Onze Kunst. Jaargang 15

[p. 174]

Kunstberichten van onze eigen correspondenten

Tentoonstellingen

Den Haag.

Tentoonstelling van klein-plastiek bij d'Audretsch.

De vereeniging ‘Kunst aan Allen’ heeft gemeend nogmaals een tentoonstelling van beeldhouwwerken te moeten houden, om de aandacht te vestigen op een tak van kunst, die in ons land nog lang niet genoeg gewaardeerd wordt. Wij schreven nogmaals, omdat in 1912, in deze zelfde zalen, een expositie werd gegeven van Hollandsche beeldhouwkunst. Deze droeg wel een anderen titel, maar in wezen was zij toch wel ongeveer gelijk aan de tegenwoordige. Want wat onze beeldhouwers maken behoort grootendeels tot de klein-plastiek, daar opdrachten tot het maken van levensgroote beelden, om zoo te zeggen, niet voorkomen.

Een vergelijking tusschen beide exposities valt niet ten voordeele uit van de laatste. Wel geeft deze een vrij goed beeld van wat er in deze kunst voor stroomingen bestaan, hoe er gedacht en gewerkt wordt, maar het aantal deelnemers is veel kleiner dan dat, hetwelk in de zalen, toen nog aan Biesing behoorende, exposeerde.

Als we eens nagaan wie er alzoo hadden kunnen inzenden, dan komen we tot de conclusie dat ongeveer de helft ontbreekt, waaronder Pier Pander, Tjipke Visser, zoo uitnemend op de vorige vertegenwoordigd, Rachel van Dantzig, Georgine Schwartze, Jacobs, Bronner, Jeltsema, Falise Odé en Dea Meeter.

Tegenover het gebrek der onvolledigheid staat de groote zorg, waarmee de catalogus voor deze tentoonstelling werd geredigeerd. De Commissie voor de beeldende Kunsten heeft daar alle eer van. De werken zijn met data aangegeven, een massa reproducties verhoogt zeer het doelmatige van dezen catalogus, die voor later een prettig document zal zijn.

De realistische richting is vertegenwoordigd door Van Wijk, Dupuis en Hesselink, de decoratieve, ornamentale, stileerende, door Altorf, wiens ebbenhouten prediker, met den extatischen blik ten hemel, wel een zeer sterke impressie maakt. Dit beeld bewijst dat deze klein-plastieker bij uitnemendheid groot in het kleine kan zijn.

Verder behoort tot deze categorie H. Krop en Th. van Reijn, twee nieuwelingen, waarvan de eerste een beeldje ‘Honger’ inzond vol mysterie en de tweede, figuurtjes in zwavel, van geen al te aangename kleur.

Mendes da Costa staat met zijn monumentale opvatting dichter bij deze groep dan bij de eerstgenoemde realisten.

Wel is ook hij realist, maar geen impressionistisch kunstenaar, die de toevalligheden geeft, maar een die deze voorbij ziende, tot de kern der dingen weet door te dringen.

We denken hier aan zijn sterk zelfportret, dat een en al lachen werd, aan de groote ‘Havik’ met de streng gestileerde veerendos, die aan een Boeddhistische Garuda doet denken.

Japansche, Egyptische en Boeddhistische kunst heeft op de modernen zeer sterken invloed gehad. De Japanners leidden Altorf bij het snijden in ivoor en in hout. De Egyptenaren Mej. Van Hall bij het zoeken naar grootheid en rust.

[p. 175]

Nog waren er werken van Mej. Carbasius, te veel nog een leerling van Toon Dupuis; van Vreugde, die een poezelig lief naakt zond, heel knap in hout gesneden, van Mej. Vaillant, een hand en een masker, Socrates genaamd, dat eigenaardig afgesneden, een goede natuurstudie is. Verder stelde Van der Hoef eenige medailles ten toon, die zijne kleine figuurtjes niet kunnen doen vergeten, terwijl Zijl in zijn ‘Bizon’ de impressionisten zeer nabij staat.

Ledententoonstelling in Pulchri Studio.

