Onze Stam. Jaargang 1913

[p. t.o. 73]

De Handelsdrukte te Oostende. - Het Schepenverkeer.

[p. 73]

Onze Vlaamsche Zeekust.

Onze zeekust breidt zich uit op 75 kilometers, van de hollandsche tot de fransche grens.

Zij is slechts ééne lange en voortreffelijke wandeling aan den boord van de zee.

De perel van die eenige kust is ontegensprekelijk Oostende. Van af 1831 reeds, waren de baden beroemd, die dan ook eene menigte bezoekers uitlokten. Sedert zijn de dijken en de stad fel verfraaid en langzamerhand heeft Oostende het uitzicht eener kleine hoofdstad gekregen, waar gedurende den zomer het vermaak en de kunst overheerschen.

Daar staat de Kurzaal van Oostende, de woning van Apollo. Daar houdt de hooge wereld-burgerlijke samenleving hare bijeenkomsten en hare avondstonden; concerto's en kunstzittingen hebben er een tempel van gevormd, die de rechtvaardigste en wereldberoemdste vermaardheid geniet.

De dijk van Oostende, bochtig en schilderachtig, telt onder de glansrijkste van Europa. Nergens vindt men die zuivere lijnen en die uitgestrektheid van zand. Ook is Oostende het zeestrand der koninginnen en de koningin der zeestranden geworden⁽¹⁾.

Buiten die stad, welke allen wenschelijken ‘comfort’ aanbiedt, heeft men er andere, waar het leven met min praal wordt gevoerd en beter in het bereik der nederige beurzen is. Men heeft veel gezegd en herzegd dat er geene ‘goedkoope plaatsjes’ meer zijn. Dit is onwaar; onze zeekust is er een treffend bewijs van, en meer dan een schildersleerling heeft in de belgische duinen kunnen leven aan minder kosten dan op zijne zolderkamer in de groote stad.

(1) Cf. Hilda Oddie en de brochuur Nos Plages Belges.

[p. 74]

Buiten Oostende is er nog vooreerst Blankenberghe.

Blankenberghe is meer burgerstad. De praal is er kleiner en het leven meer huiselijk. Men heeft die plaats soms vergeleken met Cannes. Die vergelijking is niet onjuist. Blankenberghe heeft een innig en aangenaam leven en zijne vermaken hebben niets koortsachtigs. Zijn strand in rechte lijn zou eentonig wezen zoo het niet eene uitgebreidheid zand bevatte, zooals men nergens in de gansche wereld nog terugvindt.

Knocke is gansch eenvoudig. Daar zijn twee steden. De stad aan den boord der zee en de stad verloren in de duinen. Zij zijn onderling verbonden door tramways, maar de weg die van Knocke-Dorp naar Knocke-Zee voert, is heel schoon en bebouwd met lusthuizen en schilderachtige woonsten.

Heyst is niet nieuw. Deze lieve kleine stad is sinds lang vermaard om hare baden, en haar dijk heeft eene beroemdheid verworven, waardig van den bijval, die haar toekomt.

Wat gezegd van Oostduinkerke, zoo jong nog, van den Haan, van Coxyde, Sint-Idesbald, de Panne, Westende, Wenduyne, Middelkerke, enz.?

Een gansch boekwerk ware noodig om de belgische kust te beschrijven. Het best is ze te bezoeken. Men zal er gemak vinden, een smakelijk leven, dat men moet leven en dat elke bezoeker met leed verlaat.

Ten andere, niets is gemakkelijker dan onze kust te bereiken! Sneltreinen verbinden ze met de hoofdstad in twee of drie uren, volgens de plaats waar men zich wenscht te begeven.

_**_*

Oostende is niet alleen een der luchtigste oorden der wereld, maar van den morgen tot den avond is de heele badplaats als het ware overstroomd van levenslust, daar heele drommen

[p. 75]

uit Engeland en andere streken van het vasteland, alsook uit de Nieuwe Wereld, naar de koningin der badsteden oversteken. Het is eene lucht van verbroedering aller volkeren, die u aldaar tegenwaait uit vlaggen en wimpels, uit opschriften en welkomgroeten.

