Onze Stam. Jaargang 1907

[p. 214]

Boekbeoordeelingen.

Bloemlezing uit Guido Gezelle's Gedichten. - Vierde druk. - L.J. Veen, Amsterdam. 179 bl.

De geleerde en doctorale verzamelaarster, Mej. Dr. J. Aleide Nijland heeft in dit lieve boekske, dat bestemd is, om den zanger van het eenvoudige katholieke Vlaamsch leven in Holland meer bekend te maken, de volgorde der gedichten naar de verschillende dichtbundels laten bestaan. Hier en daar heeft zij een enkel den Hollanders minder bekend woord laten gepaard gaan van eene verklaring. De keuze der gedichten is op weinig na goed gedaan; evenwel hadden wij telkens in voetnota den zuiveren vorm willen aangestipt zien. We zouden aldus gehad hebben eene vingerwijzing voor den leeraar en den eenvoudigen leerling of lezer. Er is immers, nopens dit boekske, eene wezenlijke kronijk te schrijven over de tallooze onnoodige en meestal gewilde fouten bij den trouw afbeeldenden kunstenaar, die hier weeral voorkomt als hij was, oorspronkelijk juistziende, niet hoog zwevend, maar trouw vertolkend en nadrukkelijk ontledend.

Zoo hadden wij ophelderende en leiddraadgevende verbeteringen gewild voor:

Bl. 7, denzelven God, staat op, o God bl. 18; de navond, bl. 42; goud en zelver (bl. 50); lenteroozen (bl. 59); zien voor zie is verklaard (bl. 62); wie kander (bl. 70); zurkelt (?) en zabbert (bl. 74); te mets (bl. 77); zommer (bl. 79); Het leeft entwaar entwat dervan, genaan (bl. 83): zadgroene veld (bl. 87); O heemelijke diepten, ontwekken (bl. 97); entwat, kleene porren, geluw (bl. 99); zunne, schoonder (bl. 100); op wald en wee (bl. 102); kwedelt (bl. 103); te zeisene en te spade (bl. 105); en de eerde uit roden (bl. 105); blommen; daar zijnder (id.); 'k Zieder (bl. 112); slinks en rechts bl. 114); beziet mij haastig; een tijdtje (idem); torre = toren (bl. 114); navel, 's Heeren stemme aanhoort (bl. 116); deure rijen (bl. 117); wilkom, onvermeten (bl. 119); om 't geheeme (is deze vorm schooner dan 't geheime?) (bl. 120); van verwen en van voeren (bl. 123); gewoven (idem); des wilden Winds, die henentuint (bl. 132); nen overjaarschen aksternest (idem); zoo vliggert... den torre (bl. 138); Hij zit in zijnen torre (bl. 139); nederkommen (bl. 141); of vielender (bl. 142); ten geelwen uitgezoet (bl. 150); bruischende (bl. 152); omtrent het bol (bl. 155); schoonder is (bl. 161); geen snee (bl. 162); die zwanger gaande dreigen nen donderdeun tedoen (bl. 172); wees(t) gegroet (bl. 176); en zendt, o lieve zonne (bl. 178).

Het zijn blijkbaar niet deze drollige eigenaardigheden, die van Gezelle maakten den grootsten dichter, na Vondel!! Och neen niet waar, goedige Meester Guido, die ons in 1890 zoo vriendelijk bezaagt, omdat wij u steldcn boven alle Westvlaamsche dichters, naast Rodenbach, evenhoog als van Beers, niet waar, o zoete Gezelle, wiens taalzeem wij smaken, als West-Vlaming, gij weet, in uwe onsterfelijke woon, dat wij u stelden in de u toekomende nis, niet te hoog als Vah Langendonck, niet te laag, als Nolet, daar aan uw lief landelijk kapelleken.

Als gij Dante evenaardet, dan zoudt

[p. 215]

gij, o doorbijbeld man, eene Hel hebben gemaakt. Gij hebt geen enkel groot dichtsoort, noch epos, noch drama, noch zelfs lierdicht aangedurfd, maar wat gij wrocht, de kleine soorten, dat deedt gij wèl. Gij zijt geen Rubens maar een Millet, al zijn uwe taalverwen soms boersch, waarlijk! F.V.

Traité de prononciation Anglaise,

comparée aux langues française et néerlandaise. Théorie et pratique par Oscar van Slype, Bruxelles. Vanderlinden 1905.

In dit werkje, door schrijver bestemd om zijnen ambtgenooten, die wenschen leeraar in de Engelsche taal te worden, de voorbereiding daartoe te vergemakkelijken, steekt veel arbeids en voorzeker kan het ook ouderen kollega's nuttig zijn, hun vooral die gelijk de Heer V.S. zich bij dit onderwerp verklaren door middel van het fransch.

Na verschillende belangwekkende opmerkingen over het Engelsch alphabet, de dialekten, over cockney Engelsch en ‘Slang’, worden achtereenvolgens behandeld de uitspraak der verschillende soorten van klinkers en medeklinkers. Hoewel het fransch als voertaal bezigend, vergelijkt S. immerdoor ook met het Nederlandsch, hetgeen voorzeker de waarde zijner verklaringen verhoogt en ze verduidelijkt. Evenwel is 't jammer, dat de verklarende voorrede alleen in 't fransch gegeven is.

