Opwaartsche Wegen. Jaargang 5

[p. 117]

Een van de onzen
door J. van Ham.

Feesten van 't jaar, door W.A.P. Smit.

U.M. Holland, Amsterdam 1927.

Meermalen is de klacht geuit, dat er in onze kring een droevig tekort is aan goede poëzie. We hebben vooral zo weinig, dat we regelrecht het onze mogen noemen. We hebben Willem de Mérode, die reeds een naam had, voor ons tijdschrift begon, ja voor hij onze medewerker was in Opgang, en die bovendien slechts een klein deel van zijn oeuvre bij ons publiceert. Van Geraert van Suylesteyn en E.L.S. wier verzen we gaarne plaatsten, merken we tegenwoordig niet veel meer. Wapenaar heeft een schaarse produktie. We plaatsten enkele gedichten van Hél. Swarth, J.J. van Geuns, Martien Beversluis. Bij het vele wat zij schreven, is het weinige dat wij plaatsten, zo nietig, dat het ons niet het recht verleent, hen een van de onzen te noemen. We hebben de frisse, jonge verzen van Jan H. de Groot, wiens poëzie een dieper toon begint te krijgen. Verder zijn er verschillende anderen van wie we een enkel gedicht konden opnemen; de meesten daarvan zijn aarzelende jongeren, die nog tasten naar hun kunst, die slechts zo nu en dan iets bereiken, dat meer is dan een poging. Dankbaar zijn we voor alles, wat we konden opnemen, maar toch - als redaktielid beleeft men pas zijn volle vreugde aan iemand wiens talent men zich bijna geheel in eigen kring heeft zien ontwikkelen en die van het begin af zijn verzen zonder te veel aarzeling schreef. Dit geldt grotendeels voor het werk van Smit, waarom ik persoonlik veel sympatie heb voor zijn werk. Dat zou natuurlik niet kunnen, als het niet ook andere verdiensten in zich borg. Met persoonlike sympatie voor de dichter komt men bij de waardering van een vers niet ver.

Er is in de poëzie van Smit geen pose, ze verbergt niets, ze ligt eerlik en open in klare eenvoud. Als men zijn gedichten leest, is het niet moeilik zich een voorstelling van het innerlik leven van deze jonge dichter te vormen. Zijn geloof is geen aangenomen houding, ook niet een door heftige strijd gewonnen bezit, maar een stille adoratie. Zijn liefde is geen heftige passie, maar een zoet geheim. Zijn ritme is dan ook weinig bewogen en van grote gelijkmatigheid. De statige gang der jamben wordt nergens verbroken. Soms wordt men daar wel eens even wrevelig onder. Het lied van Kerstdag, Goede Vrijdag en Pasen op de zelfde melodie. Toch zou het onzuiver zijn geweest, als het anders was. Smit toch staat tegenover al deze Feesten van 't jaar gelijk, n.l. in stilheid, in vrome aanbidding. Deze tere nadering tot het heilige spreekt al dadelik heel sterk in de Toewijding, eindigend en beginnend met de woorden: O, God, - o wij aanbidden U -

[p. 118]

Bij het Kerstfeest waait de wind het geluid van de Kerstklokken over het land ‘zoover de wereld openleit....’

Tot alles is vervuld van klank
En tot in ieder harte beeft
Het groot geluk, in grooten dank,
Dat God zoo lief de wereld heeft....

Zo moet ook wel op de aanbidding der wijzen een persoonlik, weer direkt overbrengen in 't heden volgen:

Zoo, in de armoe onzer ziel,
Zijt gij geboren onverwacht,
En 't licht, dat rond Uw hoofdjen viel
Staat als een ster in onzen nacht.

Goede Vrijdag - dat wij uit onze vorige jaargang reeds kennen - en dat van het lijden van Christus slechts in een paar beelden, zij het dan ook sterke beelden, spreekt - eindigt met een aanbidding.

In Paschen durft de dichter het grote geluk der Opstanding niet te aanvaarden. Aarzelend en twijfelend staat hij tegenover die heerlike openbaring van nieuw leven. Het is te veel en te groot en inplaats van de juichtoon klinkt het stille gebed.

Bij Hemelvaart voeren de Engelen, die ‘als witte wolken’ zijn gedaald, Jezus niet in de stralende heerlikheid, maar zachter en stiller

- tot den zachten schijn
Van het onnoemelijke Licht.
Waar Engelen gebogen zijn
Hun vleugels vouwend voor 't gezicht.

In Pinksteren is angstige dreiging, hier en daar een fel geluid, maar de dichter plaatst zich uit de wanhoop in de stilte:

Wij bidden bevend dit alleen,
Wat duizelend ons hart bezint:
Maak Gij de duizenden tot één,
Ut omnes, omnes unum sint.

Zijn Sluiting is een dankgebed.

Er is iets weldadigs in deze stille, mystieke sfeer der aanbidding, ook iets eentonigs. In 't algemeen is de kunst van Smit nog wat beperkt, ook in uiterlike middelen. Een zekere eenvormigheid valt niet te ontkennen, maar ze is eerlik en zuiver, van een zoete melodie en rijk aan mooi gegrepen beelden. We verwachten dan ook in de toekomst nog veel van hem.

De gedichten zijn door de Maatschappij Holland keurig uitgegeven, gedrukt door C. Nijpels op de eigen persen van Leiter-Nijpels te Maastricht met de Grotiusletter en initialen van S.H. de Roos. Veertig exemplaren werden gedrukt op geschept papier.