De aanblik van den dijk, alswanneer de dames in bonte kleedij er voorbijfladderen, is tooverachtig schoon. Het zand is een bewegend en bewogen panorama, waarin de baders in gestreepte kostumen woelen en in- en uitgaan ter badwagentjes. De stad Oostende wordt koninklijk genoemd, omdat Z.M. de Koning er zijn zomerverblijf heeft en de prinsjes en 't prinsesje er eenvoudig burgerachtig spelen in 't zand, terwijl Koning Albrecht er zijn pijpje rookt, al wandelend over 't strand. De kurzaal, zoo smaakvol opgeluisterd door schilderijen van 't stukadoor met breed opschuivende vensters, zoodat u de lucht mild tegenstroomt, is het grootste zomerpaleis der heele wereld. De schouwburg, gelegen aan den hoek der Vlaanderenstraat, is heel en al ingericht naar de eischen van 't moderne leven. In de Kurzaal zingen kunstenaars van 't gehalte van Caruso, Frieda Hempel, Noté, enz. In den koninklijken Schouwburg traden op La Duse, Mevr. Barthet, Mevr. Roch, enz.

Reeds tweemaal, werd dit jaar in de Oostendsche Kurzaal een concert gegeven met de medewerking van eene kunstenares uit Antwerpen; eene eerste maal, was het Mevr. Feltesse-Ocsombre; de tweede maal, was het Mej. Ph. Oris, beiden van de Antwerpsche Vlaamsche Opera. Wat vooral bevreemdt is dat die kunstenaressen in 't Fransch zingen en dus voor een paar bankbriefjes hare kunstzendingen verloochenen. Mevr. Feltesse-Ocsombre zingt evengoed in 't Fransch als in 't Nederlandsch, maar wat Mej. Oris betreft, deze spreekt de Fransche

[p. 76]

woorden zeer moeilijk uit en doet aan haar talent en aan der roem der Vlaamsche Opera afbreuk. Het was dan ook heel karig, wat Mej. Oris aan toejuichingen inoogstte. Met zijne gewone lieftalligheid, deed Meester Rinskopf haar herbeginnen, maar zij zal zelf wel gezien hebben, dat zij niet werd gebisseerd door het publiek.

Eene vraag: de Antwerpsche stadsoverheid zou aan de kunstenaars der Opera moeten opleggen, Vlaamsch te zingen, ook buiten Antwerpen, om de beteekenis van hunne opleiding en hunne strevingen niet te verbreken, want optredingen als die van Mej. Oris werpen eene schaduw op het onvergankelijke werk van Peter Benoit, Jan Blockx en Em. Wambach.

Daarentegen, zijn er verleden jaar, Parijzer kunstenaressen opgetreden met brokken Vlaamsche, wel is waar vertaalde kunst (Walsen van Theo Moreaux).

Isalberti zingt in 't Italiaansch, Frieda Hempel zingt Duitsch, het Cölner Männerchor deed eene prachtige uitvoering in 't Duitsch, waarom zouden onze Vlaamsche kunstenaars op Vlaamschen grond minder rechten hebben dan de vreemdelingen en hunnen mond moeten verwringen tot eigen schade?

Dit wordt overigens door niemand gevergd, zeker? We zouden eens willen weten, wie daarin schuld aan heeft, de heer Mathieu, de gemeenteoverheid of de heer Rinskopf? Of is het eene zwakheid van Mev. Feltesse en van Mej. Oris? Zij mogen antwoorden, onze kolommen staan te harer beschikking.

_**_*

Eene der grootste aantrekkelijkheden is de Wellingtonrenbaan. In Juli en Oogst worden de groote prijzen geloopen. De groote prijs van Oostende wordt betwist op 31 Juli en

[p. 77]

bedraagt 30.000 fr.; de groote prijs Criterium wordt gewoonlijk geloopen den 2 Oogst. De polowedstrijden grijpen plaats van 11 tot 16 Juli, ook van 18 tot 23 en dan opnieuw van 25 tot 30 derzelfde maand. Duivenschietwedstrijden en lawn-tennisprijskampen worden ook druk gevolgd.

Het staketsel is niet een der minste aantrekkelijkheden van den dijk. Het loopt tot 700 meters ver de zee in en dient tot wandeling! Van op het eindpunt dat in de zee baadt, kan men, naar goeddunken de gezichteinders doorgronden en de prachtige stoombooten die den Oceaan doorloopen en de lichte bootjes, die ter vischvangst gaan, aanschouwen.

De stad zelf is pront en aangenaam. Het Leopoldspark met zijne graspleinen en zijne schilderachtige hoeken is niet ver van de Kurzaal; op enkele stappen vandaar, biedt het Boonenbosch zijne aangename schaduwplaatsen.

In den loop van het seizoen volgen de feestelijkheden elkaar op: paardenloopstrijden, bloemengevechten, loopkoersen, voetbalwedstrijden, duivenschieten, golfspelen, papierjacht, vluchten voor vliegmachienen en wedstrijden voor autos.

