Onze Stam. Jaargang 1908

Een Kunstmidden.

‘De salons van Oostende-Kunstmidden leveren betoogingen van kunstschoon, welke van aard zijn, de zielen op te beuren. Men moet er geen pogingen in zoeken van handeldrijvende menschen, ten voordeele van middelmatige en bekrompene lieden.

Daar zijn tentoonstellingen genoeg, waar in die behoeften wordt voorzien.

Er is hier eerst en vooral kwestie, eene keus aan te wijzen van mooie en bezienswaardige werken, welke op de bezoekers een zeldzamen en trillenden indruk te weeg brengen, zonder dat hier gedacht wordt aan kameraadschap of edelmoedige welwillendheid.

Dit doel strookt met de gedachte, die Oostende-Kunstmidden heeft doen ontstaan en welke allerbest door zijne leuze wordt uitgedrukt: Sine arte, voluptas vulgaris, luxuries odiosa.

Beroemde artiesten hebben deze kunstbetooging aangemoedigd, welke de zomerhoofdstad van België nog wil verfraaien door iets anders dan door wereldsche pracht.

Zij drukken een stempel van lieflijkheid, adel en weelderigheid op Oostende, dank der Schilderkunst, der Beeldhouwkunst en verder der Muziek, Welsprekendheid, Letterkunde en Tooneelspeelkunst, welke gedurende het badseizoen er voortaan zullen fleuren in eene krachtige, heilzame en milde inspanning.

Ze bieden een weidsch kunstfeest naast den rijkdom der weelderige en wereldsche vermaken.’

[p. 37]

Zoo spreekt de fraaie cataloog, welke versierd met de portretten der tentoonstellers, tot handleiding strekt aan den kunstlievenden bezoeker. Lang is de rij der schilders, welke hunne doeken inzonden, en het doet den vaderlandsminnenden criticus goed aan 't hart, dat onder dat talrijke ook veel goeds was te vinden. De Brusselaar Amand Apol zoekt in gedempte tonen en tinten, die hij uitverwt over bruggen, kaden en vaarten, het middel om te treffen. Firmin Baes, alhoewel stijver, legt een idealer glans over de gezichten, al weet hij onderscheid te maken tusschen verstandige en dwaze tronies. Alfons Bastien, een Brusselaar als de twee voorgaanden, is een landschapschilder, die schaduw en sneeuw met voorliefde behandelt. Mej. Anna Boch biedt een heerlijken morgen badend in bedwelmende kleurenpracht; zij weet evenwel ook stemmiger tonen aan te wenden en vertoeft wel graag in avondschemering, langs kaden en met doodgaande loover bestrooide paden. Felix Buelens is een kind van 't pantagruelisch Oostende; hij weet uit het aangename ook soms het schoone in te doen stralen. Emiel Bulcke kan de juiste tinten treffen bij 't neerschilderen van zeildoeken, en al behaagt ons de zitplaats zijner vischwijven minder, toch is ook in dat doek veel getrouwigheid en natuurlijkheid. Louis Cambier heeft de poëzie gevat uit het Oosten; die renansche schilder teekent op volmaakt stipte, zoo niet wat stijve wijze; zijne doeken getuigen van een heerlijk samenstelvermogen. Zijne ‘landschappen’ zijn bijbelsch eenvoudig. H. Cassiers leverde twee Aquarellen, eene van een zicht uit Bretagne, eene andere naar een Hollandsch midden. F. Constant heeft bezieling gezocht in ‘Brugsche middens’, en vindt zijn weg tevens in 't mystieke middeleeuwsche en in 't herberggedoe van Teniers. Emile Claus heeft een ‘zonnenondergang der Septembermaand’ geleverd, die bewonderenswaardig mag heeten; men voelt de laaiende stralen, men ziet dat daar op dat doek een kind is, haast een wezenlijk kind, en die koeibeesten, ze leven! Omer Coppens zoekt poëzie in kerken, oude huizen en met manestralen verzilverde steegezichten. Mevrouw Louise Danse kan etsen en penteekenen als eene allereerste kunstenares; hare

[p. 38]

bloemen, het beeld van ‘Ambidextre,’ het portret van Edm. Picard in de gerechtzaal, ze zijn eenvoudig meesterlijk. De Leuvenaar Alfred Delaunois behandelt stille onderwerpen, als avondschemeringen en kloostertuinen. Jean Delville is zeer eigenaardig in ‘Terre heureuse’, en hij weet droomen van volmaakt geluk te wekken bij den toeschouwer, die niet gemeen of gewoon mogen heeten. Tot dezelfde school behoort Frans Gaillard, wiens beeld ‘Wanhoop’ deelneming doet ontstaan maar ook bewondering voor zijn streelend koloriet, zijn melkwit en roze vleesch. J. Gouweloos heeft Nieuwpoort's huisjes en schepen doen baden in bakelend zonnevier.

