Onze Stam. Jaargang 1911

[p. 266]

Lijkrede uitgesproken op het graf van den heer August Deraedt door den heer Em. Vanden Berghe-Loontjens namens de koninklijke rederijkkamer ‘Zeegbare herten’. Den 2 Februari 1912.

De Aloude Rederijkkamer ‘Zeegbare Herten’ is in rouwe.

August Deraedt is niet meer. Het was een goede makker, een dienstvaardig man, een begaafde liefhebber, een moedige en onvermoeibare medewerker, een koene strijder. Sedert 53 jaar heeft hij, met volle toewijding, zijne beste werkkrachten ten dienste der Maatschappij gesteld en met hem daalt in het graf eene brok der Geschiedenis van de ‘Zeegbare Herten’.

Het ware mij onmogelijk al de herinneringen uit te drukken welke die naam August Deraedt in ons midden verwekt. Zijn levenswandel, als werkend Lid, kan in deze drie woorden samengevat worden: Kunstiever - Getrouwheid - Eerlijkheid.

August Deraedt werd Lid der ‘Zeegbare Herten’ in 1857; Bestuurlid in 1874; Tooneelbestuurder in 1876; Ondervoorzitter in 1907. Altoos was hij een voorbeeld van orde, van stiptheid, van nauwkeurigheid.

[p. 267]

Van 8 October 1898 tot 1ⁿ Mei 1907 bekleedde hij het ambt van Secretaris, en dit ambt vervulde hij met al den iever en met al de onderscheiding van een bekwaam en gewetensvol man.

Doch het was, vooral, op kunstgebied dat hij zich wist verdienstelijk te maken.

De Kunst zat hem in 't bloed.

Ja! bij Vader Deraedt was de Kunst ingeschapen; het was bij hem ‘genie’. Zonder leiding, uit eigen aandrang, openbaarde hij zich, van jongs af, als een tooneelspeler van onbetwist talent.

Dit getuigen de talrijke zegepralen die hij behaalde op de voornaamste tooneel- en zangwedstrijden, gedurende de tweede helft der 19^e eeuw. Eene eerste onderscheiding viel hem te beurt te Kortrijk in 1864; naderhand bekwam hij niet min dan 40 gouden en zilveren eeremetalen. Geen wonder dan ook dat Vader Deraedt wijds en zijds in Vlaanderen, als Rederijker, gunstig bekend stond. Maar bij zijne wezentlijke hoedanigheden als kunstliefhebber bezat hij iets dat vele andere Kunstliefhebbers niet bezitten, namelijk een goed hart. En nooit wendde men zich te vergeefs tot zijn goed hart als er spraak was van leniging der smart of van verzachting der noodlijdenden.

Enkele weken nog vóór zijn dood, op Maandag 4 December 1911, werd door zijn edelmoedig toedoen en onder zijn voorzitterschap eene liefdadigheidsvertooning ingericht, ten voordeele van het S^t Niklaasfeest der arme kinderen.

Wij halen deze bijzonderheid hier aan, om te doen zien dat Vader Deraedt steeds de liefdadigheid wist te vereeren en aan te moedigen, in welk vak deze zich ook aanbood.

Helaas! dit alles is nu met hem in 't stof gezonken! Wanneer wij thans, in dit smartvol oogenblik, zijn scherp geteekend beeld voor onzen geest terugroepen, wanneer wij tusschen hem en ons, tusschen leven en dood

[p. 268]

een blik in het verledene werpen, met welke innige aandoening herdenken wij niet dat, waar en wanneer ook, toch altijd hij de eerste en de wakkerste aan onze zijde stond!

Op 30 Januari 1905 vierden wij zijn 50jarig jubelfeest als Lid onzer Maatschappij.

Vijftig jaar!!...

In den loop van die lange, lange jaren, werden de ‘Zeegbare Herten’ meermaals in haar bestaan bedreigd. Zulks was nogmaals 't geval in 1870. Vader Deraedt stelde zich aan als een harer kranigste verdedigers; hij duldde niet dat men inbreuk op hare rechten pleegde en spijts alle tegenkanting, wist hij fier het vrije en onafhankelijke vaandel der Aloude Rhetorika in de hoogte te houden.