De belangstelling wordt op de tentoonstellingen van dit genootschap in den laatsten tijd hoofdzakelijk opgewekt, door wat op het gebied van stilleven en het portretschilderen is gepresteerd.

Dit was vroeger niet het geval, toen de exposities de weerspiegeling konden worden genoemd van de Haagsche school.

Het landschap heeft er zijn schoonen tijd en zijn groote vertolkers gehad. Thans is het op enkele uitzonderingen na tot een herhalen van gekende opvattingen gekomen, en heeft daardoor de interesse verloren, die het vroeger zoo ruimschoots en zoo terecht ten deel viel.

Het portret en het stilleven waren verwaarloosd. Geen wonder dat nu aan beide meer aandacht wordt geschonken. Walter Vaes, Mevr. Bisschop Robertson, Anna Abrahams, zij zonden op deze tentoonstelling stillevens, waarin de moderne geest, de kleurlievende en atmospheerbeminnende zich aansluit bij de meer contemplatieve, die uit de oude stillevens spreekt.

Oldewelt staat al heel dicht bij het werk onzer oude meesters in zijn boekenstilleven, waar de stofuitdrukking, de kracht der oude stillevens, samengaat met een teerheid, die van modernen aard is.

Arps en Haaxman zijn de ziellooze, zielige vertolkers van de nature-morte, die, zonder eenig schilderstalent, de voorwerpen tot doode dingen maken, waaraan al het wezentlijke ontbreekt.

Portretten zonden: Vaes, het bekende fijne van Mevr. De Stuers, dat we vroeger op een tentoonstelling zijner werken bij Kleykamp reeds zagen; Floor Arntzenius, een mannenbeeltenis, die bij een lichtelijk virtuose schildering een diepe kleur bezit; Buisman, dat van een dame op leeftijd, aangenaam van aspect door een fijne grijze harmonie en Mension, die heel trouwhartig de effigie van zijn moeder, zonder eenige vermooiing, zoo eenvoudig mogelijk schilderde.

Over de andere inzendingen kunnen we kort zijn. Daaronder valt te memoreeren: een liggend naakt van Haverman, stijlvol behandeld; een havengezicht van Wolter, ruig en krachtig geborsteld; het ‘Atelierbezoek’ van R. Ives Browne, waarin deze schilder gelukkig eens weer goed voor den dag komt; de wat ijle Oost-Indische kers van Frans Oerder, het gloedvolle stilleven van M. Schildt en de vijver van G. Windt, waaruit een fijn gevoel spreekt.

De inzending van Jan Hingman, een interieur met staand figuur, zeer oneigenlijk ‘De groene gemberpot’ genoemd, een ‘Winter’ van P. de Regt, en het ‘Boerenerf’ van Mej. Anna Lehman, bezitten elk iets eigens.

G.D. GRATAMA.

Londen

Werk van Belgische kunstenaars. In Messrs. Knoedler's Galleries.

Na de min of meer officieele en gemengde tentoonstellingen van Belgische kunst te Londen en in andere Engelsche steden gehouden, brengt ons deze tentoonstelling in ‘besloten’ en uitgelezen gezelschap. Slechts zes kunstenaars zijn er vertegenwoordigd. Alb. Baertsoen heeft er twee importante werken van vóór den oorlog: Weerschijn op het water, bij avond, en Schemering te Gent, - en één tijdens de ballingschap uitgevoerd: de Theems bij winter. Dit laatste interesseert ons natuurlijk bijzonder als een document van de wijze waarop een Vlaming Londen ziet en interpreteert: we raken hier een nieuwe phase in de Vlaamsche kunstgeschiedenis... Het stuk vertoont eenige besneeuwde vrachtschuiten, dobberend langs de kade; in de verte den overkant der rivier, wegdoezelend in rook en in dikken, gelen mist; geen enkele figuur

[p. 176]

verlevendigt dit doodsche tooneel, waaruit een sombere, gedrukte stemming spreekt.

Vol levendigheid daarentegen is het forsche, sympathieke werk van Mej. Alice Ronner, welke, zooals wij het vroeger reeds opmerkten, een heel nieuwen weg is uitgegaan. Haar ‘verslenste Rozen’ in een glazen bol, uitlossend tegen een lichten, bonten achtergrond, is een wonder van stofuitdrukking.