Het is vooral van de de Smet de Naeyerbrug, dat de bezoeker een heerlijk zicht geniet. Deze brug werd aldus genoemd evenals de laan van denzelfden naam, naar den heer graaf de Smet de Naeyer, welke de ontwerper was van de groote havenwerken te Oostende en de schepper van het lieve badstadje Wenduyne, dat een standbeeld binnen zijne muren zag verrijzen, den premier ten dank, die over Oostende, Wenduyne en de heele kust den tooverstaf zwaaide van eene wonderbare verfraaiing, van eene verbazende, feeachtige opstanding. Van op den reuzenrug dier monumentale brug geniet het oog een zicht, dat waard is om aan te schouwen. De zee ontvangt in haren schoot de uitvarende stoombooten, zeilschepen en bootjes, de steamers en

[p. 78]

mails liggen er vertrekkensgereed of daveren de haven binnen. Wie 't oude Oostende heeft gekend, omberdeld en omgrendeld in zijne vestingmuren en wie nu den blik laat waren, links naar zee, dan rechts naar de breede en grootsche kommen, waar de schepen voor millioenen handelsartikelen afzetten, meent te droomen. Vooral des avonds, is het zicht allerprachtigtst; de zonne speelt en streelt langs leeuw en zuil, langs de beeldengroepen, waar De Kezel de Belgische werkzame ziel deed in trillen, en men denkt onwillekeurig aan de grootsche en breeduitslaande plannen van een genialen Vorst, die geholpen werd door een even grooten en even breeddenkenden Eersten Minister. Het vrijzinnig Oostende heeft dan ook niet nagelaten dezes levens groot portret in de raadzaal te hangen en zijn naam te schenken aan eene der schoonste lanen der stad.

Het leggen van den eersten steen der groote havenwerken gaf aanleiding tot onvergetelijke feestelijkheden. In het Muzeum Liebaert berusten daarvan gedenkpenningen en allerhande herinneringen.

Burgemeester Liebaert heeft stuk voor stuk alles verzameld, wat dienen kan tot het opbouwen van Oostende's geschiedenis. Met eenen voorbeeldigen ijver, heeft hij de oude registers, de beelden, de gevels der huizen, de plans van wegen en poorten, kortom alles trachten te redden van de vergetelheid. Het nageslacht zal hem dankbaar blijven en die blijken van gehechtheid aan zijne geboortestad, steeds waardeerend vermelden.

_**_*

Middelkerke is bediend door den buurtspoorweg van Oostende naar Nieuwpoort. Verder, een elektrische tram, doet voortdurend heen- en terugreis tusschen Middelkerke en Oostende.

[p. 79]

Talrijke en nette lusthuizen zijn op de boorden van eene schoone en lange aardhoogte, die zich uitbreidt langsheen de zee op eenen afstand van twee kilometers; het dorp bevindt zich achter het kwartier der hedendaagsche huizen en breidt zich uit langsheen den weg door den buurtspoorweg doorloopen.

Middelkerke trekt de liefhebbers van stil en weinig duur kustbezoek aan, die wenschen te genieten van de voordeelen welke de onmiddelijke nabijheid van Oostende aanbiedt.

De Kurzaal biedt aan de vreemdelingen gedurende het seizoen verscheidene behaaglijkheden, goede gasthoven en talrijke familiekosthuizen. De hygiënische toestand is uitmuntend, het drinkbaar water onberispelijk; in het kort, het is eene badstad zeer gezocht door de baders.

Het is te Middelkerke, dat zich het gasthuis voor gebrekelijke kinderen bevindt, gebouwd en bestuurd door het Beheer der Godshuizen der Stad Brussel, dank de vrijgevigheid van markgraaf Roger de Grimberge.

_**_*

Nieuwpoort is eene kleine stad van ongeveer 4.000 inwoners. Het bezit verscheidene geschiedkundige gebouwen, onder andere eene kerk, die uit de XIII^e eeuw dagteekent. Zijne laken halle, zijn stadhuis zijn ook een bezoek waardig. Maar de voornaamste hoedanigheid van Nieuwpoort-Stad is van nabij Nieuwpoort-Baden gelegen te zijn. Een weg leidt er ten andere naartoe en de weg te voet is niet van belang ontbloot. Maar de spoorweg leidt den bezoeker rechtstreeks naar Nieuwpoort-Baden. Men kan er insgelijks den buurtspoorweg voor gebruiken.

Nieuwpoort-Baden is sedert lang bekend. Zijne vermaardheid dagteekent niet van gisteren. De Kurzaal beschikt over een tooneeltroep en een bestendig orkest. Het is tusschen Nieuw

[p. 80]

poort en Coxyde, dat men het werk der visschers te paard kan gadeslaan.

