Onze Stam. Jaargang 1911

[p. 271]

Yperlingen en Thuyn.
Een brok taalkunde.
‘Anges’ en ‘Ingen’.

In West-Vlaanderen ontmoeten wij niet zelden de uitgangen ing en ingen in namen van vlekken en de bewoners dezer: Breeningen, (dorp Breedene, bij Oostende) Yperlingen, of om met de aanwijstafels van den ijzerweg overeen te stemmen: Ieperlingen. Andere voorbeelden in deze soort zijn: Vlamertinghe, Poperinghe, Elverdinghe, met inschuiving van de keelletter h. Zoo hebben we ook Ghistel (dit, een enkele aanhaling om de aandacht van den lezer op de G te trekken, waarvoor de Vlamingen zooveel zorg en achting hebben, daar ze haar een kenmerkend teeken, de h toevoegen. Men verschoone dus deze afwijking, want zij is zeer verschoonbaar; de taalkundige studiën zijn zoo ondankbaar, zoo droog zelfs, en nooit genoeg zou men kunnen opletten op de minste bijzonderheid, al ware 't een klinker of een medeklinker; alles moet ontleed worden).

Maar haasten wij ons te spreken over anges, want het is hier dat de aardige maar leerrijke kant ligt.

Welke is de onderlinge betrekking tusschen anges en ingen? Zij bestaat nogthans, en met een onbetwistbaarheid, dat de grootste geleerde zich als tegenstander niet zou durven wagen, met pen noch woord.

De germaansche wortel ing, (die beteekent dorp, bewoners) in 't meervoud ingen, wordt gewoonlijk slechts bij eigennamen toegevoegd. Volgens de getuigenis van Wachter: in patronymicis ing significat filium, sive natum ab eo cui annectitur, derivaturque a verbo celtico: engi - parere - nasci.

_* * _*

De inwoners van Yper, gelijk hooger gezegd werd, worden genaamd Yperlingen. Dit slot ingen is zeer merkwaardig in taalkundig opzicht. Wij, Vlamingen, moeten er al het karakteristieke van kennen, zoowel als het foutieve inghen waarvan de h uit de mode geraakt is.

[p. 272]

De oorsprong van Yper klimt op tot de Yperlee, en ingen beteekent bewoners. Alzoo heeft men in 't Groot Hertogdom Luxemburg, Rodingen, Petingen, Differdingen, in 't Fransch: Rodanges, Petanges, Differdanges. In Duitschland is het slot ingen overbekend; b.v. Criechingen, dat overeenstemt met Crehanges; d.w.z. de bewoners rond een kreek ofwel dezen, die woonden rond de woning, burcht enz., van zekeren Crieck (voornaam). Dus staat dit slot ingen bijna altijd in betrekking met de plaatsbeschrijving of den naam van een of anderen persoon, voor Yper, is het een bijzonderheid van den grond.

Om de inwoners van zekere plaatsen te noemen herhaalt men de woonplaats en men voegt er nog een bijvoegsel bij; zoo b.v. Vlamertinghe is de naam van een dorp bij Yper, welnu de inwoners worden Vlamertinghenaars geheeten, 't zelfde met Boesinghe: Boesinghenaars.

_* * _*

Gezien het woord Thuyn de stad Yper aanbelangt, voor haar patrones, die in de middeleeuwen deze stad redde uit de handen der Engelschen, geven wij uitleg van dat woord dat geheel en al Germaansch is, en waarin sommige historischrijvers met overprikkelde uitbeelding, het woord Thunus (in Tunis) T'hunisu enz., meenen gevonden te hebben.

Er is geen enkel kim dat de beteekenis van Tuin niet kent, (in patois Thune). Tuin wil zeggen: hof, omsluiting, schans, (zinspeling op versterkte burcht). O.LV. van Thuyn wordt altijd voorgesteld in haar verschansing. Dezen, die hierover meer willen weten, verzenden wij naar een zeer verdienstelijk werk in taalkundig opzicht, van den geleerden taalkundige Brebion te Hesdin (Pas de Calais).

Ghistel, 12 Dec. 1911. Robert de Beaucourt de Noortvelde.