Onze Kunst. Jaargang 14

[p. 61]

Hendrik Willem Mesdag 1831-1915

Een levensbedrijf gedurende een zeldzame lengte van jaren eindigde met den dood van Mesdag. Hij was in meer dan een opzicht een man van beteekenis. Wat het eerst, nog buiten de vervulling van een kunstenaarsroeping in dit wèlgeslaagde leven op te merken valt, en te eeren, dat is de ontwikkeling eener ongemeene activiteit. Want wel in 't bijzonder was Mesdag het toonbeeld van een man van de daad en van onbevangen levenshouding. Een eerste bewijs van zijn kloekmoedigheid gaf hij aan de wereld, toen, op een leeftijd, waarin ieder ander zich al wel maatschappelijk gerangeerd gaat achten, door hem een veilige positie werd prijs gegeven om zich te begeven in de ongewisse en moeitevolle loopbaan van den schilder. Van den koopman tot den kunstenaar - dat is zeker een overgang van het eene uiterste tot het andere! Deze daad op zich zelf, kon reeds als een uiting van geestdrift en moed Mesdag's persoonlijkheid doen hoogachten. En al is het waar, dat hij zich daarbij voor materieele benauwenis gevrijwaard kon weten, hij riskeerde het toch, in plaats van een welvarend zakenman te worden, in de nieuwe loopbaan maatschappelijk te verongelukken.

Hij ging toen naar Brussel, gesteund door den raad van Alma Tadema; hij oefent zich daar in teekenen en schilderen onder leiding van Roelofs. En hij studeert met hardnekkigen ijver, met nauwgezetten ernst; hij wil voor alles deugdelijk onderlegd zijn. Zoo zijn er van hem uit dien tijd minutieuse studies bekend. Maar zijn eigenlijke ontwikkeling neemt eerst een vasten koers aan, toen hij door een toevallig verblijf in Norderney de zee tot thema van zijn schilderoefeningen vond.

Zijn werkelijke gaven ontplooiden zich nu vrijelijk en wijd uit, in 't gezicht van de matelooze ruimte, tegenover dat schouwspel van rustelooze beweging. Hij bleef eenigen tijd in die streek, ging toen

[p. 62]

zich vestigen in Scheveningen, werkte hard met oogen hand, dag aan dag, bij alle getijen - en groeide uit tot den zeeschilder, die weldra alom zou geprezen worden.

De man van de daad - realiseerend de rustelooze inspanning van zooveel jaren oefening, in een eindelijke kunstuiting van kloek en stevig gehalte - we meenen daarmee toch in den artiest Mesdag nog iets van den praktisch gezinden voortvarenden handelsman, die hij aanvankelijk was, te kunnen herkennen. Want men voelt bij het werk van Mesdag, dat het is de uiting van een man met weifelloozen geest, doortastend van aanpakken, die stuur over zijn handelingen heeft, met een benijdenswaardig zelfvertrouwen recht op zijn doel aanstevenend. Deze deugdelijke nuchterheid zette zich voort bij den schilder, die wel zal geoordeeld hebben, dat een schilder moet schilderen en niets dan dit. Wat zou hij verder zoeken, indien hij bekwaam is een zee te schilderen, gelijk zij zich voordoet, die blijk geeft met alle wisselvalligheden van vormen en kleurnuances in het onmetelijk waterveld vertrouwd te zijn, die de golven kan uitvormen, stevig in de lendenen, zoodat ze van uit het eindelooze in immer veerkrachtigen gang schijnen aan te rollen - die daarbij de visschersschuiten kent en ze natuurlijk weergeeft, glijdend over de deiningen, of steigerend op de golfkammen - en die dat alles dan vermag te schilderen met kordaten ruimen streek, vol in de verven, in een klare, natuurlijke kleur, zoodat er tafereelen ontstaan vol van beweging en met ruimteuitdrukking bovenal? Zoo ongeveer zal de opvatting van schoonheid en kunstbedrijf bij Mesdag geweest zijn. Een zeestuk van Mesdag, het is bovenal gezond van inhoud en forsch van postuur; het heeft daarmee eigen een boeiende realiteits-schijn.

H.W. MESDAG.
(Phot. A.J.M. Steinmetz, Den Haag).

Maar de man van de daad, met den onvertroebelden blik, de organisator, werd ook nog in Mesdag gevonden buiten zijn schilderspraktijk. Kunstgenootschappen werden door hem bestuurd, tentoonstellingen geregeld en zijn invloeden in het buitenland wendde hij aan voor de belangen der hollandsche kunst. Daarmee heeft hij hier

[p. 63]

schilders aan zich verplicht, veel meer dan het er wellicht weten. En wat ten slotte bovenal als getuigenis van zijn activiteit thans moet worden gereleveerd, dat is de kostbare verzameling van fransche kunst, door hem aangelegd en die hij later in haar geheel aan zijn land heeft geschonken, als Museum Mesdag. Zoo is het zeer lange levensbedrijf van dezen mensch in meer dan een opzicht voor de wereld ten zegen geweest.

H.W. MESDAG.
(Phot. A.J.M. Steinmetz, Den Haag).

W. STEENHOFF.