Het verblijf te Nieuwpoort is ongedwongen en billijk.

_**_*

De Panne, op twee stappen van de fransche grens, biedt het dubbel voordeel van het veld en de zee aan; het groot aantal nette lusthuizen in de duinen ontwikkelt zich met eene gewilde onevenredigheid. Zijne gasthoven voor alle standen en de afspanningen zonder prachtvertoon, waar het volledig kostgeld (kost en inwoon) gerekend wordt van af 4 fr., lokken alle jaren de baders aan.

De Panne is ontdekt geworden door de kunstenaars, die er den zomer doorbrachten; zij heeft eene schoone ligging, ver van de beweging en het wereldsch strand verwijderd. Dan is de mode er gekomen, maar de Panne heeft het oorspronkelijk kenmerk behouden. In de gewilde wanorde der villas zijn er sommige romantische hoekjes, die de eer eener waterverfschildering waardig zijn.

Men begeeft zich naar de Panne per ijzerenweg tot Adinkerke. Een tramdienst, goederen en pakjes aannemend, verbindt Adinkerke met de Panne (3 kilometers) terwijl een buurtspoorweg Veurne met de Panne verbindt (7 kilometers).

_**_*

Het familieleven is de kenschetsende aantrekkelijkheid van Blankenberghe. Aan elk de volstrekte vrijheid latend, eenen rijken opschik te doen of niet, leeft men er volgens goeddunken, zonder verplicht te wezen zijnen gebuur na te doen of van kleederen te veranderen volgens het uur van den dag. Elkeen voelt zich te huis, van af zijne aankomst en vindt spoedig

[p. t.o. 80]

Graaf Paul de Smet-de Naeyer,
Staatsminister.

[p. 81]

vriendschapsbetrekkingen, die zich zoo snel scheppen gelijk ze helaas zoo kortstondig zijn. Van af de kinderen aan het strand aankomen, verbroederen zij, richten spelen in, aardwerken in het zand, enz...; de jonge lieden stellen de nieuw aangekomenen voor en brengen ze in hunne belangrijke Lawn-tennisspelen. Croquet en Voetbal; met de ouders worden eene reeks gezamentlijke uitstapjes belegd. Men zoekt op of beter men trekt de goede dansers tot zich voor de springpartij 's avonds in het Kurzaal-Casino; de dames deelen aan elkander de geheimen der punten hunner lieve handwerken mede, bezoeken de pasteibakkerijen, in afwachting dat ze hunne echtgenooten gaan terugvinden, die een kaart- of dominospel doen op de talrijke aangename aardhoogten van den dijk. Des avonds, na eene goede gezondheidswandeling, gaan de eenen naar het Casino, terwijl de liefhebbers van volle lucht zich op eene aardhoogte gaan plaatsen om een der talrijke concertos, die er gegeven worden, te hooren spelen. Iedereen, vermoeid door de scherpe en zoo weldadige lucht der zee, legt zich te bed en slaapt van af elf uren.

_**_*

Wenduyne, terecht vermaard, is gelegen tusschen Oostende en Blankenberghe.

Zijne belangrijkheid vermeerdert van jaar tot jaar. Het aantal zijner bezoekers wordt niet alleen in België, maar ook in den vreemde aangeworven.

Wenduyne bezit een onvergelijkbaar schoon zandstrand, omgeven van afwisselende duinen, van dennenbeplantingen en van Canadapopulieren. Zijne onmetelijke ronde wandelplaats met zijne glazen galerij, zijn eenig op gansch de belgische zeekust.

Voorzien van eene uitdeeling drinkbaar water, van eene waterafleiding, van een publiek en een eigen elektrisch verlich-

[p. 82]

tingsnet, van een prachtig park, trekt Wenduyne de bemiddelde burgerij, zooals zulks de heerlijke gasthoven getuigen, de lieve hesthuizen en de bijna overal opgerichte kunstige landhuisjes.

_**_*

Heyst-aan-Zee (op drie uren sporens van Brussel) is gansch verlicht met electriciteit en is de derde badstad van de zeekust.

Zijn dijk, die zeer lang is, en is afgeboord met lieve lusthuizen, gasthoven van verschillenden rang, zoo eenvoudig gebouwd, maar die de sierlijkheid en de lieflijkheid niet uitsluiten, zijn visschersvlootje, bestaande uit een honderdtal booten me platten bodem, die op het zand komen aanlanden, geven aan het strand en aan de zee eene behaaglijke beweging, onderhouden, ten andere, door het voortdurend voorbijvaren der transatlantiekers die, in of uit de Schelde steken. De markten van dinsdag en zaterdag zijn eene ware foor, waar al de dames samenkomst vinden. Een zeer drukke stoomtramdienst verbindt Heyst, Duinbergen, Knocke, en geeft aansluiting met Breskens en Vlissingen.