André Cluysenaar vertoonde een aantal in Engeland uitgevoerde portretten, waarin zijn streven naar breede behandeling en tevens naar elegantie tot uiting komt; het is knap werk, hoewel de schildering niet steeds boven de materie uitkomt.

Wat Van Rysselberghe en Khnopff hier vertoonden, was reeds van andere tentoonstellingen bekend. Ook zag men met genoegen het voortreffelijke werk van Victor Rousseau terug, dat onlangs in dit tijdschrift uitvoerig behandeld werd.

B.

Rotterdam

Kunsthandel ‘De Protector’

Bij de rij goede tentoonstellingen door dezen kunsthandel bij voortduring gehouden, sluit deze van Maurice Sys gevoegelijk aan. Er is in den Rotterdamschen kunsthandel een keuze gedaan uit het vele, te vele werk, 't welk de tentoonstelling in Den Haag(zalen d'Audretsch) omvatte. Enkele rijpe en beduidende schilderijen zijn daaruit genomen en in Rotterdam bijeen opgesteld. Zoo maakt dan deze tentoonstelling een rustiger en ook veel gunstiger indruk dan de Haagsche. Het overzetveer in Baerle vind ik met genoegen terug. Het is een schilderij, waarin de schilder zich eens wat langer verdiepte, tot hij den buitenkant van 't schilderij voorbij, het innerlijk ervan vond, dat, wat verder tot hem sprak, in de uiterlijke teekenen van lijn en kleur. De ge voelsoverdracht, die men stemming kan heeten, ondergaat de beschouwer voor dit doek. De verlatenheid van een klein dorp in sneeuw, de neerdrukkendheid van de dorpsche stilte in 't late namiddaguur en de zwijgzaamheid van de dorpsche menschen: het is het innerlijke stemmingsbeeld door sobere lijnen en ingetogen kleuren tot ons nader gebracht. De sterke stemming, die de schilder ervoer, heeft vastheid gegeven aan zijn vertolking. En zoo keert dit merkwaardig bij dezen schilder terug als in een onvermijdelijk verband: een inhoud, die wat gevoelsdiepte betreft, evenredig is aan zijn uitspraak.

Blij en licht als forsch beeld van gedijend leven zag de schilder het Vlaamsche paard, dat tegen de zon in gezien als een rand van licht rond 't lijf heeft staan. Hier is een teekening in pastel, een materiaal om mee te werken, waarin Maurice Sys met deze proeve geducht thuis blijkt. Een avond op de Leie, een frisch van zeewind doorwaaid havengezicht is voorts bij het verdienstelijke werk te noemen.

Kunstzaal Oldenzeel.

De tijd, dien we beleven, heeft moed gevend gewerkt op de energie van den schilder J.C. Heyberg. Deze blijkt namelijk een twaalftal jaren geleden ongeveer, een aantal militaire schetsen en schilderijen, ontleend aan het leven in de kazerne, te hebben vervaardigd, die hij nu, in dezen militairen tijd, heeft voor den dag gehaald. Een oud type uniform komt er nog op deze doeken voor en waarschijnlijk zullen nog wel meer bijzonderheden in deze werken den militair onderlegden verouderd toeschijnen. Zijn soldatenstukken gewoonlijk weinig in trek, nu vallen ze, krachtens den tijd dien we beleven, wat meer in den smaak. Toch is er wel degelijk aan verscheidene proeven van deze kunst een kant van schilderachtige belangrijkheid, die een belangstelling in dit werk als zoodanig wel eenigszins kan rechtvaardigen. Wanneer de schilder in het palet der Haagsche school vervalt (bijv.: St. Nicolaasavond) is hij niet op dreef doch tot gelukkige uiting van een frisch eigen palet komt hij in een werk als ‘Het nummeren van soldatengoed’. Zoo is er nog wel hier en daar een staal van een verdienstelijke kleur te zien, van bepaalde inleving in het onderwerp.

ALBERTINE DRAAYER-DE HAAS.