Opwaartsche Wegen. Jaargang 7

[p. 245]

Moeder
door Greeth Smitskamp.

Zwijgend zaten de drie menschen nu in de laaggezolderde tuinkamer, een zwijgen waarin de harde woorden van zooeven nog na leken te klinken, pijnlijk.

De oude vrouw had even, in hoopvolle verwachting, van terzijde haar dochter aangezien. Maar het strakke gezicht van Jeane, gebogen over het borduurwerk, deed haar berustend weer voor zich kijken. Ze zuchtte zacht, en een lichte wrevel steeg in haar om het vijandelijke in Jeane's houding. Er was heel weinig mee te beginnen, dacht ze even mismoedig.

Door de open tuindeuren kwamen lichte seringengeuren het groote vertrek binnen, beloften in zich dragend van zon en zomer. Even soms bewoog de tocht de lange lampefranje, waardoor onrustige lichtflitsen gleden over den zilveren engel op de ouderwetsche pendule. En buiten was de tuin in het avondvallen als een veelkleurig tooverland.

Als een felle vlek verheuging lag, naast den brief, het roode breiwerk der oude vrouw op het grijze tafelkleed. Ze had nu de handen in den schoot gevouwen, en mijmerde stil voor zich heen, den mond even geopend, de oogen blij van innerlijke verwachting. En als een golf van blijdschap drong het opnieuw tot haar door, het heerlijke weten dat de brief haar gebracht had. Het weten dat de jongen in zijn zorg en moeiten weer tot hèn was gekomen. Dat al dat andere, wat tusschen vroeger en nu lag vergeten scheen, dat hij weer hun kind leek nu, en hun hulp noodig had. - ‘O moeder’, had hij geschreven ‘waar zou ik Rita en het kind beter heen kunnen sturen dan naar u? Het eenige plekje op de wereld waar ik mijn schatten veilig weet. Maak haar gauw beter voor me, moedertje.’ -

Even trok een schaduw over haar denken. Kon zìj dat? Herman moest dat niet schrijven, en vooral om vader niet. Haar blikken zochten den ouden man, die in gedachten verzonken rookte, zwijgzaam als altijd, maar met een uitdrukking van stil vertrouwen in de vriendelijke oogen. En even klom in haar hart de angst om zóóveel verwachting. Als nu tòch de jongen ver weg bleef van hen, ook al zou hij zijn vrouw en het kind komen brengen? Als het weer een illusie bleek te zijn ge-

[p. 246]

weest? Maar neen, troostte ze zichzelf, uit zijn brief had een toon geklonken die nooit daarin geweest was, een toon van verootmoediging, van buigen onder Gods Hand. God kon wonderen doen. Was dit niet reeds het begin?

Ze leunde achterover in haar stoel, en sloot de oogen. En opnieuw overviel haar een gevoel van trots, op het feit dat hun jongen hààr zijn kleine vrouw en het kind toevertrouwde, alles wat hij had. Wat zou het heerlijk zijn die twee hier te hebben, mijmerde ze door, en wat zou ze hen verwennen met haar goede zorgen. Vader moest den ligstoel van zolder halen, dan zou Rita in de serre kunnen liggen, in de zon. En samen zouden ze zien hoe Vader in den tuin wandelde, met den kleinen jongen aan zijn hand. Wat zou hij lief zijn geworden, het kleine kereltje met zijn groote heldere oogen. Het was al bijna twee jaar geleden dat Herman het laatst was over geweest met Rita en Hannie.

De blikken der oude vrouw dwaalden weer naar den stillen man bij het raam. Het zou goed voor Vader zijn, dacht ze bezorgd, hij werd òud den laatsten tijd. Het kind zou hem opvroolijken, net als twee jaar geleden. Naast haar vriendelijke oogen trokken kleine lachrimpeltjes bij de gedachte aan het parmantige ventje. Hoe hij bij haar in de keuken de geschiedenissen was komen herhalen die grootvader hem in den tuin verteld had. ‘Ja oma, en toen ging dat jongetje zijn moeder aan den Heere bidden, omdat hij zoo'n verschrikkelijken dorst had. En toen kwam er ineens een put in het zand, vòl met water, die put had de Heere Jezus zèlf gemaakt.’ Zijn blauwe oogen hadden gestraald van bewondering, en zijn hoog stemmetje was bij den laatsten zin eerbiedig en zacht geworden. Zoo'n schat, dacht ze verteederd, wat zou hij een vreugde in het stille huis brengen. En de buitenlucht zou Rita zoo goed doen. Het was niet ernstig, schreef Herman, en de klimaatverandering zou het misschien gauw weer in orde brengen. Maar Herman bekeek de dingen altijd wel licht, dacht ze even bezorgd, en Rita was een kasplantje. Wat zou het prettig zijn haar vroolijken lach weer in huis te hooren, het was wel heel stil geworden nu.

Een voor een waren ze uitgevlogen, de kinderen van dit huis, jonge, zelfstandige menschen. En de oude menschen waren achtergebleven, als het ware in gestage verwondering over hun alleen-zijn. Toen waren haar zorgen en liefde voor den stillen man zoo mogelijk nog teerder en inniger geworden, toen was hij weer geworden het middelpunt van haar denken en doen, als vroeger. En, naast het verdriet om Herman, droegen ze samen de stille zorg om Jeane, hun moeilijk jongste kind.

Eindelijk verbrak de oude man de stilte, met zijn licht-bevende stem. ‘Moeder, ik ga nog wat in den tuin.’ Ze keek hem dankbaar aan. Dat was goed, met haar alleèn was Jeane misschien anders.

