Onze Stam. Jaargang 1908

[p. 94]

Boekbeoordeeling.

Gedichten van Edw. Koster. - N. X L X L 1. Nederlandsche Bibliotheek. 256 bl.

In dezen lieven bundel, die het werk der Nederlandsche Bibliotheek tot eere strekt, en die werd opgesierd met het fraaie portret van den dichter, worden ons medegedeeld ‘Natuurindrukken en Stemmingen’, uittreksels uit ‘Tonen en Tinten’ uit ‘Groepen en Contoeren’ uit ‘Eerste Gedichten’ en eindelijk uit ‘Vertalingen’. De vorm is edel en fijn verzorgd, zoodat men de vergelijking maakt met kunstig gesmede juweelen, waarin parelen en safieren prijken. Het gevoel is niet wild opbruisend als bij vele Vlaamsche dichters, het voert op naar de sferen van hooger leven en reiner genieten. Om dat onnavolgbaar kunstschoon leest en herleest men die vele gedichten, waarop niet 't kleinste vlekje kleeft. Met den dichter dweept men:

Ik smacht naar de lente en haar goud
Naar de jonge, de lichtteere kleuren
Ik smacht naar het groenende hout,
Naar de zoetige Meidorengeuren.
_* * _*
Hoe heerlijk te liggen in 't mos,
Te staren in 't blauw van den hemel,
Te volgen de blaadjes, die los
Zich wieglen in takkengewemel!
_* * _*
Hoe welven zich bogen van glans
Om mij heen bij der lente verschijnen,
Hoe hupplen in weeke kadans
Mijn gedachten langs zacht-ronde lijnen!
_* * _*
Mijn hart roept de lente zoo luid,
En klopt ongeduldig haar tegen...
Hoor! was dat geen merelgefluit?
Wat klonk daar langs de eenzame wegen?

Veel zou kunnen aangehaald worden uit die lentenverheerlijking. Nog een enkel citaat:

[p. 95]

 

‘De beuken bloeien tusschen bladlooze eiken,

 

Jong groen te midden van de naakte twijgen;

 

Uit de iepen komt een groene regen zijgen

 

Van teere hulsjes purpren tulpen prijken

 

In tuin bij tuin...’

Grootere gedichten als ‘Niobe’, ‘Dmitri’ enz. verhoogen de waarde van den bundel; in de laatste afdeeling, komen vertalingen van gedichten uit de Grieksche, Latijnsche en Engelsche letterkunden, die leveren 't bewijs, dat de smaak van dezen poeet gelouterd werd aan de zuiverste bronnen van 't heerlijkste kunstschoon.

F.V.

René De Clercq. - Gedichten. - Prijs 5 fr. - Amsterdam S.L. van Looy, 1907.

De honderd eerste gedichten van dezen bundel, die het land of liever den buiten bezingen, vertolken een onloochenbare vaardigheid in het schilderen en teekenen, doch er schuilt maar weinig ziel in. Ze doen ook veel eerder denken aan waterverf dan aan kleurenmengeling. Thans laten we maar buiten bespreking, of alle onderwerpen moeten behandeld worden met. ongelijke verzenlengte en of alle wel geschikt zijn om den liedervorm aan te nemen. Beknoptheid is niet altijd wenschelijk (b.v. De Eik); veel liever zou men den dichter zien de wieken uitslaan, ten einde eene vergelijking te kunnen maken met dichters van anderen klank, als daar zijn de la Prade en Alfred de Vigny bij de Franschen, Bryant bij de Amerikanen... Multatuli zegde wel eens in eene vlaag van pantheisme ‘Alles is Poëzie’, maar toch had hij daarin niet begrepen onderwerpen als eene aalkar, een kikvorsch of een veld rapen, welke onder meer, René De Clercq doen de pen opnemen!

De tweede indeeling ‘Jeugd’ staat mijns inziens, veel hooger. Heerlijk is 't, den dichter te hooren neuriën van 's lievekens haren...

‘Huiskring’ en ‘Voor het Volk’ zijn verreweg de beste afdeelingen; deze bundel gaat overigens crescendo, het tegendeel van ‘Halewijn’ door denzelfden schrijver. ‘Ring King’ is een meesterlijk lied. ‘Voor het Volk’ behelst menigen parel. ‘Het lied van den Arbeid’ ruischt en ronkt van wilden rhythmus en breeden zwaai. Van ‘Ik ben van den Buiten’

[p. 96]

worde gezeid, dat het begint met een paar verzen, die wat te veel herinneren aan Goethe's ‘Froh Natur und Lust zu fabulieren. ‘Het Vaderlandsch Gebed ‘is gemaakt naar Körner's ‘Gebet während der Schlacht’. Men kan overigens op beide gedichten dezelfde wijze toepassen, wat niemand verwonderen moet, daar De Clercq al zijn gedichten zingt, terwijl hij ze schrijft. De avond, het liefje, de vrouw, het vlas en het werk werden het best behandeld door hem. In stoffelijk opzicht, werd de bundel zeer goed verzorgd doch tamelijk naïef opgeluisterd.

R. De Clercq sluit zich aan bij de school der taalparticularisten, alhoewel hij zeer zuiver schrijven kan, als hij maar wil (cf. Iris). Doch dat doet hij nu niet, daar zijn Meester en Vriend Hugo Verriest, de dichterlijke Mentor van de West-Vlaamsche ‘schole’, hem zou op de vingeren tikken, en dit zekere kansen zou doen verminderen. Zoo vraagt men zich af waarom bij gewaagt van 't Bloode voor 't Bloote in ‘De Eik’; de Franschen kennen 't verschil tusschen ‘timide’ en ‘désert’, de Engelschen tusschen ‘Shy en “Waste”, geen enkel middelmatig dichter zou zich aan zoo'n vergrijp willen bezondigen. Bl. 18 vind ik “te per” voor te “peerd”, wat onverstaanbaar is voor hen, die niet weten, dat in 't Kortrijksch de auslaut veelal wegvalt.’ Beeten ‘voor vogels, die hun staart uitspreiden’ is niet te verkiezen, ‘Eenbarelijk’ is me een raadsel. ‘Zuipertje zuipt zich zat’ ware sterker van alliteratie dan ‘hem zat’. In ‘Op den Weefstoel’ komt voor ‘kebbeke’ voor ‘keppeke’ (Vergelijk bloode en bloote).

Een paar gebrekkige verzen moeten worden aangestipt bij ‘ik wil het op uw mond uitkussen (langkort en niet kortlang) en ‘Eendonker met het land’, waar de klemtoon ook slecht valt.

‘De Zonne bolt heur boven’, geschaapt’ en ‘zabberzeurig’ zijn of wel plat (voorb. 1 en 3), of onverstaanbaar (voorb. 2).

René De Clercq heeft oneindig veel aanleg voor de volkspoëzie en hij munt uit in het Vaderlandsch gelegenheidslied; de welvaartbronnen van ons grondgebied worden ook passend en geestdriftig door hem bezongen.

Al is hij, zooals een Hollandsch criticus zei, geen dichter van eersten rang, al is hij minder plastisch dan Van Beers en veelal subjectief, toch is hij een zeer welgeziene en welkome gast in de lettergilde, waar hij ‘schuifelt’ als weinigen maar op een toon, die niets heeft van eenen bezielden bard als Byron of een gevoelvollen zanger als de Genestet, doch eerder verloren gaat in de dichtader van een Robert Burns, den talentvollen Schot van liefelijk-landelijke gedachtenis.

F.V.