Onze Kunst. Jaargang 23

[p. 12]

Een weinig bekend werk van P.P. Rubens

In zijn Catalogue raisonné (deel II, nr 861) vermeldt John Smith als toenmaals (d.i. in 1830) hehoorende tot de verzameling van Sir Abraham Hume, een schets van Rubens voor een Annunciatie, op paneel, H.63.5, B.45.7. Hij geeft daarvan de volgende beschrijving: ‘Een prachtige schets, weergevend in een rijke allegorie de verwezenlijking van al de profeciën door de Ontvange-nis van de Maagd. Zij is er voorgesteld knielend op een verhoog met treden, en ontvangt de verkondiging van den hemelschen gezant, achler wien men Mozes, Aaron, David, Salomon en andere voorloopers van den Christus ontwaart. Een duif, door engelen omringd, zweeft boven haar hoofd, en hoog in de wolken troont God de Vader. Rechts van den eerslen persoon der Drievul-digheid staan twee vrouwen, de eene met een omgekeerd zwaard, de andere met een olijftak in de hand, zinnebeeiden van Vrede en Verzoening. Links bevindt zich een groep engelen met de arke des verbonds en andere karak-teristieke allegoriën. In het benedengedeelte staan de profeten Jeremias en Jesaiah, met twee engeltjes waarvan een, een brandende lamp houdt. Meer naar rechts zitten de vier Sibyllen met de voeten op hare boeken: hare houding drukt Hoop en Geloof uit. Deze korte beschrijving is slechts een blecke weerschijn van deze merkwaardige compositie, welke voor zoover de schrij-ver weet nooit op groóte schaal werd uitgevoerd’.

Tot zoover Smith, wiens beschrijving door Max Rooses werd overge-nomen in zijn Ceuvre, deel I, nr 146, blz. 188, en die dus het werk zelf niet heeft gezien.

Ongeveer een jaar geleden echter waren wij in de gelegenheid het werk in den Londenschen kunsthandel Colnaghi van nabij te beschouwen⁽¹⁾. Het bleek dat de geestdriftige beschrijving van Smith geenszins overdreven was. De schets, prachtig bewaard, is een van de fraaiste kleinwerken van Rubens.

Tamelijk minutieus, met liefderijke zorgen loch breed en los geschilderd, maakt het den indruk van een keurig kleinood. Het koloriet is schitterend in

(1) Wij danken deze firma ons de gelegenheid le hebben geboden het werk hierbij voor de eerste maal te reproduceeren.

[p. t.o. 12]

P.P. RUBENS Annunciatie.

[p. 13]

zijn rijktonige gamma's van roze en lichtpaars, met heftige tintelende lichtpartijen. De compositie is breed en pompeus, en niettegenstaande de dwarrelende beweging van sommige groepen in het bovengedeelte, overigens gunstig contrasteerend met de statigheid der onderste groepen, welke meer in 't donker zijn gehouden, doet het geheel rustig en feestelijk aan.

Naar alle waarschijnlijkheid dagteekent deze ver doorgevoerde schets, waarvan de compositie inderdaad in geen ander werk van Rubens voorkomt, van de jaren 1619-1620 d.i.t.z. van ongeveer denzelfden tijd als De Mirakelen van den H. Ignatius (Kunsthistorisches Museum te Weenen).

A.J.J. Delen.