Ze zuchtte even, en keek naar het donkere, gebogen hoofd. Jeane was moeilijk te begrijpen, en zwààr.

[p. 247]

‘Kind’, begon ze zacht ‘waarom ben je nu zoo? Bedenk eens hoe prettig het zal zijn Rita en het kind hier te hebben, en hoe we Herman er mee helpen. Wat heb je toch tegen haar?’

Ze zweeg, en keek bijna hulpeloos naar het donkere hoofd dat zich nog dieper over het werk boog. Dan begon ze haar pleit weer.

‘Toe Jeane, denk eens aan hoe het vader zal opvroolijken. En hoe aardig het voor jou zijn zal het kind 's morgens mee te nemen als je boodschappen in het dorp doet.’

Met een ruk richtte het meisje het hoofd op. ‘U schijnt het nog alleen voor mijn plezier te doen’, viel ze bitter uit. ‘Maar ik heb u zooeven al gezegd hoe ik erover denk. Nu Herman U noodig heeft komt hij terug, en speelt den verloren zoon. Anders is het nergens om. En ik, ik....’ Ze zweeg, en staarde donker voor zich uit. Voor haar oogen verscheen weer dat vroolijke tafreeltje, Herman en Rita met hun kind. En een diepe wrok woelde in haar hart tegen de kleine blonde vrouw van haar broer. Het leven gaf haar alles, àlles. En zijzelf, zij bleef met leege handen staan, en mocht zien naar den rijkdom van anderen Van haar eenig bezit, de liefde van de oude vrouw tegenover haar kwam nu het mooie vrouwtje met haar vleiende manieren ook een deel opeischen En het kind, o, het kind zou den ouden strijd weer doen herleven, het zou de uren ongedaan maken die ze doorworsteld had, uren waarin haar ziel geschreid, gedwòngen had om Geluk, om Liefde.... Maar tegelijk voelde ze: de strijd was tòch niet voorbij, was nooit voorbij geweest, al had ze het een tijdlang gemeend En bitter erkende ze zichzelf, dat haar meisjesjaren langzaam vergleden in ontbering. Ze zag haar hart als een ding dat niemand begeerd had....

En plotseling voelde ze als een schrijnende pijn: wanneer niemand het warme, levende Geluk uit onze bevende handen aanneemt dan zal het verkillen, verdorren gaan. Tot we eindelijk zien dat het niets meer is dan een verschrompeld ding, dat we niets meer hebben te geven dan onze koude armoede. Dit was het zwaarst van alles.... En ze zou daar zitten, Rita, voor de tuindeuren, ze zou lachen en spelen met het kind En in ieder gebaar en woord zou ze zijn de meerdere, de bezitster. Neen, neen, ze moesten haar met rust laten. Alleen met de oude menschen was het veiliger, stiller. - Ze keek met een zachtere uitdrukking in haar oogen de oude vouw aan. Lief, zacht moedertje, al begreep ze haar niet. En plotseling voelde ze dat dit tòch het eenig zekere in haar leven was, het eenig onaantastbare, de liefde van de oude menschen. Langzaam voelde ze als in een soort berusting het weten in haar hart zinken: het moest, het was haar plicht den strijd opnieuw onder oogen te zien. Want - het was voor moeder.

Even ontmoetten de blikken van de oude en de jonge vrouw elkaar. Toen voelde Jeane dat ze haar plaats in het oude hart vàst bezat.

‘Moeten ze komen, kind?’ vroeg de oude vrouw zacht. Jeane knikte met gebogen hoofd. Maar tegelijk voelde ze pijnlijk dat de overwinning nog maar heel poover

[p. 248]

behaald was. Ze stond op. Nu niet praten, niet praten er meer over, schreide het in haar. Ze vouwde haar werk op en boog zich over de oude vrouw voor een avondkus. ‘Nacht moeder’, zei ze strak. Toen liep ze naar de open deuren, en haar stem klonk schril door den stillen avond: ‘nacht vader’.

De kleine vrouw bleef roerloos zitten, de handen gevouwen in den schoot. En in haar steeg een groot gevoel van hulpeloosheid om dit kind, dat zoo anders was dan de anderen. Ze zag de goede, voorspoedige levens van haar andere kinderen, ze zag Herman, die nàderde. Maar dit kind, wat zou Gods weg er mee zijn? Zou zij dan alleen....?

Toen voelde ze plotseling hoe ze bezig was geweest om terwille van haar kind dat vèr was haar kind van nabij te vergeten. Hoe ze het verlorene in de verte was gaan zoeken, en niet gedacht had aan het verdoolde schaap in haar nabijheid. En met een diep gevoel van schuld vouwde ze haar handen inniger, en sloot met een woordenloos gebed de beide kinderen in haar moederhart.

De stem van den ouden man in de deuropening deed haar opzien. Ze omvatte zijn gestalte met een teeren blik, en de uitdrukking in zijn peinzende, verwachtende oogen deed haar plotseling denken aan het Bijbelwoord: ‘en als hij nog verre was zag hem zijn Vader’.

‘Ik voel hem nader komen, moeder’, zei hij met een trilling van vreugde in zijn stem ‘Gods genade en ons verlangen brengen hem thuis’. Ontroerd bleef haar blik op het oude gelaat rusten, en ze bedacht hoe het leven hem altijd kind had gelaten, hoe alle zorgen en vragen hem niet hadden verhinderd te blijven als een kindeke....

En in een tastend steunzoeken bij zijn verzekerdheid stond ze op, legde haar gevouwen handen op zijn arm, en zei zacht: ‘God geve het, Vader’.

April 1929.