; hij heeft de dressuur van de baas eer aan gedaan, de baas is blij met hem, en trotsch op hem. Een bont verhaal vormen hun beider avonturen, waar niemand anders van weet, en zij iedereen van alles over wijs kunnen maken. De baas knipoogt tegen Pam en Pam spreekt nooit tegen. Hij kijkt alleen, en ligt zielsgelukkig in de allerongemakkelijkste houding in de armen van de baas. Pam is niet alleen een jachthond, maar ook een groote hond, en zoo ongeschikt voor schoothondje, als je maar denken kunt. Zij weten dat ook beiden wel, Pam en de baas, en zij lachen er om, en doen samen wanhopige pogingen om die vier lange pooten binnen boord te houden! Maar nu kom ik, en geef de baas zijn thee en zijn courant, en hij kan Pam niet meer gebruiken. Hij duwt hem weg. ‘Liggen, Pam!’ zegt hij kort en hard.

Triomph? Eindelijk mijn triomph? Och, nee immers! Nederlaag, ergste nederlaag! Als mij dit overkomen was,.... maar het zal mij immers nooit overkomen.... Juist, om wat volgen gaat, zal het mij nooit overkomen, word ik ontzien.... Grootste nederlaag voor vriendschap en toewijding, om ontzien te worden! Dingen die bedoeld zijn, worden niet gezegd, dingen, die hij niet graag doet, met liefde gedaan, omdat hij mij liefheeft. Groote onvolmaaktheid: hij spant zich in, beheerscht zich, ontziet mij: hij heeft mij lief. En ik ben een vrouw. Twee onafscheidelijke dingen, die eigenlijk hetzelfde inhouden.

Als mij dat overkomen was: weggeduwd, weggecommandeerd, wat voor wanhopigs zou ik immers niet gedaan hebben? In tranen uitgebarsten? weggeloopen?

[p. 212]

flauw gevallen? zelfmoord gepleegd? Het lijkt geen van allen voldoende voor de afgrijselijke wanhoop, die ik gevoeld zou hebben. Ik zou iets vreeselijks hebben gedaan, iets wanhopigs, iets, in ieder geval iets, dat voor de baas thee en courant voor het oogenblik ongenietbaar zou hebben gemaakt....

Iets zelfzuchtigs dus. Nederlaag.

Pam doet wat bevolen wordt. Hij legt zich neer aan baas' voeten zóó, dat al mocht hij indommelen, hij elke beweging daarvan gewaar moet worden, en hij is rustig en tevreden. Wat de baas doet, is goed. Hij tracht niet te begrijpen, niet te weerleggen; hij kan niet argumenteeren en niet verwijten. Hij heeft gehoorzaamd, en hij is bij de baas, dus alles is goed. Hij heeft niet alleen niets vreeselijks of wanhopigs gedaan, maar hij is tevreden als tevoren.

De baas met zijn thee en zijn courant en mij, vergeet voor het oogenblik Pam's heele bestaan. Hij rookt en leest en rust uit. Het licht van de schemerlamp schijnt mild over hen beiden. Het vuur flikkert vroolijk aan zijn voeten. Hij is gelukkig. Hij kust mijn hand, die hem zijn tweede kopje thee heeft gebracht, en leest verder. Nu niets zeggen, en niet op de leuning van zijn stoel gaan zitten. Twee vrouwelijke opofferingen. Opofferingen! Nederlaag.

Pam kijkt naar mij op, en knipt met zijn oogen, als wil hij mij betrekken in hun saamhoorigheid. Ik ben daar niet in te betrekken. Zij hebben beiden en samen hun dagwerk volbracht. Zij zijn voldaan. Er is een volmaakte harmonie in hun rust.

Is dit, vraag ik aan de vlammen, het onbereikbare, het onbereikbare tusschen man en vrouw, deze volmaakte harmonie in rust, in rust na samenwerking?....