Oscar Halle is meer doezelig in zijn ‘Wieg’, zijne ‘Visschersweeuw’ en zijn Binnenhuis op het eiland Marken. G. Jacobs heeft een verdienstelijk regenweêr en eene goede tuiboot geschonken. Fernand Knopff heeft in zijne herinneringen uit Weenen, in een masker en in een offerandegebaar de maat geleverd zijner fijne teekening en bijzonder keurigen verftoets. Eugeen Laermans is een maatschappelijk schilder en een denker in den strijd, waar gevochten wordt om eene buitenmeid en waar de gezichten de passende dierlijke woede aantoonen. Bedaarder lijkt hij in ‘De Lamme en de Blinde’, in ‘De Gehuwde’, maar steeds blijft hij een sociaal wijsgeer; hij geeft zijn vlaandersche typen, zooals ze zijn, hoekig en beestig en als gehouwen uit eene ruwe rots, veelal lijdend of meelijden opwekkend door blijkbare, onloochenbare bekrompenheid.

Jean Lemayeur behandelt met voorliefde ‘Nieuwpoort’. Alex. Marcette heeft ook zeegezichten. Marie Mareotte zond lieve bloemen. Paul Mathieu's Boomen en Karrespoor trekken de aandacht op zich. Maxime Maufra, uit Parijs, boeit door zijne havenzichten. Marten Melsen was het best in zijne ‘Boerenfamilie’ en in zijne ‘Kwestie van Belangen’. G. Morren uit Antwerpen zoekt onderwerpjes als Jan van Beers zoon, zonder hem te evenaren. A. Oleffe behandelt ‘Levensavond’, maar machtig is Isidoor Opsomer uit Lier, in zijne schuiten, die wezenlijke vaartuigen zijn, veel beter dan die van al de andere schilders in dien trant. Constant Permeke's ‘Boodschapper’

[p. 39]

is een meesterwerk, waardig van den knappen vader H. Permeke, die zijn talent enkel liet gelden in buskoolteekeningen, wellicht om den zoon niet in de schaduw te stellen of zelfs afbreuk te doen door zijn minder nieuwschoolsche. Van Robert Picard bewonderen wij het prachtig vrouwmensch, in heerlijke naaktheid, met fijnen kop en juist liggende ledematen en passend voorkomende lenden. Zijn stroom is zeer goed, maar zijne schuiten drijven te veel; in zijn ‘Helder Weergezicht’ is hij een toovenaar en een kolossaal visioenair. Guillaume Roger verkiest te Dordt en te Venetië in 't Maaswater en in lagunen te blikken dan Parijzenaar te blijven. Renée Rops schildert orchideeën, die men plukken zou. De grootste vrouwenschilder van zijn tijd is Alfred Stevens; hij weet de gezichten te ontleden en er de gevoelens in te doen spreken, bezet ze met passend hoofddeksel of kapt ze heerlijk; omhult de lichamen met waaiende mantels of omsluit ze met streelend fluweel. Swyncop 's ‘Vogelvanger’ is flink geborsteld. J.F. Taelemans treft vooral in zijn ‘Oud Antwerpen’; dat water, dat groen en die sombere tintenlucht zijn heerlijke onderdeelen, die 't geheel verheffen tot een kleinood. Vincent Van Gogh munt uit door zijne portretten. Frans Van Holder zoekt in hoekjes en kantjes naar nieuwe gevoelens en gedachten, die hij wel eens passend verbeeldt. G. Van Strijdonck heeft in ‘Zieke Pop’, in ‘Duinhoek’, in ‘Het Koren’, verder in studiën van hier en elders, veelzijdigheid en natuurlijkheid, weten te veroveren en te vertoonen. Alfr. Verhaeren leverde een zicht uit Antoing en Ensor 's poesche fantazij vierde hare dolle teugels in menig masker, vettig van kleur en niet steeds duidelijk van lijn. Ensor en Laermans zijn, hoe verschillend, de twee diepzinnigste schilders van de tentoonstelling.

De beeldhouwers zijn in 1907 niet zoo talrijk vertegenwoordigd als vroeger. Ook vindt men doorgaans enkel kleinere onderwerpen. Theo Blickx ‘Orpheus' kop’, de ‘Visscher’ van Charlier, Jean Herain's ‘gevangene’ toonen groote vingerenlenigheid; maar de boetseerkunst bereikt haar hoogste toppunt van volmaaktheid in den ‘Kus’, zoo slank van bouw, zoo medeslee-

[p. 40]

pend van uitdrukking, dat men met moeite den lust onderdrukken kan, een diefstal te plegen.

1907.

F. Vanden Weghe.