Wij hebben die tijden beleefd; wij hebben dan Vader Deraedt van nabij aan 't werk gezien; wij hebben hem dan leeren kennen en waardeeren. Welaan, bij dit open graf, dat zoo aanstonds zijne stoffelijke overblijfselen zal verzwelgen, brengen wij Hem deze hulde, de treffendste van alle: Gij hebt gestreden en veel geleden voor de vrijmaking, voor de handhaving der ‘Zeegbare Herten’.

Eere en lof zij U geschonken!...

Het zij ons toegelaten, hier nog deze enkele persoonlijke bedenkingen bij te voegen:

Het is gewillig een jaar dat Vader Deraedt werd aangedaan van de ziekte die hem naar het graf moest slepen. Het was tijdens het aanleeren van het tooneelstuk ‘Fina’. Vader Deraedt moest de rol vervullen van een ouden man, die door eene beroerte werd neêrgeveld.

Die rol had hij diepgrondig bestudeerd: Hij zou ze weergegeven hebben, schrikkend van realism. Helaas!... de Voorzienigheid had er anders over beschikt!!.. Eenige dagen vóór de vertooning 's avonds na ‘de repetitie’ huiswaarts gaande, werd hij schielijk onpasselijk, O! bittere spotternij! werkelijk door een beroerte getroffen;

[p. 269]

en zoo werd in de stille en eenzame straat, op eenen killen en donkeren winternacht, Vader Deraedt's loopbaan, na schitterenden glans, eene soort van tragische schipbreuk!...

's Anderendaags brachten wij hem een bezoek. Zijn toestand was verbeterd. Daar zat hij, in de achterkeuken, rustende in een leunstoel; tegenover hem, een wiegje waarin zijn kleindochtertje, pas eenige dagen geboren - onschuldig lag te slapen. Door het venster bescheen de Maartezon, het mager bleek gezicht van Grootvader of blikkerde op de blanke gordijnen van het wiegje. Hij bezag het mededoogend en met een treurigen plooi op zijn mond, half luid sprak hij mij: ‘Voorzitter... dat is de gang van het leven... dààr de toekomst... hier het verledene... En de hand op de borst drukkende:’ 't En zal niet meer gaan... ik gevoel het maar al te wel... mijne levenslamp is bijna uitgedoofd, maar ik zal gerust sterven... Ik heb, denk ik, geene vijanden... want ik heb in mijn leven, eerlijk en alles ter goeder trouw gedaan... De maatschappij heb ik hartstochtelijk bemind; de Kunst was mijne eenige, mijne aangenaamste uitspanning. lk zal tevreden sterven... omdat ik de overtuiging heb dat mijne beide zonen de voetstappen van hun vader zullen volgen en dat Zij veréénd het zedelijk erfdeel dat Hij hun achterlaat, op gebied van Kunst in eere zullen houden!...

Dit waren de woorden die de brave man mij toesprak in den voormorgen van den 4 Maart 1911.

Dit zullen gewis zijne laatste gepeinzen zijn geweest in de heldere oogenblikken van zijne pijnlijke ziekte!

Ja! Oude Vriend August, alvorens uw graf te verlaten, spreek ik u op mijne beurt deze laatste en waarheidsvolle woorden: de liefde uwer Kinderen, de genegenheid, de vriendschap uwer Kunstbroeders, de achting, de bewondering van Allen, vergezellen en verblijden uwe Ziel in de eeuwigheid.

Vaarwel!... rust zacht... wij zullen U nimmer ver-

[p. 270]

geten, en telkens wij ons zullen begeven op dit uitgestrekte doodenveld - waar ook de asschen rust van Dezen die wij zoo lief hadden - dan zullen wij eenzaam en stil onze stappen richten tusschen de grafzuilen en de zwarte kruisen, hier, op deze plaats, om uw graf met eerbied te groeten en onder het versmachten van een zucht, met vochtige oogen eenen blik te werpen en een traan te storten op de aarde die U dekken zal.

Vaarwel!!!...