Onze Kunst. Jaargang 22

[p. t.o. 71]

TOON KELDER; Bloemen stilleven, einde 1923).

[p. 71]

Inleiding I
Toon Kelder, Rotterdammer

Het doel van deze Inleiding als van de andere Inleidingen, die ik voor Onze Kunst zal schrijven, is natuurlijk het bekend-maken van een liefst nog weinig gerkenden of weinig gewaardeerden schilder, of anderen plastischen kunstenaar. Maar het zal toch niet worden het verzamelen enkel van gegevens en deze openbaar maken; in zulke Inleiding zal alleen behandeld worden een kunstenaar, die genoeg gaf aan werk, en genoeg karakter betoonde om te doen verwachten, dat wat hij reeds maakte gevolgd zal worden door beter en meer. Het is niet zonder reden, dat ik het karakter noem bij, hoewel na het talent. Meer en meer toch is mij duidelijk geworden, dat het karakter duur en rijpworden van het talent meer dan steunt; van waar zouden toch anders zij komen, die ge in de kunst de Verdronkenen moet noemen?

Toon Kelder is een Rotterdammer, geboren 24 November 1894. Hij zou eerst theoloog worden. Het is altijd aardig zich dat te herinneren, wanneer ge hem, zooals ik, kent; de tegenstelling toch werd vrij groot! Hij werd geen theoloog, maar gelukkig voor hem en voor de hollandsche schilderkunst, een schilder, leerling van de Rotterdamsche Akademie, van Nachtweh, enz. Het werk, dat mij van hem trof, is echter pas uit de laatste jaren (van af 1922). Het vroegere was misschien vlot, maar het miste den innerlijken toon. Dat is sinds dat jaar 1922 veranderd, en verandert nog, voortdurend. Het is misschien voor sommigen, die hem niet kennen, stoutmoedig om te zeggen, dat het laatste werk dat van een talent is, maar ik besta hier deze stoutmoedigheid, zooals ik nog andere hoop te bestaan. Kelder is een talent; een colorist. Hij is een colorist, die in het donkere gamma (het gamma van onzen tijd) het belangrijkst is; en woudt ge zijn stillevens eenigszins bepalen naar werk, dat ge reeds kent, dan zoudt ge kunnen beweren: hij is verwant aan Suze Robertson, zooals een man en een moderne verwant kan zijn aan de tragische schilderes van een voorbije periode. Het verschil met

[p. 72]

Suze Robertson is, dat hij vaster werd van kleurenbouw.

TOON KELDER: Portret van Mevrouw Gonggrijp (1924).

Hij is tevens eenvoudig-weg, en werkelijker wijs, een man die den vorm kent, den vorm aandurft, en den vorm groot kan houden zonder falen en te kort te komen in de kracht van zulke formeering. Met deze gaven en kunde heeft hij groote bloemstukken geschilderd, stillevens, landschappen, en in den laatsten tijd portretten van kinderen en vrouwen. De stillevens, groot-ondervonden, zwaar en stout van kleur, zijn het meest innerlijk, en in die innerlijkheid het meest beschaafd. Want aan beschaving kon dit werk winnen, toen het in 1922 ernstig werd, en eenvoudigweg modern. En het heeft gewonnen, gelukkig!, aan beschaving.

[p. 73]

Het is met sprongen vooruitgegaan, sinds de tentoonstelling bij Mensing in den Haag (1923).

TOON KELDER: Kinderportret (1924).

Wat de schilderwijze zelf aangaat, die is bruusk, haast altijd met het paletmes. Ook dat Kelder deze factuur zocht en vond, was goed. Zij ontnam het spontane niet aan het werk (dat is naar zijn aard, en mogelijk door Kelder's kunde) maar zij voorkwam het ijdele, dat vaardigheid mee kan brengen en zij voorkwam het leege, het soms haast noodzakelijk gevolg van deze

[p. 74]

snelle, gedreven, voortbrenging. Want ook dat bezit Kelder, die toch een schilderij goed ‘af-bouwt’; hij is een overvloedig schilder. Er is niets schraals in hem; het is geen scheppen steentje na steentje, met moeite na moeite; Kelder schildert met de gemakkelijkheid der natuurtalenten, en met de gezondheid van een aangeboren werklust...

Het was, door dit alles, mij een aangename plicht met dezen schilder deze Inleidingen te beginnen. Er is hier reeds werk, dat bestaat, en is er een verwachting op meer, en steeds beter wordend werk. Hij is met andere woorden, een schilder voor een Inleiding.

Plasschaert.