_**_*

De badplaats Knocke vertoont een bijzonder kenmerk tusschen de badplaatsen der zeekust.

De groote uitgestrektheid der diepe en afwisselende duinen en het bevallig landelijk dorpje Knocke, vormen een schilderachtig en verrukkelijk geheel.

Eene prachtige wandelplaats breidt zich op eenen afstand van eenen kilometer uit op het toppunt van den dijk, afgeboord met fraaie lusthuizen en gasthoven van allen rang, waaronder een Groot Hotel, met monumentale afmetingen, ongeveer 300

[p. 83]

ruime vertrekken tellend, met logias en pronkzalen, elektrisch verlicht.

Verrukkelijke wandelingen naar Holland, volmaakte spoorinstellingen, golf en tennis, kortom er ontbreekt aan Knocke geene enkele aantrekkelijkheid meer⁽¹⁾.

^**^*

De zeekust wordt bewoond door Vlamingen, die maar al te veel denken, dat ze moeten hun stamgevoel opgeven. Niets is minder waar. In Holland, blijft de taal een kenmerk der bevolking, en geen vreemdeling vordert, dat de landstaal worde opgeofferd op het altaar van de stoffelijke belangen. De talenkennis wordt steeds op prijs gesteld door den vreemdeling, doch daarom moet de Vlaming, die de talen der bezoekers gemakkelijk aanleert, zijne moederspraak niet wegvagen op gevel en uithangbord.

Onze kusten zijn eene goudmijn en wij moeten ze beschermen. De haringvisscherij blijft de hoofdfactor van 's volks welvaart. In de Panne, wordt zij op breede schaal gedreven. Eene schuilhaven is van noode in de Panne, na Oostende, de belangrijkste haven der kustvaart.

Dit jaar, grijpt te Oostende het VI^e wederlandsch kongres plaats voor visscherij, op 18, 19 en 20 Oogst 1913. Het laatste werd gehouden te Rome in 1911.

Ook het spel, behoort door eene bijzondere wet te worden geregeld met het oog op Oostende, waar voor velen letterkundig tijdverdrijf onmogelijk wordt en waar de speeldrift werkt als een prikkel. De groote kansspelen moeten zoodanig geregeld worden, dat het aandeel van vrouw en kinderen onaangeroerd blijven.

(1) Vgl. de Gidsen over de zeekust, alsook den Gids (Engelsch-Vlaamsch-Fransch) destijds verschenen bij A. Swertvagher, Oostende.

[p. 84]

Het is ook te hopen, dat de zeevisschers de voordeelen der wetten op den arbeid zullen genieten, daar geene klasse van werkers meer aanbevelenswaardig is. Stad en Staat moeten zich bekommeren om den toestand der zeelieden en de voorwaarden hunner bedrijvigheid.

In het oogvallend is vooral de overeenkomst, welke er bestaat in meer dan een opzicht tusschen de ongevallen ter zee en de onvrijwillige werkloosheid der visschers, dit inzonderheid onder bestuurlijk oogpunt⁽¹⁾.

Er moet verkregen worden: 1^o Toetreding bij de wenschen algemeen aangenomen in zake werkeloosheid op het Congres verleden jaar te Brussel gehouden en neergelegd door den Heer Schepmans van Antwerpen, mits de kleine aangenomen wijziging, opdat de voorgestelde Nationale Commissie zich inzonderheid zou onledig houden met onze visschersbevolking.

2^o Men moet de Stad Oostende verzoeken dat zij in gemeenzaam overleg met de Regeering volgend voorstel zou aannemen, 't is te zeggen, dat de bestaande ‘Hulpkas aan de slachtoffers van de zee’, te Oostende geleidelijk zou worden vervormd voor de gansche visschersbevolking der kust, in eene kas tegen onvrijwillige werkeloosheid.

Treurig is het, dat de zee jaarlijks nog zoovele offers vergt. Gelukkig, heeft de Regeering altoos met milde hand de beproefde huisgezinnen bijgestaan, die een familielid de prooi der golven zagen worden, als hetzelve stierf als slachtoffer van den Plicht⁽²⁾.

Onze Stam.

(1) Stad Oostende. Gemeentelijke Werkloozenkas, -- Bestuurjaren 1910-1911-1912. Verslag van Eugeen Everaerts, Secretaris van het stedelijk werkloozenfonds. Druk J. Elleboudt.

(2) Hulde ook aan Carnegie, die pensioenen van duizend franken toekent.