Opwaartsche Wegen. Jaargang 4

[p. 477]

Boekbespreking

Distels, van Julia Frank. Leidsche Uitgeversmaatschappij, Leiden.

Onder de schuilnaam ‘De Distel’ schreef Julia Frank een menigte korte stukjes, die gretige lezers vonden. Een verzameling van de beste wordt nu na haar dood uitgegeven.

Deze uitvallen doen denken aaan sommige van de beste Ideeën van Multatuli. Ze hebben ook veel van de goedmoedige spot van Hildebrand. Maar - de Distel zij gerust - ook veel van haarzelf.

Julia Frank heeft in haar ‘distels’ beter dan in haar romans laten zien hoe ernstig zij achter haar ogenschijnlike frivoliteit was. Het beste in haar romans was eigenlik, wat ze niet zei, wat men soms raden kon: haar hunkerend verlangen. Aan de grens van verlangen en trots bleef haar stem haperen.

Deze vinnige schetsjes zijn kostelike, opwekkende lektuur. En hier en daar wordt het een amusant zedehandboekje, waar voor iedereen, ook voor onze brave mensen, nog wel wat uit te leren valt.

v. H.

Nijhoff's Index.

Het verschijnen van het Auteurs- en trefwoordenregister 1925 door Fanny Simons geeft een goede gelegenheid om eens op deze uitstekende Index te wijzen, die al vele jaren bij de firma Martinus Nijhoff verschijnt en waarin de inhoud van de bekendste Nederlandse tijdschriften wordt geregistreerd. Het is onberekenbaar, hoeveel tijdsbesparing het bezit van deze Index reeds op biblioteken en aan partikulieren heeft verschaft. Van ruim een veertigtal tijdschriften (ook Opw Wegen) maandeliks de inhoud gekatalogiseerd. Elke bijdrage, elk artikel, elke recensie wordt genoteerd. En wie het oordeel van de pers over een persoon, een boek weten wil, vindt in deze Index waar hij zoeken moet. Door de handige inrichting is het niet moeilik er de weg in te vinden.

v. H.

Verzen. Agatha Seger, Uitgave van C.A.J. van Dishoeck te Bussum 1926.

Een langen avond heeft dit bundeltje mij gelukkig gemaakt. Een geruste tevredenheid komt uit deze verzen, waarvan de zachte woorden in de ziel nazingen, dagen lang en misschien wel heel lang vast-blijven. Daar zijn van die zoete Vlaamsche gedachten, die een Alice Nahon kenmerken, daar is een innigheid, die vroeger v. Eeden gaf. En daar is ook de wijsheid, die willig geeft, de met strijd gewonnen vrede.

't Is soms zoo moeilijk een bundel verzen te lezen; de ziel stemmen bij de woorden van den dichter. Niet altijd komt daar de volheid van begrijpen; maar dan ook weer zoo onverwacht, gaat alles weg, en vallen de woorden stil daarneer op de ziel en is 't luisteren vrede. Deze bundel verzen heeft mij getroffen en ik lees de versjes telkens weer, en telkens met meerdere vreugde over de zuiverheid, over de eenvoudigheid. Mooie en juiste teekeningen:

Boven lage boerenhoeve
hing het scheefgezakt gezicht
van de maan, die uit de bosschen
langzaam zich had opgericht.
Schemer droomde om het huisken
en de groene regenton....
Ergens in de peerse verte
was het of de nacht begon....

[p. 478]

 

Even kwam wat wind gevaren

 

door een bloeiend boschje brem,

 

als een haast niet in te houden

 

schuchter jubelen naar Hem....

Hoe stil-eenvoudig, maar ook ontroerend-diep:

'k Heb even in stilte geleden
toen ik je voorbij zag gaan;
daar werd het versloten verleden
weer wagenwijd opengedaan.

Mij trof slechts één blik uit je oogen
'k zag even den zwaai van een hoed,
'k ben wild naar de stilte gevlogen
en schreide, - om dien enkelen groet....

En dit zijn nu geen speciaal uitgezochte verzen, die ik overschrijf, ik kies maar alleen om mijn woorden te verduidelijken, want ik zou heel graag willen dat dit bundeltje door velen gelezen werd. Maar ook voor velen een troostend bezit zal zijn.

v. D.

Jacht op Groot Wild in Ned. Oost Indië. Verhalen uit verre wildernissen, door J.C. Brasser, Officier O.I. Leger. Zutphen W.J. Thieme & Cie. 1926.

Verhalen die zeer geloof-wa rdig aandoen. De verschillende ontmoetingen met groot wild zijn meestal toevallig ontstaan. Tijdens expedities tegen de z.g.n. ‘verzetspartij’ in verschillende streken van Sumatra, n.l. Atjeh en Djambi kwamen de uitgezonden patrouilles in de uitgestrekte wildernissen herhaaldelijk in contact met olifanten, rhinocerossen, koningstijgers, reuzenslangen enz. enz.

Dat een zeer vlotte vertelling van zulke zeer ongewone ontmoetingen buitengewoon intressant moet zijn begrijpt ieder. Ik vind 't een boek dat van veel beteekenis zal zijn voor allen die ons Indië willen kennen.

v. D.

