Onze Stam. Jaargang 1907

[p. 129]

Kultuurgeschiedenis.
De vooruitgang der geneeskunde.
(Slot).

Groote eer komt ook toe aan Jan Weyer, die te velde trok tegen de gruwelijke martelingen, die men krankzinnigen deed ondergaan. Het volk was nog zeer bijgeloovig en aanzag de zinneloozen als door den duivel bezetenen. Jan Weyer bewees, dat de zinneloozen zieken zijn, ziek van zinnen of van zenuwen, en dat zij bijgevolg ons medelijden en onze hulp verdienen. Hij was de eerste in Europa, die zulks verkondigde.

Wij komen nu in de XVII^e eeuw, wanneer Harvey in Engeland den bloedsomloop van het menschelijk lichaam ontdekte. Die ontdekking was weldra algemeen bekend in België en onze geneesheeren legden zich met ijver toe op de studie ervan. In het midden der XVII^e eeuw, ontstond eene omwenteling in de geneeskundige wereld, door de opkomst van Van Helmont van Brussel. Deze geleerde deed volledige studies aan de Hoogeschool van Leuven, las en herlas de werken der ouden (Grieken en Romeinen) en van zijne voorgangers. Hij reisde door vele landen en kwam zich vestigen op zijn landgoed te Vilvoorde, waar hij twintig jaren lang voor niets de geneeskunde uitoefende. De leer, die zijn naam beroemd maakte, bestond in het versmaden van bijgeloovige begrippen en het vermoeden van onbekende kiemen, die het levend wezen, ofwel gansch ziek maakten, ofwel slechts een lichaamsdeel aantastten.

Op het einde der XVII^e eeuw, leefde in Gent een geleerde, Herman Van der Heyde, die belangrijke geschriften naliet over den heilzamen invloed van het water. Hij was de Kneip der XVII^e eeuw. Verder schreef hij ook over de polderkoorts of malaria (hier te lande noorsche stier genaamd).

Nu verscheen de zoon van den grooten Van Helmont, die vooral bekend staat voor zijne opleiding van doofstommen. Hij was het, die het eerst doofstommen leerde fluisteren en medeklinkers uitdrukken bij middel van wang, lip, tong en tand.

Verheyen van St. Niklaas was, in ons land, de beroemdste

[p. 130]

ontleedkundige na Andreas Vesalius. Zijne werken over ontleedkunde worden zeer hooggeschat in alle landen.

Het begin der XVIII^e eeuw geeft ons den vermaarden Palfyn, uilvinder van forceps of ijzeren handen voor de verloskunde. Jan Palfyn werd te Kortrijk geboren in 1650. Zijn vader was barbier, snijder en heelmeester, zooals men er te dien tijde velen aantrof. Palfyn leerde het vak zijns vaders, was eerzuchtig en wilde ontleedkunde studeeren. Zoo groot was zijn ijver, dat hij lijken uit de kerkhoven stal, om ze naar de ontleedtafel te dragen. Later trok hij naar Gent, Parijs en Holland, om zijne studiën te voltooien.

Daarna vestigde hij zich te Gent, waar hij leeraar van ontleedkunde werd aan eene geneeskundige school. Hij liet ons merkwaardige boeken na over ontleed- en verloskunde. In 1721, op zeventigjarigen ouderdom, trok Palfyn te voet naar Parijs, waar hij aan de Akademie van Wetenschappen zijn vermaard werktuig voorstelde, dat hij zelf ijzerenhanden noemde.

De Engelschen hebben ons de ontdekking van dit werktuig betwist. Naar het schijnt, was die forceps reeds een luttel jaren gekend in Engeland door een doktor met name Chamberlain; maar deze hield het geheim voor zich, hopende er veel geld uit te trekken. Aan Palfyn komt dus wel de eer toe, dit werktuig te hebben uitgevonden en voorgesteld.

Verder, in de XVIII^e eeuw, ontmoeten wij Rega van Leuven, die leerrijke studies schreef over den oorsprong der ziekten. Geweldige koortsen en buikloop kwamen te dien tijde veel voor. Eloy van Henegouw schreef veel over deze laatste ziekte en wist ze te behandelen met goeden uitslag.

Van dien tijd, dagteekent in België de pokkeninenting, welke niet te verwarren is met de koepokinenting, dewelke eerst later door Jenner in Engeland werd ontdekt. Naar het schijnt, was de pokinenting reeds bekend bij de Chineezen, vóór 3000 jaren.

Groote ophef werd rond die jaren ook gemaakt door de toepassing van buiksnede en bekkendoorsnede in de verloskunde, en die werden aanbevolen door Coppens van Gent.

Van Bochaute van Mechelen, leeraar te Leuven, was de

[p. 131]

eerste die gal-, maag- en darmensap ontleedde. Een ander scheikundige, Minkelers, ontdekte in 1784 het kool- of brandgas.

Met de fransche revolutie, werd de Hoogeschool van Leuven gesloten, na vier eeuwen bestaans. De republiek schafte ook de andere gestichten voor geneeskunde af, welke bestonden te Gent, Antwerpen, Brussel, enz. en stichtte eene École Centrale.

Weldra nochtans werden deze laatste scholen heropend en eene troostende herleving greep plaats. Verscheidene tijdschriften over geneeskunde verschenen; te Antwerpen werd een genootschap gesticht ter bevordering van genees- en heelkunde, en andere dergelijke inrichtingen ontstonden in bijna alle groote steden des lands. Na den slag van Waterloo, werden drie hoogescholen gesticht: eene te Gent, eene te Luik, en die van Leuven.

Rond het jaar '30 vinden wij een begaafd geneesheer in Jan Van Rotterdam. Deze bestreed langen tijd alleen de physiologische leer van den franschman Broussais. Later bleek het, dat hij volkomen gelijk had, want in 1832, kwam eene plaag van choleraziekte zijne leer bevestigen door het verwezenlijken van hetgeen hij voorspeld had.

Nu zien wij dat de volkomen herleving der Alma Mater van Leuven, en de bloei der Gentsche en Luiksche hoogescholen begint. Van alle kanten komen geleerden opdagen. Melden wij slechts Baron Seutin, den vader der behoudende of conservatieve chirurgie.

Op gebied van verloskunde, werden groote vorderingen gemaakt door Van Heuvel te Brussel en Hubert te Leuven, die beiden zeer doelmatige werktuigen uitvonden.

Voorts komt Jozef Guislain te Gent, die zich een wereldberoemden naam maakte door zijne werken over zenuwziekten, hersenziekten en krankzinnigenverpleging. Door zijn toedoen, werd het zothuis van Gent eene ware modelinrichting.

In de laatste jaren, is de geneeskunde met reuzenschreden vooruitgegaan, dank zij de ontdekking van het microscoop, van de levelingen, en op heelkundig gebied, dank zij de toepassing der chloroformslaapmiddelen en de uitvinding der ontsmetting.

Onze hoogescholen moeten voor geene van het buitenland

[p. 132]

onderdoen en onze geleerden zijn heel vaak meer bekend in den vreemde dan hier.

Ons landje, dat altijd haantje vooruit is geweest in alles, heeft dus ook op geneeskundig gebied vele lauweren geoogst. En als ik zeg ons landje, bedoel ik daardoor het vlaamsch gedeelte van ons land, want de Vlamingen hebben altijd het leeuwenaandeel gehad; wat voor ons zeer troostrijk heet, is te denken, dat ons vlaamsche volk, niettegenstaande al de verdrukking, die het ten allen tijde ondergaan heeft, zooveel schoons en zooveel goeds heeft kunnen voortbrengen.

D^r M. Kesteloot.