Onze Stam. Jaargang 1910

[p. 24]

Van den man, die naar den brand wou.

(Een allegorie, illustreerende mijn gedicht: Mijn Idealen.)

De dag liep ten einde. De dag, die gevolgd op echt-zomersche warmtedagen, eenige verluchting bracht door noord-oosten winden en een verbrokkeld wolkendak, dat de zonnestralen belette, de nog verschroeide aarde te zengen.

Na dag, die genuchterd had van vroeg tot laat, kwam de avond met poëzie. De wolken hadden zich naar het Westen des hemels teruggetrokken en massa-den dáár in afwisselende donkerte en lichtheid. Aan den anderen kant van de lucht, streepten wazen van wolken luchten.... doch overstelpte donkerte al spoedig de laatste resten dagelicht.

In het Westen daar ging de zon onder... weg van boven groote stad, waar de straten nauw zijn... en slechts enkele kaden en grachten een eenigszins ruimen blik op het hemelgewelf gunnen. De zon zelt zag je niet gaan naar rustoord, maar je wist, dat de tijd dáár was in de onverstoorbare wentelgang der zichzelf en uit zichzelf regelende natuur; maar bemerken deed je het aan 't rose, het rose, op rood affe tint, die tegen de wolkenrijën als gesmeten, omhoog geplast was! De schaduw, die de eene wolkenbank op de andere gaf, donkerde door die licht-spanning heen. Peer-rose kapte wat ijl wolken-geveder om de flanken.... en rood, steeds rooder, in immer breedere, grilliger-beglansde banen, schuinde de hemelbrand naar den Westelijken horizon...

Grootsch, ook vanuit stad beschouwd, was het gezicht op die natuur-geweldigheid. En het weerlichtte met zachten glans poëzie uit den hooge op de menschen neer....

Nu komt het sprookje....

Er was eens...., neen! zoo beginnen ze alle. Het mijne zegt: Er was!...

Er was een man, die steeds gezocht had zijn geluk, immer gestreefd had naar de bereiking van zijn idealen.... maar die idealen nimmer had weten te bereiken.... doch ze niet opgaf.

Zijn verstand had hij eraan opgeofferd. De krankzinnigheid loerde op d'r slachtoffer.... en reeds onder den voor-invloed van z'n

[p. 25]

zekeren ongelukstoestand brandden er vreemde, wilde begeerten in hem op. Niet meer alleen naar het liefdevol-schoone, hetgeen vroeger zijn hoogste ideaal was, doch naar iets, inderdaad aangrijpends, doch tegelijkertijd angstwekkend-vreeselijks.

Zoo zou hij gewild hebben in slapelooze hersen-werkensmoede nachten, als Nero, honderd slaven tot z'n bezit en die tot bloedens toe te laten, te hooren mis... handelen.... Hun gillen zouden hem rust geschonken hebben.... niet de schorre líjdens-kreets zelf. Maar hetweten dat er lieden, menschen, gepijnigd werden. O! dat zou hij dan schoon gevonden hebben: een ideaal even waanzinnig, doch voor hem niet minder schoon, dan de liefde van Vinicius jegens in Lygia in ‘Quo Vadis?’

En op dien avond, dien ik boven beschreef, was zijn verlangen naar een brand.... Een reuzenbrand wilde hij zien: een vlammende bevrediging voor zijn idealen. Idealen: geboren om één dag te leven en dan te sterven. Maar voor het oogenblik hem de kracht en van waanzin gevende....

Hij liep in gedachten verzonken op een breede kade voorbij een park.... toen eensklaps hij zijn oogen opsloeg.... en zag hemel in vuur en vlam.... in het Westen, waar de zon daalde.

‘De brand.... mijn brand’.... bruiste het in hem.... ‘daarheen, daarheen’.... dahin, lasz uns Geliebter zieh'n....

O! wat meende hij nu de verwezenlijking van het ideaal, dat hem heilig was, dichte nabij te zijn.... en bereiken wilde hij het.... Hij zette het op een loopen.... de menschen dachten, dat hij gek was.... doch lieten 'm... hij liep.... de stad uit, maar steeds bleef het vuur even ver van hem verwijderd.

Hij liep.... hij hield vol.

De zolen scheurden van zijn schoenen, de hoed woei hem van het hoofd.

Hij liep... hij hield vol.

Een steen lag midden op den weg... hij struikelde in zijn dolzinnigen wedloop met de zon... Hij stond weer op... zag zijn ideaal, de brand vóór zich: tergend steeds vóór zich... zelfs schenen de vlammen te minderen, leek de roode gloed af te nemen, zijn ideaal te vervluchtigen.... hij moest zich haasten; hij wilde, zonder te weten, te voelen moeheid, zijn doel bereiken...

Hij liep... hij hield vol.

[p. 26]

Zijn lichaam knakte in door - en door - vermoeid zijn. Zijn beenen verlamden... maar zijn geest wist het niet.

Uren vloden... de waanzin gaf hem wondere krachten... hij liep en hield vol... ofschoon physieke kracht ontbrak, vervulde geesteswillen zijn spieren.

En daar vóór zich... dáár - hij schrok er zelf van - dáár zag hij....en hij deinsde onwillekeurig even terug.....dáár aanschouwde hij den brand van den hemel op de aarde.

De vlammen, deinende met eentoonig ruisch-gesis hadden een groenige tint aangenomen: lokten op aarde nog heviger dan in de lucht....

O! nu... nu was hij zijn ideaal nabij. Het mocht en zou hem thans niet ontgaan. Storten in de vlammen wilde hij zich: verbranden, verteeren, opgaan in zijn ziele-wenschen.

Hij liep... hij hield vol... hij was 'r... liep door in de vlammen... en ging diep er in......ze verteerden hem..... hij verdween.

De brand der ondergaande zon in de hooge luchten werd weergespiegeld in de zee van het Westen.....

Siegfried de Vries.

October 1909.