De Kentour. Maurice de Guérin, Vertaling en Narede van R. van Genderen Stort. Bij Hijman, Stenfert Kroese & van der Zande, Boekverkoopers, Arnhem, MCMXXVI

Met al de zorg, die dit voorname prozagedicht verdient, is het vertaald en uitgegeven. In de narede klinkt devote bewondering.

v. H.

Op Uwen drempel, Religieuse verzen, door Duco Vorster. N.V. Uitg. Maatschappij ‘De Tijdstroom.’ 1926.
Scherven. Gedichten van J. Timmermans. (Uitgave van firma L.J. Veerman, Heusden, op de titelpagina niet vermeld).

Deze beide bundels bevatten verzen van religieuse aard, waarom het me te meer spijt, dat ze me zo weinig hebben ontroerd.

‘Scherven’ verschijnt een halve eeuw te laat. Dat de moderne poëzie de dichter onbekend is gebleven, in alle geval zonder indruk na te laten aan hem voorbij is gegaan, soit, maar zelfs de vernieuwing van 80 heeft geen andere gevolgen gehad, dan dat hier en daar een woord van '80 verschijnt heel potsierlik tussen een massa ouderwetsche ‘dichterlike’ uitdrukkingen in. Het oude zowel als het ‘nieuwe’ onbegrepen napraterij.

[p. 479]

Ook vóór '80 zou deze bundel hoogstens met een riendelik zinnetje ontvangen en spoedig vergeten zijn, als vele andere, die minder dan middelmatig waren. De uitgave van deze verzen is een dwaze vergissing geweest.

Op Uwen drempel is in alle geval heel ander werk. Het enige bezwaar tegen deze verzen is dat ze zo middelmatig zijn.

Van de eigenaardige rimram uit Scherven heb ik maar geen voorbeelden gegeven, daar haast elke regel ridikuul is; mijn oordeel over Duco Vorster eist enige toelichting.

Een van de eerste dingen, die ons treffen bij het lezen van Vorster's verzen, is de verstandelikheid Men krijgt het gevoel, dat de dichter vooraf een bepaalde gedachte met zich omdraagt en daar omheen nu langzamerhand een gedicht bouwt. Dit hoeft op zichzelf geen grief tegen een dichter te zijn; het bezwaar is, dat bij Duco Vorster zo'n gedicht niet groeit tot 'n organies geheel. Vele regels, soms hele koupletten hangen er maar zo'n beetje bij. Ik denk b.v. al dadelik in 't begin van de bundel aan Aanvaarding, Brem.

Ook is de taal soms wonderlik; een kleine bloemlezing moge dit illustreeren: Als ik maar stil mijn eigen ure omkleed ben met zoo'n diepe pracht (p. 12), toen heeft zich mijn binnenste hart gewend, en 'k heb weer het pad naar Uw hemel erkend (p. 13), Ontschoei uw schoenen van de voeten (p. 19), in wien het diepgewelde streven door levens lichtomglansde dreven nu is gezwicht (p. 22), enz.

Maar het voornaamste bezwaar is wel, dat na lezing van de hele bundel haast geen enkele egel in ons oor blijft hangen als men de lezing volbracht heeft, is men nog even ver als toen men begon. De verzen dwingen niet om gelezen te worden. Iets mats en looms, het ontbreken van iets wezenliks, maakt, dat men deze bundel makkelik naast zich neerlegt, om hem weer spoedig te vergeten.

v. H.

De Boodschap, door Tony de Ridder. N.V. Uitgevers Mij. ‘De Tijdstroom’. Huis ter Heide. 1926.

Deze boodschap van Tony de Ridder, een dichteres van vele lieve versjes, is gericht aan ‘Meiske’, iemand die zo langzamerhand van plan schijnt de bakvisleeftijd met een meer gevorderde te verwisselen.

Ik weet niet, hoe de ‘meiskes’ en ‘kindjes’ hier op reageeren zullen, maar ik vind het boekje nog al wee en hoop, dat we nog heel wat frisse, gezonde meisjes hebben, die uit deze vriendelike goedbedoelde, maar toch wel wat erg sentimentele hoek blijven.

O, er is geen kwaad in het boekje, en vele meisjes zullen wel een ogenblikje hebben zoo nu en dan, waarin ze deze sfeer zoeken. Als onge meisjes dwepen, zijn ze erg lief soms.

En er staat Engels in het boekje en Frans en Duits en een heleboel woorden met een hoofdletter, en er wordt lief gepraat over Boeddha en Christus en God. Gepraat in lieve popperige zinnetjes.

Het is wel een aardig boekje voor onbenullige meisjes, om een ernstig gezichtje te leren zetten, net of het allemaal echt is.

v. H.

Ontvangen:

Tekst en Uitleg. Job, door Prof. Dr. L.H.K. Bleeker.

I. van Gelderen, Duitsch Woordenboek, Duitsch-Nederlandsch. Zesde druk.

Uitgaven van J.B. Wolters' U.M., Groningen, Den Haag 1926.