Met eenige der gegeven uitleggingen zijn we 't niet ééns. Zoo b.v. J = d en zh (bl. 13). Dan we are, a = ao (fr.), bl. 25; jew se prononce dzoe, chew = tsoe (bl. 40). De omschrijving van den Nederlandschen klank ui in lui (bl. 50) strookt niet met de beschaafde uitspraak.

Het volgende hoofdstuk geeft na eenige terecht korte, algemeene aanwijzingen over den klemtoon, eene uitvoerige behandeling der verschillende voor- en achtervoegsels, waarbij tal van voorbeelden.

Ten slotte: de Engelsche homoniemen: bread, bred; knew, new, enz., voorzeker dat deel van 't boek, waarin de leerling, mits 't hem in kleine hoeveelheden, d.i. bij gelegenheid wordt voorgezet, 't meest behagen zal scheppen. Doch enkele malen schijnt de gelijkluidendheid ons wat ver gezocht, b.v. there en their; horse, hoarse; a bell, a belle; pleas, please.

Hoe net en verleidelijk het kleed zij, waarin de uitgever het boekje heeft gestoken, toch denken we dat des schrijvers hoop, het in handen der leerlingen te zien, bij den geringen kooplust der ouders wel een vrome wensch zal blijven.

Voor eenen herdruk bevelen we aan bij tal van weinig gekende, waarlijk moeilijke woorden, als cocket, garbler, pvre, archil, handsel, phtiriasis, quondam, selerogen exanthesis, en andere, de vertaling te voegen in minstens eene der landstalen.

Moge dit werkje in tal van J.K. schoolboekerijen eene plaats vinden!

J.K.

Tentoonstelling van het Vlaamsche boek,

in de Kursaal te Oostende.

In de wandelzaal speelt de Siemfonie, en er is weinig volk, want 't is nog te vroeg in de namiddag. 't Was zeker ook dààrom, dat ik niemand vond in die soort voorzaal van de leeszaal, waar de huidige tentoonstelling gehouden wordt. 't Lijkt eer op een museum, de boeken liggen of staan ten toon in gesloten kassen met

[p. 216]

glazen voorzien, zooals in de museums een peruviaanse mumie of het kaakbeen van een voorwereldlik ichtiosaurus. Misschien is dit omdat anders vreemdelingen, uit pure genegenheid voor de Vlaamsche letteren, de boeken maar zó zouden meenemen. Er is nogtans een bewaker, maar deze blijft achter zijn tafel bij zijn katologen.

Een spichtige Engelsche komt binnengevaren, schiet recht naar de omslag van ‘Les fleurs du mal’ van Baudelaire en vindt zeker dat de Vlamingen geen afzonderlijke tentoonstelling behoefden vermits hun grote mannen - Baudelaire - toch Frans schrijven. Haar gazelle-ogen dolen onrustig rond en haar voeten trippelen ongeduldig onder haar, ze trippelen al weg, van d'ene kas naar d'andere, met de rusteloosheid haar zoo eigen, en 't is àlsof uit die boeken een wilde jacht opstijgt die haar nog sneller voortstuwt. Ze kijkt in haar Baedeker - zeker uit gewoonte - is al buiten het zaaltje, doch keert zich nogeens om met een soort radeloosheid in de oogen.

't Is nu een Bismarck-kop, die verzeilt bij van Dishoeck en dadelik de bandversiering van Terlinck's ‘Wonderbare Wereld’ in de gaten heeft. Misschien neemt hij die ‘Wonderbare Wereld’ voor heel wat anders? Maar hij kijkt voort en draait om de kas rustig, schijnt er niets van te begrijpen.

Maar de bende Fransen, die er nu even doortrekt. Er is iets van medelijdende minachting in de vluchtige blik, waarmee ze het zaaltje omvatten. Dat kan toch nooit maar kannibaalachtig zijn, dat alles, het komt immers van Parijs niet. Toch exotique, hee? Aardig.

En we kijken zelfs maar eens rond. Meest modernen, de mode van de dag, na al 't andere! Hier-en-daar nog een romantieker, als een kaal vogeltje, onder de pauwen versukkeld. Zo zal 't ook eens vergaan met ons, en dan zal men de romantieken heropdelven uit liefhebberij. Die ouden steken maar ellendig af met hun eenvoudig kleed tegenover onze niewere banden. Zo schrewen we in onze jeugdroes maar tegen de ouden op, hee? Al ware dit nu nog maar onze enige verdienste! Doen we ons best, want we zullen ook onze beurt krijgen. En dan: we moeten toch onze waar aan de man brengen!

De indruk van het geheel stelt ons - zelf te leur. Wat zijn we ver ten achter bij Holland! En zeggen, dat zó weinig schrijvers nog geen lezers vinden.

Wat moet er nu bereikt worden met deze tentoonstelling? De Vlamingen hebben hun zin, maar het is een magere troost, beter waren ze met een volledig Vlaams onderwijs van laag tot hoog. Maar vitten we niet! We zijn lieberaal of katholiek, hee? Eerst onze polietieke veten uitgevochten, daarna zullen we zien, of er nog tijd overblijft voor iets anders.

Hier ook die enge kapelletjes-indruk, die tot het kinderachtige kan leiden. De Vlaming Lamme Goedzak is nog een groot kind en Vlaanderen is een groot dorp. Onder de vreemdelingen zijn het meest Duitsers en Engelsen, die belang stellen in deze tentoonstelling, die langs die kant tot een meerdere verbreiding van onze naam in 't buitenland kan leiden.

Gust. Vermeersch.